Vergide kara tablo

Gelir vergisi beyanname sonuçları, Türkiye'nin yıllardır çözemediği vergi kaçağı sorununun, bu yıl çok daha derinleştiğini gözler önüne serdi. Gelirler Genel Müdürlüğü toplam vergi gelirlerinin yüzde 90'lık bölümünü karşılayan otomasyonlu vergi dairelerinden gelen gelir vergisi beyannameleri üzerinde genel bir değerlendirmeye gitti.

Buna göre, sanayiciler, ticaret erbabı, müteahhitler, kuyumcular, doktor ve avukatlar ile diğer serbest meslek erbabı ve sanatçılardan oluşan 804 bin 530 kişi, bu yıl Mart ayında verdikleri gelir vergisi beyannamelerinde 2000 yılı için 2 katrilyon 559 trilyon 109.7 milyar liralık kazanç bildirdi. Bunun vergisi de 705 trilyon 821 milyar lira olarak hesaplandı. 

2000 yılında verilen beyannamelerine göre de, belirtilen mükelleflerin gelirlerinde yüzde 40, ödeyecekleri vergilerde ise yüzde 23.3 oranında bir artış kaydedildi. 

Ä°ÅžADAMININ YILLIK GELÄ°RÄ° 3 MÄ°LYAR!

Ülkenin çok kazananları olarak nitelenen işadamlarının, serbest meslek erbabı ve sanatçıların beyanlarına göre, bu kesimin ortalama yıllık geliri 3 milyar 180 milyon 875 bin, ortalama vergisi de 877 milyon 209 bin lirada kalıyor. Bir başka ifadeyle, söz konusu kişiler,ayda ortalama 265 milyon lira kazanıyor, bu gelirleri için de ayda 73 milyon lira vergi ödüyor.

Aylık ortalama gelir İstanbul'daki mükellefler için 328 milyon 606 bin lira, Ankara'dakiler için 293 milyon 703 bin lira, İzmir'dekiler için de 257 milyon 809 bin lira olarak belirlendi. Bu illerdeki aylık ortalama vergi de sırasıyla 97 milyon 153 bin lira, 83 milyon 348 bin lira ve 67 milyon 845 bin lira olarak gerçekleşti.

Verilere göre, kanun gereği her işlem için düzenli belge veren noterler, yine en fazla gelir bildiriminde bulunan kesim oldu. Noter başına yıllık ortalama gelir 60 milyar 330 milyon, ortalama vergi de 22 milyar 811 milyon lira düzeyinde hesaplandı. Yüksek gelirde noterleri kişi başına 19 milyar 428 milyon liralık kazanç ile ecza ve ilaç deposu sahipleri izledi.

SANATÇILAR ÜÇÜNCÜ SIRADA

Gelir sıralamasında üçüncü sırada sanatçılar yeraldı. Bin 39 sanatçı, devlete 2000 yılı içinde 18 trilyon 492 milyar 767 milyon lira kazanç elde ettiklerini bildirdi. Bunun vergisi de 7 trilyon 160 milyar 886 milyon lira olarak saptandı.

Böylece, saatte milyarlar kazanan, mal varlıkları ve harcamalarıyla da sürekli gündemde olan sanat dünyasının ünlülerinin yıllık ortalama gelirleri 17 milyar 798 milyon lirada kaldı. Bir başkaifadeyle beyanlarına göre, sanatçıların aylık ortalama geliri 1 milyar483 milyon 218 bin lira, aylık ortalama vergileri de 574 milyon 341 bin lira oldu. 

SANAYİCİLER DAHA DA AZ KAZANMIŞ 

Gelirler Genel Müdürlüğü verileri, sanayicilerin ise ilaç ve ecza deposu işletenler ile sanatçılar kadar dahi gelir elde edemediği sonucunu verdi.

Deterjan sanayicileri grubunda yeralan 42 mükellef, 675 milyar 916milyon liralık gelir bildiriminde bulundu. Bunların yıllık ortalama geliri 16 milyar 93 milyon, ortalama vergisi de 5 milyar 968 milyon lira olarak tespit edildi.

