‘Yedek’ krizi kapıda

Çip, hammadde ve nakliye sorunlarıyla boğuşan otomotiv sektöründe yedek parça bulunabilirliği sıkıntısı büyüyor. Hali hazırda kaza yapan veya arızalanan araçları için birkaç ay yedek parça bekleyen sürücüler önümüzdeki dönemde 6 aydan uzun sürelerle karşı karşıya kalabilir. Sorunun temelinde ise çip krizi nedeniyle yedek parça üretimlerinin aksaması ve Uzakdoğu’da yaşanan enerji krizleri var.

Otomotiv Satış Sonrası Ürün ve Hizmetleri Derneği (OSS) Yönetim Kurulu Başkanı Ziya Özalp, konuyla ilgili Hürriyet’e yaptığı açıklamada, “Yedek parçada 2-3 ay olan bekleme süreleri önümüzdeki önemde daha da artacak. Çip, hammadde ve navlun sıkıntıları ithal yedek parçayı sınırlıyor. Geçmişte yerli üreticilerle iç pazarda tüketiciye yedek parça temin edebiliyorduk. Şu anda bu üreticilerimiz de ihracatta artan talebe yetişmeye çalışıyor. Bütün bunlar alternatif parça üretmemize engel oluyor. Bu nedenle tüketicilerin yedek parça bekleme süreleri önümüzdeki dönemde 6 ayı bulabilir hatta bunun üzerine çıkabilir” dedi.

UZAKDOĞU’DAN GELMİYOR

Piston, sekman, debriyaj aksamları ve su pompasına kadar motor elemanlarının büyük bir bölümünde tedarik sıkıntısı bulunduğunu belirten Ziya Özalp, yedek parçada yaşanan sorunların nedenlerini ise, “Çip krizi araç satışlarını olduğu kadar yedek parça bulunurluğunu da çok etkiledi. Otomotiv üreticileri çip nedeniyle çiple alakası olmayan yedek parça ürünlerini bekletmek durumunda kaldı. Bu durum satış sonrası pazarını da etkiledi. Diğer yandan, bizim için önemli bir parça kaynağı olan Uzakdoğu’da 4-5 ay önce başlayan enerji problemleri nedeniyle buradan gelen parçalarda da aksaklıklar yaşanıyor. Tüm bunlar alt alta gelince iç pazarda ciddi bir yedek parça bulunabilirliği sorununa neden oluyor” sözleriyle aktardı.

SEKTÖR YÜZDE 50 BÜYÜDÜ

Sektöre ilişkin güncel bilgiler de veren Ziya Özalp, otomotiv satış sonrası pazarının 5 milyar dolar büyüklüğe ulaştığını söyleyerek şu bilgileri verdi: “Türkiye’de otomotiv satış sonrası sektörü 2021’nin ilk altı ayını durgun geçirdi. İkinci altı aydan sonra çip, hammadde ve nakliye kaynaklı sıkıntılar sıfır araç satışlarını daraltırken yedek parça satışlarını arttırdı. Sektör, geçtiğimiz yılı yüzde 50’ye yakın bir büyümeyle kapattı. Bu dönemde tüketiciyi ilgilendiren taraf olan yedek parça fiyatlarına baktığımızda ise araç fiyatlarına paralel bir artıştan söz edebiliriz. Bu kapsamda, yedek parça fiyatları son bir yılda yüzde 100’ün biraz üzerinde arttı. Sektörümüzün 2022 yılında ise enflasyon oranının üzerinde bir büyüme gerçekleştireceğini öngörüyoruz.”

