Vergi açığını halk kapatacak

DoÄŸrudan gelir almakta zorlanan Devlet, hizmetler ve mal tüketimi üzerinden alınan vergilere yükleniyor. 2004'te vergi gelirlerinin yüzde 70'ini dolaylı vergi oluÅŸturacak.Yüksek oranlı kayıt dışı nedeniyle gelir üzerinden yeterince vergi alamayan Devlet, hizmetler ve mal tüketimi üzerinden alınan dolaylı vergilere yüklenmeyi 2004 yılında da artırarak sürdürecek.2004 yılında toplanacak her 100 liralık verginin en az 70 lirasını, herhangi bir mal ya da hizmet alırken ya da banka veya bir kamu kuruluÅŸuyla iÅŸlem yaparken ödenen özel tüketim, katma deÄŸer, özel iÅŸlem, özel iletiÅŸim, harç gibi dolaylı vergiler oluÅŸturacak. 2004 yılında 99.2 katrilyon lira olarak hedeflenen vergi gelirlerinin 29.7 trilyon liralık bölümü dolaysız, 69.4 katrilyon liralık bölümü ise dolaylı vergilerden kaynaklanacak. Dolayısıyla vergi gelirlerinin yüzde 30'u gelir ve kurumlar vergisi gibi dolaysız, yüzde 70'i ise dolaylı vergi olarak alınacak. Yüzde 70 oranı Türkiye tarihi açısından bir rekor oluÅŸturacak. Ä°lk defa Türkiye'deki dolaylı vergi gelecek yıl yüzde 70'i bulacak. Milli gelire oran olarak bakıldığında ise dolaylı vergiler 2004 yılı için tahmin edilen milli gelirin yüzde 16.5'i, dolaysız vergiler ise yüzde 7.1'i kadar bir büyüklük oluÅŸturacak.DOLAYLI VERGÄ°LER ADALETSÄ°Z Dolaylı vergiler, herhangi bir gelir ve kazanca baÄŸlı olmaksızın, sadece harcama ya da alınan bir hizmet üzerinden tahsil edildiÄŸi için vergi adaleti açısından eleÅŸtiriliyor. Dolaylı vergiler aynı mal ya da hizmet için en zengin de en yoksul da aynı miktarda vergi ödemek zorunda bulunuyor. Dolaylı vergilerin toplam vergi gelirleri içerisindeki ağırlığının bu yıl ise yüzde 67.8 düzeyinde gerçekleÅŸmesi bekleniyor. Dolaysız vergilerin oranı ise yüzde 32.2'de kalacağı hesaplanıyor. Yapılan son tahminlere göre 86.8 katrilyon lira olması beklenen bu yılki vergi gelirlerinin 27.9 katrilyonunun dolaysız, 58.9 katrilyon liralık bölümünü ise dolaylı vergiler meydana getirecek.BÃœYÃœK BÖLÃœM AKARYAKIT2004 yılında dolaylı vergilerin 17.8 katrilyon lira ile en büyük bölümü akaryakıt ve doÄŸal gaz tüketicileri tarafından özel tüketim vergisi adıyla ödenecek. Bu yıl 15.7 katrilyon lira olması beklenen vergilerin, 1.2 katrilyonu cep telefonu kullanıcılarından alınan özel iletiÅŸim, 1.1 katrilyonunun çeÅŸitli Devlet kuruluÅŸlarıyla yapılan iÅŸlemlerden ve bazı hizmetlerden alınan özel iÅŸlem  vergisi oluÅŸturacak. 34 KATRÄ°LYONLUK KDV Gelecek yılki dolaylı vergilerin 34.3 katrilyonunu ise dahilde ve ithalde alınan katma deÄŸer vergisi meydana getirecek. Hemen hemen tüm mal ve hizmetler üzerinden alınan  katma deÄŸer vergisinin  gelecek yıl bu yıla göre yüzde 20.9 artarak 19.8 katrilyona ulaÅŸması bekleniyor.  