Bildirimleri sonucunda deterjan sanayicilerinin aylık ortalama geliri 1 milyar 341 milyon 103 bin, demir çelik sanayicilerinin 300 milyon 472 bin, deri imalatçılarının 166 milyon 359 bin, elektrikli evaleti imal edenlerin 252 milyon 58 bin, iplik imal eden mensucat sanayicilerinin 171 milyon 453 bin, kumaş imalatıyla uğraşan mensucat sanayicilerinin de 305 milyon 104 bin lira olarak gerçekleşti.

Bunlardan demir çelik sanayicilerinin aylık vergisi 77 milyon 710 bin lira, deri imalatçılarının 37 milyon 560 bin lira, elektrikli ev aleti imalatçılarının 63 milyon 66 bin lira, iplik sanayicilerinin de 40 milyon 73 bin lira oldu.

Bu tablo içinde özel muayene ücretleri 50 milyon liradan başlayan doktorların aylık ortalama kazancı 308 milyon 614 bin lira, aylık ortalama vergisi 85 milyon 172 bin lira, avukatların da aylık ortalamakazancı 440 milyon 912 bin, aylık ortalama vergileri de 131 milyon 456bin lira olarak saptandı. 

GELİRİ DÜŞENLER DE VAR 

Bu arada, İstanbul ve Ankara gibi kentlerde 500 milyardan başlayıp1 trilyon lirayı bulan fiyatlarla villalar yapıp satan, yine lüks konutlara en az 250 milyar fiyat biçen müteahhitler ise bir önceki yıldan da daha az kazanç beyan etti.

2000 yılında verilen beyannamelerde ortalama 243 milyon 179 bin lira aylık kazanç beyan eden bina inşa müteahhitlerinin 2001 yılı beyannamelerinde aylık kazancı 134 milyon 689 bin liraya geriledi.

Deterjan ve çırçırlama sanayicileri ile ihracat ve ithalatçılar da gelirlerini düşürdü.  Deterjan sanayicilerinin 2000 yılı beyanlarında 1 milyar 898 milyon 732 bin lira olan ortalama aylık kazanç 2001 beyannamelerinde 1milyar 341 milyon 103 bine inerken, bu rakamlar çırçırlama sanayicilerinde 441 milyon 99 bin liradan 413 milyon 353 bin liraya, ihracatçı ve ithalatçılarda da 948 milyon 778 bin liradan 855 milyon 928 bin liraya geriledi. 

İŞÇİ MEHMET AZ KAZANIP AZ HARCADI

Çok kazanıp da çok harcayan ancak az vergi ödeyenlere karşılık, bordro mahkumları olarak nitelenen işçi ve memurlar yine az kazanıp, az harcadı, ancak çok vergi vermeye devam etti. 146 milyon 947 bin 500 lira olan mevcut ücretle halen 15 milyon 230 bin lira olan asgari ücretlinin de, yeniden toplanan komisyonda asgari ücretin 200 milyon lira seviyesine çıkarılması halinde ayda 23 milyon lira dolayında vergi ödeyeceği belirlendi.

ÇAPRAZ KONTROL YÖNTEMİ UYGULANACAK

Gelirler Genel Müdürlüğü, gelir vergisi beyannamelerinde yer alan yıllık kazançları çok düşük gösteren mükellefleri, çapraz kontrol yöntemiyle incelemeye alacak.  Vergide Tam Otomasyon Projesi'nin de (VEDOP) yardımıyla gerçekleştirilecek incelemeler sırasında, Vergi İstihbarat Merkezi'ne gelen bilgilerden de yararlanılacak. 

Maliye yetkilileri, vergi numarasının motorlu taşıtlar ve gayrımenkul alımlarının ardından bankacılık sektöründe de kullanılmayabaşlamasıyla birlikte, çok kazanıp da çok az vergi ödeyenlerin çok daha iyi şekilde ortaya çıkacağını ve bunlar hakkında hızlı bir şekilde takibat yapılabileceğini bildirdiler.

NE KAZANIYORLAR, NE ÖDÜYORLAR ?

Bu yılın Mart ayında otomasyonlu vergi dairelerine verilen gelir vergisi beyannamelerine göre, meslek gruplarının aylık ortalama kazançları ile bu kazançlar için ödeyecekleri vergi tutarları şöyle:Â