‘Yaban eller’de Türk malı halı

TÜRKİYE 2012’de 2 milyar dolarlık halı ihracatı yaptı. Bunun sadece 142.6 milyon dolarlık kısmı el halısı ihracatıydı. Makina halısı ihracatımız özellikle Gaziantep’teki yatırımlarla dünya çapında dikkat çekici şekilde yükselirken efsanevi Türk el halısının ihracatı yıldan yıla geriliyor. Yine de geleneksel ürünlerin ticaretinde ısrar eden Türk girişimcileri ihracatta iddialı duruşunu sürdürüyor. El halıcılığında yeni iş modeli, ‘yurt dışında ürettir, iç piyasaya, turiste sat, ihracat da yap’ şeklinde özetleniyor. Bu modeli tam oturtan firmalardan Hadeks Halı Deri Tekstil Ticaret A.Ş.’nin kurucusu Mustafa Köker, Türkiye, Nepal, Çin, Hindistan ve Bangladeş’te ürettirdiği el halılarını iç piyasaya, ABD, İngiltere ve İspanya’ya satıyor. İki şirketle geçen yıl 6 milyon lira ciro yapan Köker, bu cironun yüzde 20’sini ise ihracattan sağlıyor. Köker, yün ve ipek dışında, yeni malzemelerden de üretim yaptıklarını belirtiyor ve bunların kayın ve bambu elyafı, keçe ve deri olduğunu söylüyor.

Mustafa Köker şöyle konuşuyor:�

1948’DEN BERİ HALI TİCARETİ

* Bizim işimiz şu anda üçüncü kuşakta devam ediyor. Ben ikinci kuşağım. Babam Ahmet Mevlüt Köker, Elbistanlı. Kendisinin köyde çiftlikleri varmış. Çiftliklerini satarken karşılığını para olarak alamamış. Satın alan kişiler halı tüccarıymış ve bol miktarda halı karşılığında anlaşmışlar. Böylece 1948’den itibaren bizim ailemiz halıcı olmuş. Babamız Elbistan’da halı ve manifaturacılık yapmış. İkinci kuşak olarak 1963’te işe giriştik ve işi el dokuma halı ticareti olarak yürüttük.�

EL HALISINDA ALTIN ÇAĞ

* Yöresel özelliklere sahip el halıları ülkemizin her tarafında üretiliyordu. Biz de onları alıp satıyorduk. Sonra ihracatçı da olduk. 1981’de İstanbul’a geldik ve Çemberlitaş’ta yerimizi açtık. İhracata halı tedarik etmeye başladık. 1991’den sonra kendimiz ihracata başladık. ABD’ye, Avrupa’ya ihracat yapıyorduk. O yıllar el halıcılarının altınçağıydı. O dönemde bile küçük bir şirket olarak yıllık ihracatımız 2 milyon doları buluyordu.

IKEA’YA 8 YIL KİLİM

* 1991’de ilk kez Hannover’deki Domotex Fuarı’na katıldık ve Ikea ile tanıştık. Uşak, Eşme, Denizli yöresinde kilimler ürettirip 1992’den itibaren 8 yıl Ikea’ya çok güçlü bir satış grafiği yakaladık. Yıllık ortalama 10 bin civarında kilim sattık. Sonra yurt içinde üretim bitince bu ticaretimiz bitti. Şu anda ABD, İspanya ve İngiltere ağırlıklı doğrudan ihracata devam ediyoruz. ABD ve Avrupa bizden orjini Türk el halılarını alıyor. El halısı üretimimizin yüzde 10’unu (Türk desenli olanları) yurt içinde yaptırıyoruz. Gerisini, Çin, Hindistan, Nepal, Bangladeş’te ürettiriyoruz. Bu, malzemesinden, desenine, ebatlarına kadar her şeyi bizim kontrolümüzde bir üretim. Geçen yıl 6 milyon lira ciromuz oldu yüzde 20’sini ihracattan sağladık. Bizde 35 kişi çalışıyor ama Anadolu’da çok sayıda tezgah da sadece bize üretim yapıyor.

İngiltere ve ABD’ye ‘deri’ el halısı satıyor

* ŞU anda My Home adıyla 3 mağazada perakende el halısı satışı yaptıklarını söyleyen Fatih Köker de, şunları söylüyor. “İş modelimiz, ‘yurt içinde ve yurt dışında üretim organizasyonu, iç piyasaya toptan ve perakende satış ve ihracat’ şeklinde oturdu. Kapalıçarşı, Kapadokya ve Antalya ise turiste el halısı satışında çok güçlü merkezler. Buralar Türk el halısının neredeyse yarısını satıyor. Son dönemde klasik malzemeler dışında yeni arayışlar da pazarda başarılı oldu. Mesela yün ve ipek dışında biz deriyi de kullanıyoruz. İngiltere ve ABD’ye deri halı ihracatına başladık. Kayın ağacı elyafı (floş) ve bambu elyafı ipek de kullanıyoruz. Anadolu’nun geleneksel ürünlerinden keçeyi de farklı formlarda halılara uyguluyoruz. Keçenin çok farklı özellikleri varmış. Mesela Vücut elektriğini alan ve dolaylı olarak strese iyi gelen bir etkisinden söz ediliyor.”