Vadeli işlemler borsasında sona gelindi
Güncelleme Tarihi:
Vadeli işlem ve opsiyon sözleşmelerinin güven ve istikrar içinde işlem görmesini sağlamak üzere vadeli işlem ve opsiyon borsalarının kuruluş, teşkilat, faaliyet, denetim üyelik ilke ve esasları belirlendi.
Devlet Bakanlığı'nın bugünkü Resmi Gazete'de yayınlanan sözkonusu esaslara ilişkin yönetmeliği, ekonomik ve finansal göstergelere, sermaye piyasası araçlarına, mala, kıymetli madenlere ve dövize dayalı vadeli işlem ve opsiyon sözleşmeleri ile her türlü türev araçlardan oluşan sermaye piyasası araçlarının işlem göreceği, vadeli işlem ve opsiyon borsalarını kapsıyor.
Yönetmelikte yeralan vadeli işlem sözleşmesi, belirli bir vadede, önceden belirlenen fiyat, miktar ve nitelikte ekonomik veya finansal göstergeyi, sermaye piyasası aracını, malı, kıymetli madeni ve dövizi alma veya satma yükümlülüğü veren sözleşmeyi içeriyor.
Opsiyon sözleşmesi ise opsiyonu alan tarafa belirli bir vadede veya belirli bir vadeye kadar, önceden belirlenen fiyat, miktar ve nitelikte ekonomik ve finansal göstergeyi, sermaye piyasası aracını, malı, kıymetli madeni, dövizi alma veya satma hakkı veren, satan tarafı ise yükümlü kılan sözleşmeyi kapsıyor.
Kuruluş şartları ve işlemleri
Yönetmelik ile sözkonusu borsaların kuruluşuna izin verilebilmesi için ekonomik durum ve gelişmelerin uygun olması, bu sözleşmelere ilişkin piyasa yapısı ve beklenen işlem hacminin, mevcut bir borsadan ayrı olarak borsa yapısında kurulmasını gerektirecek nitelikte ve düzeyde olması gerekiyor.
Borsaların kuruluşuna ayrıca, borsaların çalışma esas ve kurallarının SPK tarafından yapılan düzenlemelere ve alınan kararlara uygun olması, esas sözleşmesinin A.Ş şeklinde hazırlanması, hisse senetlerinin tamamının nama yazılı olması ve sermayelerinin SPK tarafından beirlenen miktardan az olmaması durumunda izin verilecek.
Borsanın kuruluşu için SPK'ya başvuru yapılacak ve kuruluşuna karar verilen borsa, kuruluş onayının alınmasını takiben en geç 1 yıl içinde, SPK'ya faaliyet izni almak üzere başvuruda bulunacak. Borsaların, faaliyet izninin verilmesinden itibaren bir yıl içinde faaliyete geçmesi gerekiyor.
Kurucular ve yönetim kurulu
Yönetmelik ile borsaların kurucularının, ortaklarının, yönetim kurulu ve denetim kurulu üyeleri ile personelin sahip olması gereken şartlar da belirlendi.
Buna göre, sözkonusu kişilerin, ilgili mevzuatlara aykırılıktan dolayı hükümlülüklerinin bulunmadığını veya taksirli suçlar hariç olmak üzere affa uğramış olsalar dahi ağır hapis ya da 5 yıldan fazla hapis, zimmet, ihtilas, irtikap, rüşvet, hırsızlık, dolandırıcılık, sahtecilik resmi ihale ve alım-satımlara fesat karıştırma, devlet sırlarını açığa vurma gibi suçlardan dolayı hüküm giymemiş olduklarını, adli sicil belgesi ile belgelemeleri gerekiyor.
Ayrıca, kurucuların borsa kurucusu veya ortağı olmanın gerektirdiği mali güç ve itibara sahip bulunmaları, kamu tüzel kişiler hariç tüzel kişi ortakların bağımsız denetim kuruluşlarınca onaylı son bir yıla ait bilanço, gelir tablosu ve varsa ek mali tablolarını sunmaları, kendileri veya sınırsız sorumlu oldukları kuruluşlar hakkında iflas kararı verilmemiş ve konkordato ilan edilmemiş olduğuna dair noter tasdikli beyanda bulunmaları, kendileri veya ortağı olduğu kuruluşlar hakkında tasfiye kararı verilmediğini belgelemeleri şartları aranacak.
Yönetmeliğe göre borsanın üst karar organı genel kurul olarak belirlenirken, genel kurul en az 5, en fazla 11 kişiden oluşan bir yönetim kurulu seçecek. Yönetim Kurulu'nun bir üyeliği için de SPK tarafından temsilci atanacak.
Yönetim Kurulu üyelerinin ise yüksek öğrenim kurumlarından mezun olmaları ve mali piyasalar veya vadeli işlem ve opsiyon işlemleine konu olan piyasalar hakkında bilgi ve bu alanlarda en az 5 yıl mesleki tecrübe sahibi bulunması şartları aranacak. Kurul üyeleri 2 yıl için seçilecek ve süresi biten üyenin tekrar seçilmesi mümkün olacak.
Borsaların yıllık karlarının yüzde 20'sinden fazlasını dağıtamayacakları da yönetmelikle hükme bağlandı.
Yönetmelik ile Yönetim ve Denetleme Kurulu'nun görev ve yetkileri, borsa personeli ve borsa üyelerine ilişkin esaslar, işlem ve takas esasları, teminatlar, gözetim ve denetim, kar dağıtımı esasları da düzenlendi.
SÖzkonusu yönetmeliğin bugün yürürlüğe girmesi ile birlikte "Vadeli İşlem ve Opsiyon Borsalarının Kuruluş ve Çalışma Esasları hakkında Genel yönetmelik", "İzmir Vadeli İşlem ve Opsiyon Borsası Yönetmeliği", "İstanbul Altın Borsası Vadeli İşlemler ve Opsiyon Piyasası Yönetmeliği", "İMKB Vadeli İşlemler Piyasası İşlem ve Üyeliğine ilişkin Yönetmelik" ve "İMKB Vadeli İşlemler Piyasası takas Merkezi Üyeliği ve İşlemlerine İlişkin Yönetmelik" yürürlükten kaldırıldı. (aa)