Yeni pazarlık Gümrük Birliği

SURİYELİ mültecilerin Türkiye’de kalması için yapılan pazarlık Türkiye’nin Avrupa Birliği ile dondurulmuş ilişkilerini yeni bir noktaya taşıyor. Başta mültecilerin kalması için verilecek 3 milyar Euro’nun yanı sıra atılacak adımlar da ekonomik anlamlar taşıyor. İlk olarak Merkez Bankası’nın bağımsızlığını da kapsayan 17’nci başlık 14 Aralık’ta açıklacak. Gümrük Birliği’nin güncelleştirilmesine yönelik hazırlık çalışmaları tamamlandıktan sonra resmi görüşmelere 2016 sonuna doğru başlatılacak. Türkiye bir süredir AB ile ABD arasındaki serbest ticaret anlaşmasında uğrayacağı kayıplar nedeniyle Gümrük Birliği’nin yenilenmesini istiyordu. 

ABD İLE ANLAŞMA

Türkiye her ne kadar AB ile mülteci anlaşmasında 3 milyon Euro’luk bir mali katkı elde edecek olsa da bu durum hem Gümrük Birliği hem de AB görüşmelerinde müzakere gücünü artıracak gibi görünüyor. Bu yıl yaz aylarında Türkiye ile AB arasında Gümrük Birliği’nin ‘modernizasyonu’ için toplantı süreci başladı. Ancak henüz aşama kaydedilmiş durumda değil. Peki Türkiye neden Gümrük Birliği yenilensin istiyor ve nelerin eklenmesi gerektiğini vurguluyor?Bu sorunun en basit yanıtı AB ile ABD arasında görüşmeleri süren ve Türkiye’nin dışarıda kalması durumunda 20 milyar dolar kayıpla karşı karşıya kalacağı Transatlantik Ticaret ve Yatırım Ortaklığı (TTIP) anlaşması. Gümrük Birliği anlaşması nedeniyle AB’nin imzaladığı her serbest ticaret anlaşması Türkiye’yi de bağlıyor. Türkiye diğer tüm AB üyeleri gibi anlaşma yapılan ülkeye gümrüklerini açıyor ancak AB ile anlaşan ülkeler ikili anlaşma yapmadıkça Türkiye’ye gümrüklerini açmıyor. AB ile anlaşan ülke Türkiye’ye gümrüksüz mal sokarken Türkiye’nin ithalatı gümrük tarifelerine bağlı oluyor. O yüzden ilk adım Gümrük Birliği’ne Türkiye’nin de ikili anlaşma yapmadan gümrük engellerinin kaldırılmasını eklemek olacak. 

HİZMET VE TARIM

Bunun yanı sıra Gümrük Birliği’nin sadece malların serbest dolaşımı hakkını vermesi de sorun. Bunun için hizmet sektörünün de anlaşmaya dahil edilmesini Türkiye talep ediyor. TTIP’e katılım sağlanırsa zaten bu talep direkt yürürlüğe girecek. Tarım ürünlerinde kotanın artırılması ve kamu alımlarının da Gümrük Birliği anlaşmasına dahil edilmesi Türkiye’yi oldukça güçlendirecek.  Türkiye’nin talepleri arasında, malların serbest dolaşımı önünde engel teşkil eden taşımacılık kotalarının kaldırılması da yer alıyor. Taşımacılık kotaları ise AB üye ülkelerinin bireysel belirlemesine tabi. Türkiye’ye verilen kotalar ülkeden ülkeye değişiyor. 

Merkez ve mali kural masada

AVRUPA Birliği ile 17’nci başlığın müzakereye açılması bekleniyordu. Bu süreç mülteci anlaşmasıyla hız kazanacak gibi görünüyor. Avrupa Komisyonu İlerleme Raporu’nda 17. başlık olan Ekonomi ve Para Politikası konusunda mevcut duruma ilişkin eleştiriler gelmişti. Hürriyet yazarı Uğur Gürses’in belirtiği gibi Merkez Bankası üzerinde artan politik baskı, bankanın bağımsızlığını ve kredibilitesini azalttığı kaydedilmiş ve somut iki öneri getirilmişti. Rapor, Merkez Bankası bağımsızlığı üzerindeki politik müdahalelerden kaçınılması gerektiğini, maliye politikasında mali kural ve reformlarda takvim ilan etmesi gerektiğini not düşmüştü.