Vanalar açılıyor

İRAN’la yapılan anlaşma, petrol ve gazının bir bölümünü İran’dan alan Türkiye’yi de etkileyecek. İran’dan aldığı ham petrol miktarını neredeyse yarı yarıya düşüren Tüpraş, konjonktüre göre alım miktarını yaklaşık 5 milyon ton artırabilir.

İRAN’ın, ABD ile birlikte dünyanın diğer süper güçleriyle nükleer programını büyük ölçüde dondurma konusunda anlaşması dünyada en çok petrol piyasalarına tesir etti. Bu gelişmenin, Türkiye’nin enerji ithalatını nasıl etkileyeceği de gündeme geldi. Türkiye, yaptırımlardan önce ithal ettiği petrolün yarısını İran’dan karşılıyordu. Ancak yaptırımlar nedeniyle iki yılda İran’dan aldığı petrol miktarını yarı yarıya düşürdü. Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Taner Yıldız da “Gerekçelerin ortadan kalkmasıyla İran’dan alınan petrol miktarı günlük yaklaşık olarak 105 bin varilden zamanla 130-140 bin varil seviyesine çıkabilir” diye konuştu. Bu artış ise yapılan müzakereler doğrultusunda pey der pey gerçekleşecek. İran’a yönelik yaptırımların merkezindeki sektörlerden biri de petrol sektörü oldu. Malum 2012 yılında İran’ın ihracat gelirinin yaklaşık yüzde 80’i petrolden geliyordu. Petrol hâkimiyetindeki İran ekonomisi, ABD ve Avrupa Birliği’nin (AB) uyguladığı yaptırımlardan derin darbe alırken, önceki gün varılan anlaşma petrol piyasalarını hareketlendirdi. Çok değil iki-üç yıl öncesine kadar ham petrol alımlarının yarısını İran’dan gerçekleştiren Türkiye ise İran’ın enerji anlaşmalarına yönelik yaptırımların yumuşamasından en çok etkilenecek ülkeler arasında yer alıyor. 2011 yılında İran’dan 9.7 milyon ton ham petrol alan Tüpraş’ın bu yıl için beklentisi ise 5.5 milyon tonluk alım gerçekleşeceği şeklinde. Yani Tüpraş’ın aldığı petrol miktarı iki yılda yarı yarıya azaldı. Bugün ham petrolün yaklaşık yüzde 25 ila 30’unu İran’dan alan Tüpraş, bu azalışı ise Irak, Suudi Arabistan ve Libya’dan yapılan petrol alımları ile telafi ediyor.

YENİDEN ARTABİLİR

Tüpraş, petrol alımlarının artırılması konusunda Dışişleri ve Enerji Bakanlıklarının yapacağı müzakereleri takip edecek. Bu konuda olumlu bir gelişme sağlanması durumunda Tüpraş’ın İran’dan aldığı petrol miktarını eski seviyelerine çıkarmasına kesin gözüyle bakılıyor. Diğer yandan Enerji Bakanlığı yetkililerine söz konusu artışın ne zaman gerçekleşebileceğini sorduğumuzda bunun pey der pey olacağını, şu anda miktar konusunda net bir tarih vermek için erken olduğunu söylediler.

80 milyar dolarlık kayıp

BEYAZ Saray, Cenevre’da alınan karardan hemen sonra internet sayfasına koyduğu açıklamada petrol yaptırımlarının devam edeceğini vurgulayarak, İran’ın önümüzdeki altı ay boyunca sattığı petrolün miktarını arttıramayacağını bildirdi. Açıklamada, “Petrol satışlarını etkileyen yaptırımlar İran’a baskı yapmaya devam edecek. Uluslararası ortaklarımızla birlikte İran’ın petrol satışlarını günlük 2.5 milyon varilden, 1 milyon varile düşürdük.Böylece 2012 yılbaşından bu yana İran 80 milyar dolarlık kayıp yaşadı” denildi.

Tankerlere depolandı

BİR enerji analisti, İran’a yönelik birçok yaptırımın yumuşadığını, bu sayede İran’ın yeniden dünya ekonomisinde yavaş yavaş yer alacağını söylerken, “6 aylık bekleme süresinde beklentileri yerine getirirlerse, petrol sektöründe de eski pozisyonuna kavuşabilir” yorumunu yaptı. Uluslararası Enerji Ajansı’nın (IEA) yayınladığı en güncel petrol raporunda, ekim ayında günlük ihracatı 715 bin varile kadar düşen İran’ın, petrol satışında yaşadığı zorluklar nedeniyle 37 milyon varillik petrolü satmak üzere tankerlere depoladığını da kaydediyor.