Yanlış bir başlangıç

ARJANTİN kaçınılmaz olanı yapmamakta direniyor. Yeni yönetimin tutumu ‘‘geçmişe tepki’’ ve bir hayli popülist. IMF'yi dışlıyorlar. Dış borçlarını belli olmayan bir süre için ödemeyeceklerini açıkladılar. Dış borçlarını ödemeyerek sosyal ve ekonomik amaçlı sübvansiyonlar için kaynak yarattıklarını sanıyorlar.İçine düşülen durumda, Arjantin'in dış borç ödemelerinde belli bir rahatlık talep etmesi normaldir, anlayışla karşılanmalıdır. Fakat, bu strateji, belli bir desteği alan ekonomi politikaları uygulamaya konulurken benimsenmelidir. Paralarını belli bir süre için geri alamayan dış kreditörleri ikna etmek için IMF ile beraber çalışmak kaçınılmazdır.Dış borçlarını ödemeyerek sosyal ve ekonomik harcamalar için kaynak yaratıldığını savunmak, dış kreditörleri ikna edici bir yaklaşım değildir. Buna karşılık, Arjantin ekonomisinin düştüğü durumda, ayakları yere basan bir program dahilinde sosyal ve ekonomik harcamalara kaynak ayırmak herkesin kabul edeceği bir uygulamadır.YENİ PARAGelen ilk haberlere göre, Arjantin yeni bir para basacakmış. Eski para yine dolara karşı bire bir değerini korurken, basılacak yeni parayla sosyal harcamalar finanse edilecekmiş. Modası geçmiş bir yaklaşım!Yeni para doğal olarak eski paraya göre çok daha değersiz olacak. Aynı malın eski para cinsinden fiyatı düşük, yeni para cinsinden fiyatı ise yüksek olacak. Arjantinliler biriktirmek için eski parayı, harcamak için ise yeni parayı talep edeceklerdir. Yani, Gresham Kanunu uygulamaya geçecek: ‘‘Kötü para iyi parayı piyasadan kovacak.’’Yeni para cinsinde fiyatlar artarken, eski paraya göre enflasyon yokmuş gibi görünecek. Bir süre sonra, insanların daha da fakirleştiği görülecek. Arzulanan harcamaların finansmanı için, artan fiyatlarla beraber devlet daha fazla yeni para basmak zorunda kalacak. Paranın karaborsası olacak.Gerçek istikrar için bir gün Arjantin yeniden ‘‘tek para’’ sistemine geçmek zorunda kalacak. Bu kez, ‘‘tek para’’ yeni paranın değerine getirilirken, para basmanın yolları yeniden kurallara bağlanacak. Pratik olarak Arjantin sabit kur rejimini bırakmış olacak. Ama, o döneme gelindiğinde Arjantin ekonomisi çok daha fazla yıpranmış olacak.ÇİN DE YAPTIBir zamanlar Çin Halk Cumhuriyeti'nde de iki çeşit para vardı. Paranın biri döviz karşılığında turistlere verilirdi, diğeri halkın kullandığı paraydı. Serbest piyasada bu paralar el değiştirirdi. Satıcı turist parası ile mal satmayı daha fazla tercih ederdi, alıcı yerli parayı kullanarak malı daha ucuza getirirdi. Örneğin, turist parası kullansanız dahi, paranın üstü yerli para ile verilirdi. Kötü para iyi parayı kovmuştu. Sonunda, Çin Halk Cumhuriyeti dahi tek paraya dönmek zorunda kaldı.Arjantin içine düştüğü durumun telaşıyla saçmalıyor. Gün geçtikçe, çözümlerin o kadar da kolay olmadığı anlaşılacaktır. Daha akılcı politikalar gündeme gelecektir. Her şeyden önce, Arjantin, işe IMF ile masaya oturarak başlamalıdır.Çözüm o kadar kolay olsaydı, diğerleri zaten yaparlardı.