Yeni bozuk para değişmiyor Avrupa otomatı yeniliyor

YENİ Kuruş (YKr) ile Euro arasındaki benzerlikler nedeniyle, Hazine Müsteşarlığı ile AB arasında yaşanan krizde sürpriz bir karar çıktı.

Avrupa Komisyonu Yolsuzlukla Mücadele Ofisi (OLAF) bünyesinde, Euro'yu sahtecilik faaliyetlerine karşı korumak amacıyla kurulan ETSC (Euro'nun Korunmasında Teknik ve Bilimsel Merkez) hazırladığı test sonucu raporunu Hazine Müsteşarlığı'na gönderdi.

Raporda YKr'nin, AB alanında yaygın kullanılan mıknatıs özellikli modern otomatlarda çalışmadığı; ancak bu özelliği bulunmayan, eski teknolojili "sınırlı sayıda" otomat modelinin YKr örnekleri ile çalışabildiği tespiti yer aldı. Raporda, üretici firmalara bu durumdaki otomatların YKr ile çalışmayacak şekilde, yeni teknolojiye uyarlanması tavsiyesinde bulunuldu.

"Benzerlik" krizi çıktıktan sonra, Hazine Müsteşar Yardımcısı Nevzat Bahran ile Darphane Genel Müdürü Ahmet Büyükkaymaz'ın kısa arayla iki kez gittiği Fransa'nın Bordeaux kentindeki Fransız Darphanesi "Monnaine de Paris", YKr ile Euro'yu bir dizi hassas testten geçirdi.

Eylülün son haftasındaki ikinci toplantıya; Türk heyeti krize yol açan yeni 50 kuruş ve 1 lira örnekleriyle giderken, Avrupa'nın en büyük 7 otomat üreticisi firmanın yetkilileri de yanlarında otomatların parayla çalışan ünite örneklerini getirdi.

ESKİ OTOMATLARDA GEÇİYOR

Avrupa'nın en hassas ölçüm tesislerinde yapılan denemeler sonucunda, YKr örneklerinin halen yaygın olarak kullanımda bulunan, manyetik özellikli modern makinelerde hiç çalışmadığı saptandı.

Buna karşılık, 2000 yılından önce üretilmiş, mıknatıs özelliği bulunmayan otomat makinelerinin bir kısmında ise 50 kuruş ve 1 liraların çalıştığı görüldü. Hürriyet'in daha önce duyurduğu "Euro-kuruş" benzerlik tablosunda, çap, renk, kalınlık ve alaşım özelliklerindeki büyük benzerliklere karşın, kuruş ile euro'nun bariz biçimde ayrıldığı tek özellik; bozuk Euro'nun mıknatıslı olmasına karşın, YKr'nin bu özelliği taşımamasıydı.

ETSC'nin raporunda, kullanımda bulunan otomatların büyük bir bölümü için "endişe edilecek bir durum bulunmadığı" ifadesi yer alırken, Hazine Müsteşarlığı ve Darphane'ye de gösterdikleri işbirliğinden dolayı teşekkür edildi.

Yeni 50 kuruş ve 1 lira basıldı

AB cephesinde bu gelişmeler yaşanırken, Darphane Genel Müdürlüğü, sekizer saatten günde üç vardiya olmak üzere 24 saat aralıksız YKr basıyor.

Darphane Genel Müdürü Ahmet Büyükkaymaz, yaptıkları görüşmeler ve raporla ilgili olarak bilgi veremeyeceğini söylerken, krize yol açan 50 kuruş ve 1 liralıkları bastıklarını açıkladı. Büyükkaymaz, Ülker Grubu'nun toplam 1 milyar 200 milyon adet bozuk paranın yetmeyebileceği uyarısı için ise şu değerlendirmeyi yaptı: "Biz hesabımızı daha önce yaptık. Olması gereken miktar 1 milyar 200 milyon adet. Kaldı ki, bir yıl süreyle iki para bir arada tedavülde olacak. 1 milyar 200 milyon adet de mevcut madeni paralardan var piyasada. İkisini topladığınızda yaklaşık 2.5 milyar adede tekabül ediyor. Bu da Türkiye'nin ihtiyacını karşılar. Karşılamazsa, 2005'den itibaren vardiyalarımızı arttırıp ihtiyacı cevap veririz."

OLAF ve ETSC nedir?

1 Ocak 2005'de YTL ile birlikte dolaşıma girecek olan Yeni Kuruş'lardan 50 kuruş ve 1 liranın, 1 ve 2 Euro'yla büyük benzerlik gösterdiği ortaya çıkınca, olay ağustos ayında AB'nin yolsuzlukla mücadele amacıyla oluşturduğu, OLAF (European Anti-Fraud Office) gündemine taşındı.

Genel anlamda yolsuzlukla mücadele amacıyla faaliyet gösteren OLAF, geçtiğimiz yıl sadece bozuk euro sahteciliğinin önlenmesine dönük olarak ETSC (Euro'nun korunması için Teknik ve Bilimsel Merkez) adlı özel bir birim kurdu. ETSC, Avrupa Komisyonu'nun AB'nin tamamı için yetkilendirdiği Fransız Darphanesi Monnaine de Paris ile işbirliği içinde çalışıyor. Fransız Darphanesi, krize yol açan YKr ile ilgili test ve ölçümleri ETSC için gerçekleştirdi.

OLAF verilerine göre, 2003 yılında 26 bin 191 adet sahte bozuk Euro dolaşımdan çekildi.