Ve-Ge Hassas Kağıt İkinci 500'ün lideri

İSO Yönetim Kurulu Başkanı Tanıl Küçük tarafından açıklanan raporda, ilk 500 büyük şirketin arkasından gelen ikinci 500 şirket üretimden satışlar, satış hasılatı, katma değer, öz sermaye, net aktifler, dönem karı ve zararı, ihracat ve istihdam başlıkları altında sıralandı.

Buna göre, 2004 yılında ikinci 500 içerisinde 217'nci sırada yer alan Ve-Ge Hassas Kağıt ve Yapıştırıcı Sanayi ve Ticaret A.Ş 2005 yılında 69 milyon 41 bin YTL'lik üretimden satış hasılatıyla ilk sırayı alırken, Beldeyama Motorlu Vasıtalar Sanayi ve Ticaret A.Ş 68 milyon 684 bin YTL'yle ikinci oldu. Teknik Alüminyum Sanayi A.Ş ise 68 milyon 547 bin YTL'lik satış hasılatıyla üçüncü sırada yer aldı.

2004’te sıralamadan bulunmayan Gesan Yatırım ve Ticaret A.Ş 68 milyon 634 bin YTL'yle dördüncü, Berdan Tekstil Sanayi ve Ticaret A.Ş 68 milyon 318 bin YTL'yle beşinci oldu. Altıncı sırada ise ismini ve üretimden satış rakamlarını açıklamak istemeyen İstanbullu bir şirket yer aldı. Bunları 68 milyon 182 bin YTL'yle Ishakoğlu Gıda Nakliye ve İnşaat Sanayi ve Dış Ticaret Limited Şirketi, 68 milyon 50 bin YTL'yle Polylen Sentetik İplik Sanayii A.Ş, 67 milyon 945 bin YTL'yle Acarsan Makarna Un Gıda Sanayi ve Ticaret A.Ş, 67 milyon 811 bin YTL'lik üretimden satış hasılayla Çelik Halat ve Tel Sanayi A.Ş izledi.

2005 YIL SANAYİCİ İÇİN OLUMSUZ GEÇTİ

Tanıl Küçük, İSO 500 Büyükte büyük ölçekli sanayi kuruluşlarının yer aldığını, ikinci 500’ün yarıya yakın bölümünü ise KOBİ niteliğinde kuruluşların oluşturduğuna dikkat çekti. Küçük, 2005 ilk 500 sanayi kuruluşunun olumsuz bir yıl geçirdiğini belirterek, “İlk 500’deki olumsuz performansın benzeri ve hatta daha olumsuzunu İkinci 500’de görmekteyiz” dedi.

İkinci 500 Büyük Sanayi Kuruluşu raporuna göre bu kuruluşlar 2005 yılında Türkiye GSMH’sinin yüzde 1’ini yarattı. Aynı yıl ilk 500 şinrketin GSMH’ye katkısı ise yüzde 13 olmuştu. İlk bin şirketin 2004 ylında yüzde 14.7 olan GSMH'ye katkısı 2005 yılında 0.7 puanlık düşüşle yüzde 14'e indi.

Küçük geçen yıl, Türkiye sanayi sektörü brüt katma değerinin yüzde 4.1’ini yaratan ikinci 500'ün bu payının 2004’te yüzde 4.6 olduğuna dikkat çekti. İkinci 500’de imalat sanayinde faaliyet gösteren kuruluşların, Türkiye imalat sanayi katma değeri içindeki payı da yüzde 5.6'dan yüzde 4.6’ya düştü.

BÜYÜK ŞİRKETLER DÜŞÜK HIZDA BÜYÜDÜ

2005 yılında 1000 büyük sanayi kuruluşunun yarattığı brüt katma değer, Türkiye sanayi katma değerinin yüzde 55.2’si ve imalat sanayi katma değerinin yüzde 63.7’sini oluşturdu. Tanıl Küçük, Türkiye sanayi sektörü brüt katma değerinin yüzde 55.2’sini yaratan 1000 büyük sanayi kuruluşundaki brüt katma değer artışı yüzde 0.7 iken, sanayinin genelindeki yüzde 6.5’lik katma değer artışını açıklamakta ve anlamakta zorlandıklarını söyledi. Küçük, 1000 büyük kuruluşun büyümesinin, Türkiye sanayi sektöründeki büyümenin çok altında kaldığını ifade etti.

Küçük, ikinci 500’ün üretimden satışlarının sabit fiyatlarla yüzde 1.9, toplam satışlarının ise yüzde 1.5 arttığını belirtti. İkinci 500’de kar ve zarar toplamı sabit fiyatlarla yüzde 18.6 oranında küçüldü. İlk 500’de bu oranın yüzde 28.8 olduğuna dikkat çeken Küçük, kar ederek kaynak yaratma anlamında küçüklerin büyüklere göre çok daha ciddi sıkıntı içinde olduklarını kaydetti.

