Wall Street domino etkisi ile dünya borsalarını yıktı, kriz Asya’ya sıçradı

GEÇEN yaz ABD’de riskli mortgage kredilerinin ödenemez hale gelmesi ile patlak veren kriz, Avrupa’nın ardından Asya’ya da sıçradı. ’Global kabus’ ya da ’finansal kıyamet’ olarak nitelendirilen kriz, Japonya’da dün ilk kurbanını alırken, Güney Asya’nın en zengin kaplanı kabul edilen Singapur’u resesyona soktu. Her yetkilinin ’yeniden inşaa etmeliyiz’ dediği güven, bir türlü sağlanamadığı için perşembe günü ABD’de borsalarında tarihi çöküş yaşanmıştı. ABD borsalarındaki çöküş domino etkisi ile Asya’dan Avrupa’ya yayılırken, Asya’da bazı borsaların kayıpları yüzde 10’ları buldu. Avrupa’da da borsalar yüzde 8’e varan kayıplar yaşandı.

İlk kurban en küçük

Japonya’da krize kurban giden sigorta şirketi Yamato Life Insurance’ın Başkanı Takeo Nakazono, şirketin iflasından derin üzüntü duyduğunu söyledi. Japon sigortacılık sektörünün en küçük şirketi Yamato’nun, yaklaşık 2.7 milyar dolar borcu, 1000 kadar çalışanı bulunuyordu ve bireysel poliçe hesaplarının 10 milyarı aşıyordu. Bu arada Washington’da bugün başlayacak G-7 ve IMF toplantılarına katılmak için ABD’de bulunan Japonya Maliye Bakanı Shoichi Nakagawa, mali düzenleme kurumu yetkililerine, en son Japonya’da 1990 yılındaki bankacılık krizi sırasında kullanılan banka kurtarma yasasını incelemeleri talimatı verdi. Nikkei gazetesi, yeniden canlandırma yasasının bölgesel bankalara yardım amacıyla 10 trilyon yen (100 milyar dolar) tutarında bir fon oluşturmak amacıyla kullanılabileceğini yazdı. Japon hükümeti zaten 18 milyar dolarlık bir ekonomik teşvik paketi hazırlamıştı.

Zengin kaplanın düşüşü

İkinci kez bir çeyrek daha gerileme yaşayan Singapur ekonomisi resmen teknik olarak resesyona girdi. Singapur ikince çeyrekte yüzde 5.7 küçüldükten sonra üçüncü çeyrekte yüzde 6.3 gerileme yaşadı. Ülkenin Sanayi ve Ticaret Bakanı yıl sonu büyüme hedeflerini revize ederek, yüzde 3’e çektiklerini açıkladı. Ağustos ayında ise yıl sonu büyüme oranı revize edilerek yüzde 5 olarak açıklanmıştı. 2007 yılında Singapur yüzde 7.7 büyüme ile dikkat çekmişti. Ülkede merkez bankası işlevi gören Singapur Para Otoritesi, para politikasının kolaylaştırılacağını söyledi. Asya kaplanları arasında bulunan Singapur, Gayni Safi Milli Hasıla ve ve kişi başı milli gelire göre Güneydoğu Asya’nın en zengin ülkesi. Ülkenin ticaret bakanı, kötüleşen ABD finans krizi ile derinleşen kredi çöküşünün ABD başta olmak üzere tüm dünyada talebi daraltacağını, bunun da Singapur ekonomisine olumsuz yansıyacağını söyledi.

