Yabancılar enerjiye 3.5 milyar dolar getirdi 75 santral devreye girdi

2010 yılında, enerji sektöründe en dikkat çekici gelişme şüphesiz elektrik dağıtımında yapılan özelleştirme ihaleleri ve ortaya çıkan rekor teklifler olurken, 2011’de bu süreçte yaşanan sıkıntılar öne çıktı. İhalelerde teklif edilen rekor fiyatlara gerekli finansman sağlanamayınca, özelleştirmeler sekteye uğradı. Üretim özelleştirmelerinin takvimi de sarktı.
Yeni model arayışı
Gelinen aşamada Başkent, Sakarya, Meram, Osmangazi, Uludağ, Çamlıbel, Çoruh, Yeşilırmak, Fırat ve Göksu şirketlerinin özelleştirmeleri tamamlanırken, Vangölü, Boğaziçi, Dicle, Trakya, Akdeniz, AYEDAŞ ve Toroslar’ın süreçleri devam ediyor. 18 termik ve 28 hidroelektrik santralin özelleştirmelerinin ise 2012’de gerçekleşmesi bekleniyor. PricewaterhouseCoopers (PwC) Türkiye Enerji Sektörü Lideri Faruk Sabuncu, bir-iki büyük oyuncu dışında şu anda devam eden satış süreçlerinin tamamlanma ihtimalini düşük gördüğünü belirterek, “Bu durumda devlet elektrik dağıtım özelleştirmelerinde yeni bir model arayışına girebilir” yorumunu yaptı.
Üretimde beklenen olmadı
2011’de beklenen üretim özelleştirmelerinin de gerçekleşmediğini dile getiren Sabuncu, şunları söyledi: “Üretilen elektriğin satışı, yakıt tedariği ve yeni yatırımlara ilişkin mevzuattaki belirsizlikler ile dağıtım ihalelerinin sonuçlanamaması, Hamitabat için yapılan ihalenin de ilgi görmeyerek iptal edilmesine yol açtı. Yenilenebilir enerji destekleme mekanizması ve gün öncesi piyasasının planlandığı gibi 2011 yılında devreye girmesini, olumlu gelişmeler olarak değerlendiriyorum.”
3.5 milyar dolar
OECD ülkeleri içinde son 10 yılda en hızlı enerji talebi artışı yaşayan ülke olan Türkiye, bu sürede elektrik ve doğalgazda Çin’den sonra en fazla talep artış hızına sahip ikinci büyük ekonomi oldu. Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Taner Yıldız, “Enerji sektörümüze 2011’de 3.5 milyar dolar uluslararası doğrudan yatırım yapıldı. Akkuyu Nükleer Santrali için proje şirketi, lisans alma sürecine devam ediyor. Nükleer santralde görev alacak 50 Türk öğrenciyi Rusya’ya eğitime gönderdik. Altı yıl boyunca her yıl 50 öğrencimiz, bu eğitime başlayacak. İkinci santral için de görüşmelerimiz devam ediyor” dedi.�
Yenilenebilir enerji 1710 MW
Elektrik kurulu gücünde özel sektörün payının artmaya devam ettiğine işaret eden Yıldız, 2010’da yüzde 50 olan özel sektör payının, bugün yüzde 53 düzeyine ulaştığını belirtti. Özellikle dışa bağımlılığı azaltmak için yenilenebilir enerji teşvik miktarlarını arttırarak, yerli üretime ek teşvik sağladıklarını anımsatan Yıldız, “2011 yılında devreye giren 3 bin 582 MW kurulu gücün yarısı yenilenebilir enerjiden oluştu. 2011’de bin 710 MW’lık yenilenebilir enerji santrali devreye girdi” diye konuştu.
2012’de 4 bin MW yeni santral
2012’de toplam kurulu gücü 3 bin 500 ila 4 bin MW olan santrallerin devreye girmesini beklediklerini belirten Yıldız, bununla beraber Türkiye’nin kurulu gücünün de yaklaşık 56 bin 500 MW’a ulaşacağını ifade etti. Petrol ve doğalgaz aramaları konusunda ise şöyle konuştu: “Gazimagosa’da karada petrol arama faaliyeti başlatacağız. Denizde de Shell ile anlaşma doğrultusunda çalışmalarımızı hızlandıracağız. TPAO, İskenderun ve Mersin Körfezi’nde petrol arama için ortak arama işlemlerine başladı. Dünyanın önde gelen petrol şirketleri petrol arama çalışmalarına talip oldu. Bu konuda 2012 yılı ortalarında imzalar atılacak.”