İkinci 500’ün yaratığı net katma değer sabit fiyatlarla yüzde 2, brüt katma değer ise yüzde 6.2 küçüldü. İlk 500’de ise net katma değer yüzde 9.6 oranında küçülürken, brüt katma değer de yüzde 1.3 oranında artmıştı. Küçük, ilk ve ikinci 500 arasındaki net ve brüt katma değer farkının, ilk 500’de dolaylı vergilerin payının çok yüksek olmasından kaynaklandığını vurguladı.

Zalışan sayısı ikinci 500'de yer alan özel sektör kuruluşlarında yüzde 0.7, kamu kuruluşlarında ise yüzde 3 oranında arttı. Toplam çalışan sayısındaki artış ise yüzde 0.8 oldu. 1 milyon YTL satış karşılığında yaratılan istihdamın, ilk 500’deki özel kuruluşlarda 2.5, ikinci 500’deki özel kuruluşlarda ise yüzde 6.8 olduğu belirlendi. İSO Başkanı Küçük, istihdam yoğun sektörlerin ağırlıklı olduğu ikinci 500’de satış gelirlerinden çalışanlara yapılan ödemelerin satış gelirlerine oranının daha yüksek olduğunu söyledi ve”İkinci 500’de çalışan sayısının çok olmasının yanı sıra vergi ve primlerin yüksekliği bu payı artıran etkenlerdir” değerlendirmesi yaptı.

İkinci 500 büyük kuruluştaki özel kuruluşların satış gelirleri sabit fiyatlarla 25 milyar YTL iken, bu rakam ilk 500’de 176 milyar YTL olmuştu. Raporda, 2000-2005 yılları arasında ilk 500 büyük kuruluşun özel büyük kuruluşlarında satış gelirlerinin sabit fiyatlarla yüzde 47.3 oranında büyüdüğünü, aynı dönemde, İkinci 500’deki özel kuruluşların satış gelirlerinin ise yüzde 29.1 büyüdüğü kaydedildi.

İkinci 500 kuruluşlarının ihracatında da artış yaşandı. İkinci 500 sanayi kuruluşunda ihracat yüzde 7.2 oranında arttı. 2005’te, İkinci 500 Büyük Sanayi Kuruluşu Türkiye ihracatının yüzde 8’ini gerçekleştirdi ve toplam ihracatı ilk 500’ün toplam ihracatının yüzde 15.8’i kadar oldu. İkinci 500'ün ihracatında ilk sırayı yüzde 46.5’lik payla tekstil, giyim, deri ve ayakkabı sektörleri aldı. İkinci sırada yüzde 11.7 ile metal eşya, makine teçhizatı sektörü, üçüncü sırada da yüzde 10.5 ile gıda, içki ve tütün sektörü yer aldı.

İSO raporunda, 2005 yılında ikinci 500’deki sanayi kuruluşları 50’lik gruplar itibariyle de incelendi. Buna göre, İkinci 500 kuruluşunda ilk 50’lik grup, üretimden satışlarda yüzde 14.9, brüt katma değerde yüzde 11.6, ihracatta yüzde 13.7, istihdamda da yüzde 12.5 oranında pay aldı. Dönem kar ve zarar toplamı ise yüzde 18.6’ya düştü. 1000 büyük sanayi kuruluşunda ise ilk 50 kuruluşun üretimden satışlarda yüzde 44.1, brüt katma değerde yüzde 54.5, dönem karında yüzde 45.8, ihracatta yüzde 47.6, istihdamda yüzde 23.6 oranında pay aldı.

YABANCI PAYI

İkinci 500 içinde yabancı sermaye paylı 70 kuruluş yer aldı. Bu kuruluşların, toplam üretimden satışlardan yüzde 15, brüt katma değerden yüzde 21, vergi öncesi dönem karından yüzde 41.1, ihracattan yüzde 12.6 ve istihdamdan da yüzde 10.8 pay aldığı belirlendi.

1000 büyük sanayi kuruluşu içindeki 206 yabancı sermayeli kuruluş, üretimden satışlarda yüzde 30.9, brüt katma değerde yüzde 24, vergi öncesi dönem karında yüzde 39.7, ihracatta yüzde 40.3 ve istihdamda yüzde 22.7’lik paya sahip oldu.

MALİ YAPIDA İYİLEŞME DURDU

Tanıl Küçük, ilk 500’de olduğu gibi, ikinci 500’de de 2005 yılında mali yapıdaki iyileşmenin durduğu ve inişe geçtiğinin görüldüğünü blirtti.

İlk ve ikinci 500 büyük kapsamında, sanayi kuruluşlarının 1990’lı yalların sonlarıyla birlikte ekonomik karlılıkta sürekli bir düşüş olduğu ortaya çıktı. İkinci 500 büyük sanayi kuruluşunun ekonomik karlılığı 2005’te yüzde 14.5 oldu. Küçük, 2005’te karlılıkta bir artış görüldüğünü ancak ikinci 500’de varlık toplamının cari fiyatlarla yüzde 6 oranında küçüldüğünü söyledi.

