Uzel iflas etti, 148 yıllık şirket tarih oldu

Milliyet Gazetesi'nden Songül Hatısaru'nun haberine göre İstanbul 1. İflas Müdürlüğü 2012/10 dosya kararıyla şirketin iflasını açtı.

TARÄ°HÄ° 1864 YILINA DAYANIYOR

Peki bir dönem Türkiye'nin en büyüklerinden olan Uzel, nasıl oldu da sona geldi?

Bu sorunun yanıtını bulabilmek için gelin önce ÅŸirketin tarihine bir bakalım. Åžirketin resmi tarihi 1937 yılında, gayri resmi tarihi ise 1864 yılında baÅŸlıyor. Aile o yıllar Bulgaristan-Romanya sınırındaki Rusçuk bölgesinde yaşıyor ve bir fayton fabrikası bulunuyor. Bu fabrikadan tüm Osmanlı'ya fayton gönderiliyor.Â

Aile ilerleyen yıllarda Bursa'ya göç ediyor. 1937 yılında Yaprak Yay adında bir şirket kuruluyor ve bu şirket faytonların altındaki makas denilen sistemleri üretiyor. Daha sonra da otobüs ve kamyonlar için süspansiyon sistemleri yapıyorlar.

Kısa bir süre sonra aile işlerini İstanbul'a taşıyor ve Sirkeci'de atölye açıp tüm Türkiye'de dağıtıma başlıyor.

TRAKTÖRLE BÜYÜDÜ

Uzel'in esas büyümesi ve tüm Türkiye'ye adını duyurması ise traktör üretimine girmesi ile oluyor. 1961 yılında Massey Ferguson ile anlaşıp traktör üretmeye başlıyorlar. 1963 yılına gelindiğinde ise işlerin kurucusu olan nder ve Serdar Uzel'in dedeleri vefat ediyor.

Dedenin vefatından sonra hisseler bir oğlu ve üç kızı arasında paylaştırılıyor. Oğul Ahmet Uzel yüzde ve büyük abla yüzde 40'ar, diğer iki kız kardeş de yüzde 10 hisse alıyor. Yüzde 10'luk paya sahiplerden birisi de Zapsu Ailesi oluyor.
 
Şirket traktör üretimi ile hızla büyürken yüzde 45 pazar payına kadar ulaşıyor. 1970'ler deyim yerindeyse şirketin altın yılları oluyor. Ancak 1980'lerle birlikte aile içinde ihtilaflar baş gösteriyor.

1996 yılına gelindiğinde Uzel Ailesi tüm hisseleri alıp şirketin tamamına sahip oluyor. İşler yenden hızlanmaya başlıyor, bu sırada şirketin borsada halka arzı gerçekleşiyor.

Ancak 1998 yılında baba Ahmet Uzel'in ölümü ve arkasından gelen 2001 krizi ile şirket için yeniden alarm zilleri çalmaya başlıyor.

"O DÖNEM PERİŞAN OLDUK"

Bakın o günleri Önder Uzel nasıl anlatıyordu:

"O dönem perişan olduk, üretimimiz çok azaldı, satışlar yüzde 85 düştü, ciro 250 milyon dolardan 80 milyon dolara kadar indi. Üstüne 100 küsür milyon dolar banka borcumuz vardı. Oldukça kötü bir duruma düştük. Ama biz gece gündüz çalıştık ve bankalarla protokol yaptık ve şirketi ayağa kaldırdık."

Uzel'in şirketi ayağa kaldırdık dediği dönem 2003 yılı. Şirket hızlı bir şekilde büyüyerek 2006 yılında 640 milyon dolar ciroya kadar ulaşıyor.

Bu dönemde Uzel Polonya'da üretime başlıyor, Almanya'da traktör fabrikası alıyor ve 85 ülkeye mal satar konuma geliyor. Önder Uzel, o dönemi şöyle anlatıyordu:

"Sadece traktör değil her çeşit tarım makinasını üretir hale geldik. Yemekhanede 4-5 farklı dil konuşulur hale gelmişti. 2 bin 500 kişiye istihdam sağlıyorduk. Dünyanın en büyük 10 traktör üreticisinden birisi olmuştuk..."

DAVALAR SÜRÜYOR, ŞİRKET ZORLANIYOR

Şirket bir taraftan büyür ama aile içindeki hisse ihtilafları da sürmektedir. Anne Türkan Uzel'in açtığı hisse davası ve arkasından yaşanan davalar süreci ve aile içindeki sorunlar yavaş yavaş şirketin sonunu hazırlamaktadır.

Davalar devam ederken, iki kardeş, Önder Uzel ve Serdar Uzel arasında da sorunlar baş gösterir. Aynı anda 2006 yılında global piyasalarda yaşanan finansal dalgalanma da şirketi sıkıştırmaya  başlar.

Açılan davalarla birlikte şirkete kayyum atanır, o sırada Uzel Makine Uzel Holding'den ayrılarak yurtdışında Uzel Agri adında bir firmaya satılır. Önder Uzel, yurtdışındaki tüm şirketleri Uzel Agri altında toplamak için bu operasyonu yaptıklarını söylerken, diğer aile üyeleri bunun bir şirket içi boşaltma operasyonu olduğunu iddia ederler.

Finansal olarak kanalları daralmaya başlayan şirket iyice zorar girer 2008 yılı ortalarında üretimi tamamen durdurur ve büyük bir kaos çıkar. Bayiler, tedarikçiler, çalışanlar, bankalar, tüm alacaklılar sıraya girer.

Hatta iş alacaklıların fabrika basmasına kadar gelir. Önder Uzel o dönemi şöyle anlatıyordu:

"Adam alacaklı, haklı da, gelip silahla tehdit ediyorlar. O dönem bir kamyon makinalı tüfekli adam geldi buraya. 'Ya paramızı alırız ya da ne varsa onu alırız' diyorlar..."

ÃœRETÄ°M TEKRAR BAÅžLADI AMA YETMEDÄ°

2008 yılında duran üretim Uzel'in bayileri ikna etmesiyle bir süre sonra tekrar başlar. Bayilerin para desteğiyle Rami'deki fabrikada çarklar yeniden dönmeye başlar. Yaklaşık 30 kişi 2009 yılı Nisan ayında üretim bandından ilk traktörü kendi markası ile çıkarır.

Aylık üretim 250'ye kadar çıkarken artık işlerin düzelebileceği beklentisi hakim olmaya başlar. Önder Uzel borçları ödeyeceğini ve yeniden Uzel'i eski haline getireceklerini söylemeye başlar.

Ancak işler beklendiği gibi gitmez. Devam eden davalar ve yaşanan ihtilaflar şirketin sonunu hazırlar ve iflas kararı ile şirketin sonu resmi olarak gelir

BUNDAN SONRA NE OLACAK

Bundan sonraki süreçte Uzel Makina'nın mal varlıkları satışa çıkarılacak ve alacaklılara ödemeler yapılacak.

Şirketin en önemli malvarlığı Rami'de bulunan ve fabrikanın da üzerinde yer aldığın dev arazi. Hem E-5'e hem de TEM bağlantılı yoluna cephesi olan arazi İstanbul'daki en değerli arazilerden birisi.

Arazinin toplam büyüklüğü ise dört parselde 93 dönüm. Geçtiğimiz aylarda 14 dönümlük parsel için Sinpaş GYO 37 milyon liralık bvir teklif vermiş ancak daha sonra devam eden davalar nedeniyle alımdan vazgeçmişti.

eguler@hurriyet.com.tr