Enflasyonun yüzde 12 olarak öngörüldüğü 2004 yılında dahilde alınan KDV'de bu ölçüde bir artış saÄŸlanabilmesi için KDV artışını gidilmeyecekse iç tüketimin oldukça canlanması gerekecek. Ä°thalde alınan KDV'nin ise yüzde 20.1 artışla 14.3 katrilyon liraya  ulaÅŸması bekleniyor. Dolaylı vergilerin, 1.2 katrilyonu cep telefonu kullanıcılarından alınan özel iletiÅŸim, 1.1 katrilyonunun çeÅŸitli Devlet kuruluÅŸlarıyla yapılan iÅŸlemlerden ve bazı hizmetlerden alınan özel iÅŸlem  vergisi oluÅŸturacak. Bu kapsamda bankacılık iÅŸlemleri yapan vatandaÅŸ ve ÅŸirketlerden 1.4 katrilyon liralık banka ve sigorta muameleleri vergisi alınacak. ÇeÅŸitli iÅŸlem ve belgelerden alınan damga verisi 1.7 katrilyonu,  harçlar ise  2 katrilyonu bulacak.                                                                    DOLAYLI VERGÄ° YÃœKÃœNÃœN GELİŞİMÄ° Dolaylı vergiler, 1994 yılında toplam vergi gelirlerinin yüzde 51'ini dolaysız vergiler ise yüzde 48.3'ünü oluÅŸturuyordu. Maliyenin doÄŸrudan vergi toplamadaki baÅŸarısızlığı ve vergi reformu  çabalarının sonuçsuz kalması yüzünden dolaylı vergilerin 1994 krizini izleyen yıllarda artmaya baÅŸlamış 1995 yılında yüzde 57.5'e, 1996 yılında ise yüzde 60.6'ya kadar yükselmiÅŸti.1997 yılından baÅŸlayarak dolaysız vergi yükü aÅŸağı doÄŸru indi. 1997 yılına yüzde 59.3'e, 1989 yılında ise yüzde 53.4'e gerileyen dolaysız vergilerin toplam vergiler içerisindeki payı, 1999 yılında ise yüzde 54.6 oldu. 2000 yılında IMF ile uygulanmaya baÅŸlanan program kapsamında öngörülen GSMH'nin yüzde 6.5'i oranında faiz dışı fazla verilmesine yönelik hedef çerçevesinde, kamu gelirlerini artırmak için deprem vergileri ve benzeri dolaylı vergilere baÅŸvurulması nedeniyle, dolaylı vergilerin toplam vergi gelirleri içindeki payı 2000 yılında yüzde 59.1'e, 2001 yılında yüzde 59.6'ya, 2002 yılında ise yüzde 66.3'e  yükseldi. Bu oran bu yıl yüzde 67.8 olarak gerçekleÅŸecek. Gelecek yıl ise yüzde 70'e ulaÅŸacak. Yıllar itibariyle bakıldığında gelir ve kurumlar vergisi gibi dolaysız vergilerin GSMH'ye oranının giderek azaldığı, buna karşılık hem dolaysız vergi yükündeki azalışa raÄŸmen toplam vergi yükündeki artışın tümüyle dolaylı vergilerle saÄŸlandığı gözleniyor. GSMH'nin yüzde  17.2'si kadar vergi toplanan 1998 yılında dolaysız vergiler GBSMH'nin yüzde 8'i, dolaylı vergiler ise yüzde 9.2'si seviyesinde  bulunuyordu. 2001 yılına gelindiÄŸinde dolaysız vergilerin GSMH'ye oranı yüzde 9.1'e, dolaylı vergilerin payı ise yüzde 13.4'e kadar çıktı. GSMH'nin yüzde 24.3'ü kadar veri toplanması beklenen bu yıl, dolaysız vergilerin GSMH'ye oranı yüzde 7.8'e kadar düşer    Dolaylı ve dolaysız vergiler (Trilyon TL)20032004DeÄŸiÅŸim(%) Vergi Gelirleri 86.800 99.17314.3 -Dolaysız Vergiler27.93529.7256.4 Gelir Vergisi16.95618.65510.0 Kurumlar Vergisi9.1009.3352.6 Servetten Al. Ver.1.8791.735-7.7 -Dolaylı  Vergiler58.86569.44818.0 KDV28.32534.14720.6 .Dahilde Alınan16.38019.80020.9 .Ä°thalde Alınan11.94514.34720.1 .Dış Tic. Al.8701.04119.7 DiÄŸer Dolaylı Vergiler29.67034.26015.5 .ÖTV  23.39026.89815.0 *Akaryakıt ve D.gaz15.73017.82213.3 *Motorlu Taşıt Araç.1.3001.72832.9 *Alkollü içki sigara6.1007.04315.5 *Day. Tüket.ve DiÄŸer26030517.3 .Özel Ä°letiÅŸim Vergisi1.0221.25022.3 .Özel Ä°ÅŸlem Vergisi7501.06041.3 .BSMV1.1201.40025.0 .Damga Vergisi 1.7581.652-6.0 .Harçlar 1.5801.95023.4 .DiÄŸer50500.0Â