İkinci 500 özellerde 1997’de 1.22 olan varlık devir hızı, 1999’de 1.07, 2002’de 1.21 ve 2003’te de 1.24 olarak gerçekleşti. Enflasyon düzeltmesi sonrasında 2003 için varlık devir hızı 0.97 oldu ve 2004’te aynı oran korundu. 2005 yılında ise varlık devir hızı 1.12 düzeyine yükseldi.

Tanıl Küçük, giderek artan rekabet koşullarının, kuruluşların kar marjlarını aşağı çekmeye zorladığını kaydederek, “Rekabet gücünü koruyabilmek için, kar marjları aşağı çekilirken, varlık devir hızı yükselebilmelidir. Türkiye’de ise karlılık oranları küçülürken, varlık devir hızları da gerilemiştir” dedi.

İkinci 500’deki kuruluşların milli gelir anlamında kar payı yüzde 7.9’a gerilerken, ödenen faizler yüzde 13.8’e, maaş ve ücretlerin payı da yüzde 78.3’e yükseldi. İkinci 500’de olduğu gibi ilk 500’de de 2005 yılında milli gelir anlamında kar payı yüzde 32’ye geriledi. Ödenen faizlerin payının yüzde 8.8’e düşmesiyle maaş ve ücretlerin payı yüzde 59.2’ye yükseldi.

Faaliyet dışı gelirlerin de incelendiği raporda, ikinci 500’deki özel büyüklerde 2001’de yüzde 6, 2002’de yüzde 4.4, 2003’te 4.7, 2004’te 1.9 olan faaliyet dışı gelirlerin satışlara oranı 2005’te yüzde 2.2’ye yükseldi. İlk 500’de ise faaliyet dışı gelirler yüzde 1.7’ye gerilemişti.

141 YENİ KURULUŞ KATILDI

2005 yılında ikinci 500 sanayi kuruluşu arasına 141 yeni kuruluş katıldı. Bunların 30’unu 2004’te ilk 500 kapsamında yer alan kuruluşlar oluşturdu. İkinci 500 büyük sanayi kuruluşu kapsamında 492 özel kuruluş bulunuyor. Kamu kuruluşu sayısı da 2004’te 9 iken, 2005’te 8’e geriledi.

Tanıl Küçük, yaptığı konuşmada, 2005 yılında genel ekonomik göstergeler iyi bir performans ortaya koyarken, ilk 500 büyük kuruluşta satışlar, kar ve yaratılan katma değerde yaşanan olumsuz gelişmeler arasında ters bir gelişmenin söz konusu olduğunu söyledi. İlk 500’de görülen olumsuz performansın, ikinci 500 için de geçerli olduğunu belirten Küçük, “Ekonomik göstergelerle 1000 büyük kuruluşun dışında kalan kuruluşlar daha iyi bir performans göstermişlerdir ya da istatistiki veriler tekrar sorgulanmalıdır. 1000 sanayi kuruluşu brüt katma değerin yüzde 55.2’sini yaratıyor, yani büyümeye 0.2 katkı sağlamışlar” dedi.

İSO raporuna göre, kar ve zarar toplamı bir önceki yıla göre reel olarak yüzde 18.6, net katma değer yüzde 2, brüt katma değer de yüzde 6.2 oranında azaldı. Küçük, satış karlılığının küçüldüğünü, katma değerde verimliliğin azaldığını söyledi. Tanıl Küçük, İkinci 500 sonuçlarının sanayi için endişelerin arttığını gösterdiğini kaydederek, ”2005 yılında Türkiye’nin 1000 sanayi kuruluşunun ortaya koyduğu olumsuz performansın en önemli nedeni aşırı değerlenen YTL’dir. YTL’de son dönemdeki dalgalanmanın, ihracatı olumlu etkilediğini görüyoruz ancak, para politikalarında yine eski alışkanlıklara dönüldüğü izlemekteyiz. Kurdaki düşüşün ekonomideki ithalat bağımlılığını artıracağını düşünüyor ve endişe ediyoruz”diye konuştu.

Tanıl Küçük, dört yıldır yapısal reformların gerçekleşmesi, üretimin önündeki engellerin kaldırılmasını beklediklerini, hükümetinde üzerine düşeni yapması gerektiğini söyledi. İSO Yönetim Kurulu olarak önümüzdeki günlerde Başbakan Recep Tayyip Erdoğan’ı ziyaret etmeyi planladıklarını ifade eden Küçük, sanayideki olumsuz gelişmeleri Erdoğan başta olmak üzere hükümete anlatacaklarını söyledi. Hükümetle aralarında her hangi bir diyalog sorunu olup olmadığına ilişkin soru üzerine Küçük, “Diyalog sıkıntısı yok ancak netice almakta sıkıntı yaşıyoruz” dedi.