Veganlar geliyor!

SON dönemde yurtdışına yaptığım seyahatlerde sık sık karşıma “vegan” kelimesi çıkıyor. Vegan mönü ve kahve opsiyonları, et ve peynir gibi gıdalara alternatif vegan seçenekler giderek artarken, son olarak Tesla’nın tüm elektrikli otomobillerinde hayvan derisi yerine vegan donanım kullanacağı haberlere yansıdı. Rakamlar her yerde giderek daha çok insanın vegan olduğunu gösteriyor. Örneğin İngiltere’de 10 yıl önceye kıyasla bugün yüzde 350 daha fazla vegan var. Bazı haberlere göre, gıda sektöründe bitki bazlı ürün satışları yüzde 1500 arttı. Mintel’in pazar analizine göre “bratwurst”un (bir çeşit sosis) ülkesi Almanya, şaşırtıcı bir şekilde vegan gıda ürünlerinin oluşturulmasında dünyanın geri kalanına liderlik ediyor. 2016’da dünyada piyasaya sürülen tüm yeni vegan gıda ve içecek ürünlerinin yüzde 18’i Almanya’dan çıktı. Almanya’yı yüzde 17’lik pay ile ABD ve yüzde 11’lik pay ile İngiltere takip etti. Peki, bu iş nereye gidiyor? “Vegan ekonomisi” nasıl gelişim gösteriyor? Bu soruların yanıtlarını Türkiye Vegan ve Vejetaryenler Derneği (TVD) Yönetim Kurulu Başkanı Ebru Arıman’dan aldık.

Arıman, “Pazar araştırma kuruluşu Technavio’ya göre, paketli vegan ürünlerin 2016-2020 döneminde yüzde 11 büyüyeceği öngörülüyor. Vegan pazar, vejetaryen pazara göre çok daha hızlı büyüyor. Avustralya’da 2014-2016 yılları arasında vegan pazar yüzde 92 büyürken, aynı dönemde vejetaryen pazar yüzde 8 büyümüş. Hayvansal ürünleri dışarıda bırakan bitkisel temelli beslenmeye yönelim anlayışı, pazarda kendini çok net bir şekilde hissettiriyor” diyor. Hangi ürünlerin öne çıktığını sorduğumuzda ise Arıman, “Daha çok gıda ürünleri öne çıkıyor. Gıda ürünlerini kozmetik ve tekstil izliyor” yanıtını veriyor.

FİRMALAR SIRADA

Giderek daha fazla markanın vegan alternatifler çıkardığını anımsattığımızda Arıman, Türkiye’den İpeker Tekstil’i örnek verdi. Arıman, “Tamamen vegan kumaş alternatiflerini sertifikalı pazara sürerek dünyada ilk oldu. Dünyanın en büyük giyim tedarikçileri vegan kumaşları, aksesuarından ipliğine kadar tamamen vegan özellikte tasarımlarla birleştirerek yeni kreasyonlar üzerinde çalışmaya başladı. Şu anda global iki marka ile bu yönde çalışmalarımız devam ediyor, çok yakında tamamen vegan özellikte giyim alternatiflerini de mağazalarda görmeye başlayacağız. Bu ürünler hiçbir hayvansal ve hayvanlar üzerinde test edilmiş bileşenler içermiyor. Kozmetik ve kimyada da hayvan ve hayvansal ürün kullanımında geriye doğru bir gidiş var. Hayvanlar üzerinde test edilmiş bileşenlerin kozmetikte kullanımı da Avrupa’da yasaklandı. Ardından Türkiye de yasağın uygulandığı ülkelere dâhil oldu. Ancak vegan kozmetik ürün dediğinizde bileşenlerin de hayvansal içermemesi gerekiyor ki henüz bu yönde sınırlama yok. Ancak giderek daha fazla tüketici, aslında vegan bir yaşam tarzını seçmese bile kozmetik ürünlerde hayvanlara zararı olmayan alternatifleri tercih ediyor. Eyüp Sabri Tuncer de Türkiye’de ilk kozmetik markası oldu. Vegan sertifikalı ürünleri hayvansal bileşen içermediği gibi hayvanlar üzerinde test edilmiyor” diyor.

GOOGLE’DA ‘VEGAN’ REKORU

GOOGLE Trends’e göre, 2016’da “vegan” kelimesini arayanların sayısı rekor kırdı, “vegan” kelimesine yönelik Google aramaları yüzde 90 arttı. “Vegan” Amerikalıların yemek tarifleri için internette arama yaparken kullandıkları en önemli kelimelerden biri. 2016’da “vegan peyniri” aramaları yüzde 80, vegan dondurması aramaları ise yüzde 109 arttı. Pazardaki büyük bir trend ise vejetaryen burger, soya ve pirinç sütü de dahil olmak üzere hayvansal ürün alternatifleri. Et alternatifleri piyasa raporunda, et ikame ürünlerinin 2022’ye kadar 5.9 milyar dolarlık pazar olacağı öngörülüyor. Innova Pazar araştırmasına göre, vegan ilişkili yeni işletmeler 2015’te toplam startup’ların yüzde 4.3’ünü oluşturdu; bu rakam 2014’te yüzde 2.8, 2012’de yüzde 1.5 idi. İngiltere’de yarım milyondan fazla kişinin vegan veya bitki bazlı hayat stili tercih etmesi nedeniyle, vegan gıda satışları geçen yıl yüzde 1500 büyüdü. Buna kayıtsız kalmayan süpermarket devi Sainsbury, çok çeşitli vegan peynirlerini raflarında sunmaya başladı. Bir araştırmada Çin, Birleşik Arap Emirlikleri ve Avustralya’nın 2015-2020 arasında vegan ürünlerinde en hızlı büyüyen pazarlar olacağı öngörülüyor.

TÜRKİYE’DE KOLAY MI?

TVD Yönetim Kurulu Başkanı Ebru Arıman, vegan-vejetaryen sembolünün V-Label olduğunu belirterek, “Almanya’da her 10 üründen biri etiketli. Türkiye’de 24 firma V-Label sertifikası aldı, 40’dan fazla firmanın da başvurusu var. İlgi, son 1 yılda arttı” diyor. “Türkiye’de veganlık kolay mı?” sorumuzu Arıman, şöyle yanıtlıyor: “Veganlık pahalı değil, aksine ucuz. Türk mutfağında vegan özellikte olan adı vegan olmayan yüzlerce alternatif var.”