Citigroup Wachovia’dan vazgeçti işi bozanlardan tazminat istiyor

WELLS Fargo bankasıyla birlikte Wachovia’yı satın alma görüşmeleri yapan Citigroup, Wachovia’yı almaktan vazgeçtiğini açıkladı. Wachovia ve Wells Fargo’nun birleşmesine engel olmayacağını belirten Citigroup iki bankadan da tazminat isteyeceğini de duyurdu. Yazılı bir açıklama yapan Citigroup, işlem yapısı ve risk algısında var olan büyük farklar nedeniyle, satış konusunda ortak bir karara varılmasının imkansız hale geldiğini söyledi. Wells Fargo ise Wachovia’nın tümünü satın almak için bir anlaşma imzaladıklarını ve işlemlerin 2008 sonuna kadar tamamlanmasını beklediklerini söyledi. Wells Fargo, birleşme sonrasında ortaya çıkacak bankanın toplam varlıklarının 1.42 trilyon dolar, mevduatlarının 787 milyar dolar olacağını belirtti. Citigroup, Wells Fargo ve ABD Merkez Bankası (FED) arasında Wachovia’nın nasıl paylaştırılacağı yönünde görüşmeler yürütüyordu. Perakende bankacılık bölümünü güçlendirmesi için Citigroup, Wachovia«nın bankacılık birimini almak için anlaşmıştı fakat Wells Fargo, Wachovia«nın tümüne talip olmuştu. Bunun üzerine taraflar anlaşmazlığı mahkemeye taşımıştı.

GM, 58 yılın dibini gördü

GENERAL Motors’un (GM) hisseleri önceki gün yüzde 21.6 düşerek 1950 yılından bu yana en düşük seviyeye geriledi. IMF Başkanı Dominique Strauss-Kahn’ın "Hiç bir ülke krizden muaf değil" ve Dünya Bankası Başkanı Robert Zoellick’in "Kriz 28 gelişmekte olan ülkeye sıçrayabilir" açıklamalarının geldiği perşembe günü ABD’de borsalar yine rekor düşüş yaşadı. Perşembe günü Wall Street’te en büyük kayıbı yaşayan hisselerden biri, 2009’un 9 aylık sürecinde ilk kez Avrupa’da da satışları gerileyen (yüzde 1.9) GM’den geldi. GM’deki çöküş, borsalardaki düşüşü de tetikledi. Kredi krizini suçlayan GM’in hisseleri 5.42 dolara kadar gerileyerek 58 yılın en düşük seviyesini gördü. ABD’nin en büyük otomotiv şirketi GM, ikinci çeyrekte 15.5 milyar dolar zarar açıklamış ve temmuz ayında 10 milyar dolarlık tasarruf paketi açıklamıştı.

Rusya’dan 86 milyar dolarlık kurtarma paketi

RUS Parlamentosu’nun alt kanadı Duma dün yaptığı üçüncü oturumda ekonomik krizin üstesinden gelmeyi öngören 86 milyar dolarlık yardım paketini onayladı. Parlamentoda milletvekillerinin son oturumda kabul ettiği kriz paketine göre, Rusya Devlet Yatırım Bankası Vneşekonombank’a (VEB) Rus şirketlerine kredi verebilmesi için Rusya Merkez Bankası’ndan 86 milyar dolarlık fon kullanma yetkisi tanıyor. VEB Merkez Bankası’ndan çekeceği paranın 50 milyar dolarını dış borçlarını yeniden yapılandırmak zorunda olan bankalara ve şirketlere, 36 milyar doları da bankaların ikinci dereceden teminatlı kredilerinin kapatılması için dağıtacak.

Swatch’un başkanı 3.5 milyar dolar kaybetti

FİNANSAL krizin İsviçreli saat üreticisi Swatch’un Yönetim Kurulu Başkanı Nicolas Hayek’e kişisel maliyeti maliyeti 3.55 milyar dolar oldu. Mutsuz ve öfkeli olduğunu söyleyen Hayek, "Bir sürü insan hapse konulmuş gibi hissediyorum. Fakat kaygılı değilim" dedi. Hisselerinin 3.55 milyar dolar değer yitirdiğini anlatan Hayek "Fakat ağlamıyorum. Öbür taraftan şirketin değeri hálá yüksek bir seviyede ve çok güçlü" diye konuştu.

İzlanda’yı eBay’den satışa çıkardılar

Küresel mali krizden payını alan İzlanda, dünyanın en büyük elektronik ticaret şirketi eBay’de satışa çıkarıldı. 99 pence’ten satışa çıkarılan ülkeye verilen en yüksek fiyat 10 milyon pounda ulaştı.

İngiltere’nin 100’den fazla kamu kuruluşunun 1 milyar sterlini aşan parasının İzlanda’da iflas eden bankalarda batması, iki ülkenin arasını açtı.

İzlanda’nın devletleştirilen en büyük bankası Kaupthing’te mevduatı bulunan binlerce Belçikalı, paralarını çekemeyeceklerini öğrenince şok oldu.