ÇİP SIKINTILARI DEVAM EDECEK

Yedek parça sektörüne kadar derinleşen çip krizi 2022 yılında da kaldığı yerden devam ediyor. Sektör temsilcileri krizin en az 6 ay daha devam süreceğini belirtiliyor. Konuyla ilgili olarak Otomotiv Sanayii Derneği Yönetim Kurulu Başkanı Haydar Yenigün, geçtiğimiz günlerde düzenlediği basın toplantısında, “Çip krizi devam edecek. Her akşam tedarik zinciri toplantıları yapıyoruz ve her gün farklı bir tablo çıkıyor ortaya. İlk altı ay böyle gidecek. Altıncı aydan sonra bir miktar iyimserliğimiz var. 2023’ün ilk çeyreği sonundan itibaren de hayatın normale dönebileceğini değerlendiriyoruz” demişti. Öte yandan, araç fiyatlarındaki artış ve taşıt kredisine ulaşmanın zor olmasından dolayı kapıdaki aracın değerini her geçen gün artıyor. Sektör temsilcileri, sürücülerin artık daha da bilinçlendiğini
ve kötü hava koşullarında araçlarını trafiğe çıkarmadığını da özellikle belirtiyor.

SÜRÜCÜLER NE YAPMALI?

OSS Derneği Başkanı Ziya Özalp, yedek parça bulunurluğundaki sıkıntıların artacağına dikkat çekerken sürücüleri de uyardı. Özalp, “Sürücüler periyodik bakımlarını ve yedek parça değişimlerini zamanında yapmazlarsa bu sene çok uzun süre yedek parça gelmesini bekleyebilirler. Motoru korumanın en önemli ve uygun maliyetli yolu şu anda periyodik bakımlardan geçiyor. Motor yağı, filtre, fren diski gibi parçaların tedariğinde daha iyi durumdayız. Tavsiyemiz tüm sürücülerin periyodik bakımlarını aksatmaması. Burada yapılan düzenli bakımlar motorda daha büyük problemlerin önüne geçebilir” diye konuştu.

AVRUPA'DA SATIŞLAR 'ÇİP'E TAKILDI

Avrupa Otomobil Üreticileri Birliği (ACEA), 2021 yılına ilişkin Avrupa pazarı satış rakamlarını açıkladı. Çip krizi ve tedarik sıkıntılarıyla sona eren 2021 yılında Avrupa pazarı, Avrupa Otomobil Üreticileri Birliği’nin açıkladığı verilere göre, bir önceki yıla göre yüzde 0.3 arttı ve 14 milyon 133 bin 656 adet seviyesinde gerçekleşti. Bu dönemde, otomobil satışları yüzde 1.5 azaldı ve toplam 11 milyon 774 bin 885 adet seviyesinde kaldı. Hafif ticari araç satışlarında ise 2021 yılında yüzde 10.5 yaşandı ve bu gruptaki araçlar satışlarını 1 milyon 981 bin 412 adede yükseltti. Avrupa pazarındaki satışlar bir önceki yıla göre çok az bir miktarda artsa da, pandemiden önceki performansına yaklaşamadı. 2019 yılında yani pandemiden hemen önce Avrupa pazarında toplam satışlar 18 milyonun üzerindeydi. Pandeminin tedarik zincirinde yaşattığı sıkıntılar ve çip krizi son iki yılda Avrupa’daki satışları baskılamaya devam etti.

6’NCI SIRADAYIZ

ACEA verilerine göre, 2021 yılını 772 bin 722 adet toplam satışla kapatarak yüzde 2.9 daralan Türkiye, geçtiğimiz yıl Avrupa’nın en büyük 6’ncı pazarı oldu. Türkiye, bir önceki yıl da yine Avrupa’nın 6’ncı büyük pazarı olmuştu. Öte yandan, yılın son ayında Avrupa’daki otomobil pazarı yüzde 21.7 azaldı ve toplam 950 bin 218 adet seviyesinde gerçekleşti. Hafif ticari araç satışları da yüzde 9.6 azalış gösterdi ve 162 bin 197 adet ile aralık ayını kapattı. Avrupa otomotiv pazarı ülkelere göre değerlendirildiğinde ise 2021 ocak-aralık döneminde, geçen yılın aynı dönemine göre en fazla düşüş gösteren pazarlar, yüzde 10 ile Litvanya, yüzde 9.3 ile Belçika ve yüzde 9 ile Almanya oldu.