Ve nükleer 4’üncü iptale gidiyor

TÜRKİYE’de, 1960’lı yıllardan bu yana gündemde olan ancak buna karşın bir türlü gerçekleştirilemeyen nükleer santral projesi bir süre daha gecikecek. Türkiye’nin ilk nükleer santralinin Mersin Akkuyu’da yapılması için Türkiye Elektrik Ticaret AŞ (TETAŞ) tarafından açılan ve Türk-Rus konsorsiyumunun (JSC Atomstroyexport-JSC Inter Raoues-Park Teknik) tek katılımcı olduğu ihalenin iptal edilmesi gündeme geldi.
Kabineye gönderilmiyor
TBMM’de bir grup gazetecinin sorularını yanıtlayan Enerji Bakanı Taner Yıldız, nükleer santral ihalesinde Türk-Rus konsorsiyumunun verdiği teklife ilişkin raporun dün TETAŞ’a gönderileceğini ve yönetim kurulu tarafından ele alınacağını belirterek, “Mersin’deki nükleer santral için aldığımız ihale teklifine ilişkin raporu şu aşamada Bakanlar Kurulu’na göndermeyeceğiz” şeklinde konuştu.
Reuters’a bilgi veren hükümet yetkilileri ise, Mersin Akkuyu için açılan ihalede sürecin geriye döndüğünü ve ihalenin iptal edilmesinin beklendiğini kaydetti. “TETAŞ Enerji Bakanlığı’nın ihale raporunu geri almasının ardından gerekli açıklamayı yapacak. İhaleyi açan merci olan TETAŞ yönetim kurulu gerekli değerlendirmeyi yapacak. Ancak ihaleye ilişkin rapor, ihalenin sonuçlandırılacağı Bakanlar Kurulu’na değil, ilk merci olan TETAŞ’a gidecek” şeklinde konuşan bir yetkili, önümüzdeki dönemde hem Akkuyu hem de Sinop’ta nükleer santral yapılması için ihale açılacağını bildirdi.
Yeni ihale açılabilir
Bir yetkili, “Açılacak ihalelerin 2010’da sonuçlandırılması planlanıyor” derken, Yıldız da, “3-4 ay içinde Sinop’ta nükleer santral yapılmasına ilişkin ihaleye çıkmalıyız” değerlendirmesinde bulundu. Yıldız, daha önceki dosyalarda Danıştay’ın bazı alanlarda verdiği kararları doğru bularak, uygulama yönünde harekete geçtiklerini ve itiraz ederek zaman kaybedilmesinin önüne geçtiklerini kaydederek, enerji santrallarıyla ilgili ÇED
kararını buna örnek gösterdi.

40 yılda 4 kez iptal edildi

Türkiye’nin nükleer enerji rüyası 1960’ta başladı. ABD soğuk savaş döneminde jüpiter balistik füzelerinin Türkiye’de konuşlanması karşılığında Küçükçekmece’de nükleer araştırma reaktörünün kuruluşuna yardım etti.
İlk nükleer enerji projesi ise 1967-1970 yıllarında gündeme geldi. 7 yıl sonrası için 300 MW’lık kurulu güçte bir santral düşünüldü. Ancak proje rafa kaldırıldı. 1974’te Akkuyu’da bir nükleer santral kurulması planlandı, fakat bu projede de hayata geçirilemedi.
1983 yılında dönemin Başbakanı Turgut Özal tarafından Akkuyu’da 600 MW’lik kurulu güçte bir nükleer santral projesi gündeme getirildi. Ancak yap-işlet-devret modelinin öne sürülmesi, nükleer ile yolları bir kez daha ayırdı.
1987 Çernobil kazasının ardından TAEK’in Nükleer Enerji Dairesi kapatıldı. 1994 yılında danışmanlık ihalesi açıldı ve Güney Kore kazandı. 1998’de nükleer santral ihalesi tekrar açıldı. ABD-Japonya ortaklı Westinghouse-Missubishi konsorsiyumu, Kanada’nın AECL (Candu) ve Almanya-Fransa ortaklı NPI firmaları ihaleye teklif verdi. 25 Temmuz 2000 tarihinde dönemin Başbakanı Bülent Ecevit, nükleer enerji planlarından çok pahalı olduğu için vazgeçildiğini açıkladı ve Bakanlar Kurulu kararıyla ihale ertelendi.
Son olarak Eylül 2008’de yapılan ihalenin dün iptalinin açıklanmasıyla birlikte, Türkiye’nin 40 yıllık nükleer santral macerasında 4’üncü iptal gündeme geldi.

Danıştay kararına karşı temyize gidilmeyecek

TÜRK Mühendis ve Mimar Odaları Birliği (TMMOB) Yönetim Kurulu Başkanı Mehmet Soğancı, geçen hafta yaptığı açıklamada TMMOB olarak açtıkları iptal davasında Danıştay’ın nükleer santral ihalesine dayanak teşkil eden yönetmeliğin üç maddesinin yürürlüğünü durdurduğunu açıklamıştı. Danıştay’ın yürürlüğünü durdurduğu maddeler, yer tahsisi ve aktif elektrik enerjisi birim satış fiyatını oluşturma usul ve esaslarını düzenliyor. “Bu tip hukuki kararları doğruysa uygularız, zaman kaybetmeyiz” diyen Taner Yıldız, Nükleer Santral Yönetmeliği’nin üç maddesine yönelik Danıştay’ın verdiği yürürlüğü durdurma kararına karşı temyize gitmeyeceklerinin altını çizdi.

13 şartnameye karşılık tek teklif gelmişti

BİRÇOK yabancı yatırımcının uzun zamandır takip ettiği nükleer santral ihalesi Eylül 2008’de yapılırken, sonucuyla da şaşırtmıştı. İhale sürecinde 13 yatırımcının şartname alırken, 23 Eylül’de yapılan ihale yarım saatte sona ermiş ve tek teklif Rus-Türk ortaklığı Atomstroyexport-Inter RAO-Park Teknik’ten (Çalık Grubu) oluşan konsorsiyum tarafından verilmişti.

Putin’in lobi çalışmaları boşa gitti

AĞUSTOS ayında Ankara’ya gelerek önemli imzalar atan Rusya Başbakanı Vladimir Putin, Başbakan Tayyip Erdoğan ile görüşmüş ve ardından yaptığı açıklamada, nükleer santral ihalesinin sonuçlandırılması için yeni çalışmalar yapılması gerektiğini belirtmişti. Bu arada Putin, “Nükleer enerjide, Türk-Rus konsorsiyumunun ihaleyi kazanmış olması, santralın inşaatına başlanacak olması bizim için gurur kaynağıdır” açıklamasıyla da dikkatleri çekerken, bu açıklama sonradan ‘tercüme hatası’ olarak düzeltilmişti.