Vergi savaşında yeni raunt  

ABD’de kasım ayında yapılacak başkanlık seçimleri öncesinde hem Joe Biden hem Donald Trump cephesinde Çin’e uygulanacak ek gümrük vergileri dillerden düşmüyor. Trump’ın 2017-2021 başkanlığı sırasında geniş gümrük vergileri uygulaması, Çin ile gümrük vergisi savaşını başlatmıştı. Her iki 2024 adayının Çin’e karşı ek gümrük vergisi açıklamalarının, Çin’in de misilleme yapacağı beklentilerle yeni bir vergi savaşına dönüşebileceği yorumlarına neden oluyor.

ABD basınında yer alan haberlere göre, ABD Başkanı Joe Biden yönetimi bu hafta Çin menşeli temiz enerji ürünlerine ek gümrük vergisi getirmeye hazırlanıyor. Bu kapsamda elektrikli araçlara uygulanan vergilerin yaklaşık 4 katına çıkarak yüzde 25’ten yaklaşık yüzde 100’e yükselmesi bekleniyor. Bu tarifelerin ayrıca Çin menşeli kritik mineralleri, güneş enerjisi ürünleri ile bataryaları etkileyeceği belirtildi. Biden, bunlara ek olarak Çin çeliği ve alüminyuma yönelik gümrük vergilerini de üç katına çıkarma planlarını nisan ayında duyurmuştu. Kaynakların Reuters’e verdiği bilgiye göre, şırıngalar ve kişisel koruyucu ekipmanlar gibi Çin yapımı tıbbi malzemeler de ek gümrük vergileriyle karşı karşıya.

TRUMP’TAN %10 VE %60 ÇIKIŞI

Ancak, korumacılık önlemleri kapsamında Çin’e ek vergi konusunu gündeme taşıyan yalnızca Biden değil... ABD basınında yer alan haberlere göre, eski başkan Trump da ilk döneminde başlattığı ABD-Çin ticaret savaşını kızıştırmayı planlıyor.

Trump’un ilk dönemindeki ticaret savaşında Çin mallarının ithalatına uygulanan gümrük vergisi ortalama yüzde 3’ten yüzde 12’ye çıkarılmıştı. Yeniden seçilmesi durumunda ise Çin’den yapılan ithalata en az yüzde 60’lık gümrük vergisi uygulamayı düşünüyor. Trump’ın açıklamasına göre bu oran daha yüksek de olabilir. Ancak Trump, yalnızca Çin mallarına değil, tüm ithal mallara yüzde 10’luk bir gümrük vergisi uygulamayı ve Amerikan yerli üretimini teşvik etmeyi planlıyor.

GEREKÇESİ NE?

Korumacılık, yerli üreticilerin dış rekabet karşısında korunması amacıyla uygulanan bir dış ticaret politikası. Bunu sağlayacak başlıca araçlar da gümrük tarifeleri, kotalar ya da ithalat yasakları... Peki, ABD’nin son dönemdeki bu çıkışlarına neden gerek duyuluyor? ABD basınında yer alan haberlere göre, Çin’e karşı bu hamle hazırlıklarının nedeni olarak ‘Çin’in temiz enerji ürünlerinin ihracatını artırması’ gösteriliyor ve bu durumun Washington’da endişe yarattığı belirtiliyor.

Senato Bankacılık Komitesi Başkanı Sherrod Brown, Biden yönetiminden ‘Çin elektrikli araçlarını, Amerikalıların kişisel verileri için risk oluşturduğu endişesiyle’ doğrudan yasaklamasını istiyor.

Biden, nisan ayında Çin çeliğine yönelik ek vergi hazırlığı için yaptığı konuşmasında “Çin hükümeti, Çin’in ihtiyaç duyduğundan daha fazla çelik üreten Çin çelik şirketlerine çok uzun süredir para akıttı ve sonunda fazladan çeliği haksız derecede düşük fiyatlarla küresel pazarlara boşaltı. Rekabet etmiyorlar, hile yapıyorlar ve bunun Amerika’daki zararını gördük” demişti.