230 milyar dolarlık 5 davayı biz kazandık

2011’in en çarpıcı olaylarından biri, Türkiye aleyhine açılan Libananco davasında yaşanan gelişmeler oldu. Hakem Heyeti, 2 Eylül’de davanın yetki yönünden reddine ilişkin karar verirken, Çukurova Elektrik’in sermayesinin yüzde 12.24’ünü, Kepez Elektrik’in sermayesinin de yüzde 10.73’ünü elde ettiğini iddia eden Polonya menşeli Cementownia Nowa Huta tarafından Türkiye aleyhine ICSID nezdinde açılan tahkim davası da lehimize sonuçlandı. Uluslararası platformda görülen beş davada Türkiye’den talep edilen toplam tutarın 230 milyar dolar olduğunu vurgulayan Taner Yıldız, “Vatandaşımız başına düşen milli gelirden hemen hemen tamamını isteyen bir dava Türkiye lehine sonuçlandı” yorumunu yaptı.

BaşkentGaz ve İGDAŞ 2012’de özelleşebilir

PwC Türkiye Enerj Sektörü Lideri Faruk Sabuncu, doğalgaz piyasasına yönelik beklentilerini şöyle özetledi: “Başkent Gaz ve İGDAŞ özelleştirmelerinin 2012’de başarıyla sonuçlanma olasılığını daha yüksek görmekle birlikte, finansman konusunda yaşanabilecek zorluklara dikkat edilmesi gerekir. EPDK’nın gaz dağıtım şirketleri için belirleyeceği tarife metodu yatırımcılar için önemli. Gazprom’la süresi bu yıl dolan tedarik anlaşmasının yenilenmemesi, özel sektör oyuncularının piyasa payını artırabilmesi için önemli bir fırsat penceresi yarattı.”

Petrol piyasasında konsolidasyon geliyor

FARUK Sabuncu, petrol piyasasında faaliyet gösteren şirketleri etkileyen yüksek vergiler ve kar marjları üzerindeki baskıların öngörülebilir vadede hafiflemeyeceğini kaydederek, “Rekabet Kurumu’nun 2010 yılında aldığı dağıtım şirketleri ile bayiler arasındaki intifa sözleşmelerinin süresini kısıtlayan kararı, akaryakıt dağıtım şirketleri için maliyetleri artırdı. Bütün bu faktörler akaryakıt dağıtım şirketlerini en uygun yeniden yapılanma seçeneğini aramaya itti. 2012 yılında piyasada konsolidasyon ve dikey entegrasyon yönünde hareketlilik bekliyorum” diye konuştu.

Enerjinin 2011 seyri

2010’da 49 bin 524 MW olan elektrik enerjisi kurulu gücü, bugün 53 bin 106 MW’a yükseldi.
2010’da 211 milyar kWh olan elektrik üretiminin, yılsonu itibarıyla 228 milyar kWh’e çıkıyor.
2011’de 3 bin 582 MW yeni kurulu güç devreye alındı.
2010’da 15 bin 831 MW olan hidroelektrik kurulu gücü, 2011’de 17 bin 92 MW’a ulaştı.
2010’da 1320 MW olan rüzgâr enerjisi kurulu gücü, bin 729 MW’a ulaştı.
Yurtiçi doğalgaz tüketimi 43 milyar metreküp oldu.
62 ilde doğalgaz kullanılıyor; Kilis, Bingöl, Bitlis, Muş, Mardin, Sinop, Hakkari, Şırnak, Artvin, Tunceli illerine doğalgaz verilmesi için çalışmalar sürdürülüyor.
2011 Ocak-Eylül döneminde akaryakıt tüketiminden sağlanan dolaylı vergiler yüzde 11.3 artarak 29 milyar liraya, LPG tüketiminden elde edilen vergiler de 4.8 milyar liraya çıktı.