BUGÜN AÇIKLANABİLİR

Wall Street Journal gazetesinin ismini açıklamayan hükümet yetkililerine dayandırdığı bir haberine göre, 14 Mayıs salı günü yani bugün açıklanması beklenen kararın gerekçesi, ABD’nin yeni gelişmekte olan temiz enerji sanayisini Çin’e karşı korumak olacak. Haberde, hükümet yetkililerinin özellikle elektrikli otomobil ithalatına odaklandıkları ve Çin’den ithal edilecek elektrikli otomobillere uygulanacak gümrük vergisi oranı yüzde 100 olarak belirleyecekleri ifade edildi. Ülkede halihazırda ithal edilen otomobillere yüzde 2.5 oranında gümrük vergisi uygulanırken, Çin’den ithal edilen elektrikli otomobillere ise yüzde 25 oranında vergi uygulanıyor.

‘ÇİN’DEN MİSİLLEME GELEBİLİR’

Biden yönetimi ayrıca komşu Meksika’ya, Çin’in metal ürünlerini dolaylı olarak ABD’ye satmasını yasaklaması için baskı yapıyor. Çin ise, tarife önlemlerinin ters etki yarattığını ve ABD ile küresel ekonomiye zarar verdiğini açıkladı.

Açıklanması beklenen tedbirler, dünyanın en büyük iki ekonomisi arasındaki gerilimin arttığı bir dönemde Çin’in misilleme yapmasına davetiye çıkarabilir.

ÇİN’İN ABD’DEN İTHALATI ARTTI

ÇİN’İN ihracat ve ithalatı 2023’teki düşüşün ardından yeni yıla beklentilerin üzerinde artışla başlamıştı ancak mart ayında yeniden gerileyerek dış ticaretteki zayıflığın sürdüğünü gösterdi. ABD basınında yer alan haberlere göre, mart ayında Çin’in ABD’ye ihracatı gerilerken ithalatı ise arttı. Nisan ayında da bir yıl öncesine göre, Çin’in ABD’den ithalatı yüzde 9 artarken ihracatı yaklaşık yüzde 3 düştü. İç talebin zayıf olmasının ithalat üzerinde baskı yarattığı belirtilirken; küresel talebin yavaşlaması ve Çin’in en büyük ticaret ortağı ABD ile yaşanan gerginlikler nedeniyle ihracatın da bir miktar baskı altına girdiği belirtiliyor.

‘İLKİ 195 MİLYAR DOLARA MAL OLDU’

ABD merkezli CNBC’de yer alan bir haberde, düşünce kuruluşu American Action Forum’un bir araştırması paylaşılmış; Trump’ın Çin’le olan ticaret savaşının Amerikalılara 2018’den bu yana yaklaşık 195 milyar dolara mal olduğu tahmini yer aldı. ABD-Çin İş Konseyi’ne göre ise, ekonomik savaş aynı zamanda 245 binden fazla ABD’linin işini kaybetmesine yol açtı. O dönem Deutsche Bank da, ticaret savaşının borsada trilyonlarca dolarlık kan kaybına neden olduğunu tahmin etmişti.

37 ŞİRKET DAHA YAPTIRIM LİSTESİNDE

ABD, kuantum ve nükleer enerji teknolojileri ile insansız havacılık alanlarında faaliyet gösteren 37 Çinli şirketi, ihracat kontrolleri uygulanacak “varlık listesine” aldığını bildirdi. ABD Ticaret Bakanlığı’ndan yapılan açıklamada, söz konusu şirketlere ABD’nin ulusal güvenlik ve dış politika çıkarlarına aykırı faaliyetleri nedeniyle tedbir uygulandığı belirtildi. 

Çin Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Lin Cien ise tedbir kararına ilişkin yaptığı açıklamada, ABD’nin, Çin şirketlerini hedef almak için varlık listesini ve ihracat kontrollerini kötüye kullandığını savundu. Lin, Çinli şirketlerin meşru haklarını ve çıkarlarını korumak için gerekeni yapacaklarını vurguladı.