Üreticide 2.20 TL’lik dolar endişesi
Güncelleme Tarihi:
Doların art arda rekorlar kırması üreticiyi endişelendirmeye başladı. Ancak üreticiler için asıl tehlike bu kurun kalıcı olması veya daha da yükselmesi... Ekonomistler sermaye girişinin azalmasıyla şirketlerin borç kapatmaya koştuğunu, enflasyonun bu seviyedeki kurdan olumsuz etkileneceğini söylüyor. 2.20 TL’lik dolar ve 3 TL’lik Euro kuru ihracatta Türk şirketlerine kağıt üstünde avantaj sağlasa da sektör temsilcileri kârlılığın azalacağını, maliyetlerin artacağını belirtiyor.
Siyasi gerginliğin ve yurtdışında gelişmekte olan ülkeler aleyhine yaşanan gelişmelerin etkisiyle dolar/TL kuru 2.20 TL’nin üzerine çıkarak 2.2110 TL ile yeni rekor seviyesine ulaştı. Kurda yılbaşından bu yana yüzde 2,7, son bir ayda ise yüzde 8,8 artış yaşanırken 2.20 TL seviyelerinin kalıcı olması durumunda tüketici ve üretici cephesinde nasıl etkisi olacağı merak konusu oldu. Tüketici cephesinde doların bu seviyelerde kalmasının enflasyona etkisinin yukarı yönlü olması bekleniyor. Üretici cephesinde ise özellikle girdi maliyeti döviz cinsinden olan sektörler 2014 için parlak bir tablo çizemiyor. Yüksek kurun ihracat yönünde rekabet avantajı yaratsa da girdi maliyetlerinde yaşanan artışın birçok sektörü olumsuz etkileyeceği belirtiliyor.
“SERMAYE GİRİŞİ AZALDI, ŞİRKETLER BORÇ KAPATMAYA KOŞTU”
Türkiye Ekonomi Kurumu Başkanı Prof. Dr. Ercan Uygur, Türkiye’ye sermaye girişinin bu derece azalacağını bir yanıyla beklemediklerini; bir yanıyla da beklediklerini söyledi. Küçük ve orta boy şirketlerin, özellikle de ihracatçı olmayan küçük şirketlerin, döviz borcu olduğuna dikkat çeken Uygur, kur yükselişiyle birlikte bu şirketlerin borç kapatmaya başladıklarını anlattı.
Dolayısıyla bir yandan dışarıdan yeterli döviz girişi olmazken, içeride de borç kapatma telaşıyla dövize olan talebin arttığını vurgulayan Uygur, “Bu da kuru yükseltiyor. Uluslar arası kuruluşlar yılsonu tahminlerini açıklamaya başladılar; bir tanesi doların yıl sonunda 2.35 lira olacağını söylüyor. 2.21’e çıkmış zaten; bunun üzerine yüzde 7’lik artıştan söz ediyor. Bu da döviz borcu olanları korkutuyor” dedi.
SİYASİ GELİŞMELER KÖSTEK OLUYOR
Türkiye’de siyasi gelişmelerin bu korkuları azaltmak yerine artırıcı yönde ilerlediğine dikkat çeken Uygur, “On yıldır Türkiye için öncelikle siyasi istikrara vurgu yapılırdı. Ama 17 Aralık’tan buyana olup bitenler, siyasi tartışmanın siyasi hesaplaşmaya dönüştüğü değerlendirmeleri, önümüzde iki seçim oluşu yani siyasi istikrarsızlık endişesi Türkiye’ye dışarıdan sermaye girişini olumsuz etkiliyor” diye konuştu.
ENFLASYON DAHA DA YÜKSELECEK
Cari açık endişesiyle kredi kartları, krediler ve otomotiv, tütün ve alkollü içeceklerdeki vergi artışlarının büyümeyi düşüreceğini vurgulayan Uygur, üstüne kurdaki artışın da eklenmesiyle enflasyonun Merkez Bankası tahminlerinin çok üzerinde yükseleceğini söyledi. Uygur, kur artışının henüz enerji, otomotiv ve diğer birçok alanda üretim maliyetlerine yansımadığını belirtirken, ”Merkez Bankası’nın ilan ettiği rakamları unutalım. Yıl sonunda 7.5 düzeyinde kalırsa bile başarı olur. Çünkü ne kurun ne de vergi artışlarının etkisini henüz gördük. Kaldı ki buna bir de kuraklık nedeniyle tarımsal üretimdeki arzın azalmasını eklemek lazım” dedi.
|
ENFLASYONU ETKİLEYECEK SEVİYEDE |
Boğaziçi Üniversitesi Öğretim Üyesi Burak Saltoğlu doların enflasyon üzerindeki kalıcı etkisinin yüzde 15 olarak hesaplandığını kurda yüzde 10'luk kalıcı kur artışının enflasyona etkisinin yüzde 1.5 olabileceğini belirtti. "Bu önemli ve olumsuz bir etki" diyen Burak Saltoğlu "Bu çekirdek enflasyona da yansıyabilecektir. Ancak son yaşanan olayların büyüme ve iç talep üzerindeki azaltıcı etkisini muhtemelen gelecek dönemlerde daha fazla hissedebiliriz. İç talep azalması da enflasyon üzerindeki kur baskısını sınırlayabilir." diye konuştu. Marmara Üniversitesi Öğretim Üyesi Erhan Aslanoğlu ise Merkez Bankası’nın para politikasını bir miktar daha sıkılaştırması kurlardaki baskıyı azaltabileceğini kurlardaki görece istikrarın da enflasyon beklentilerini frenleyebileceğini belirtti. Aslanoğlu “Bu durum önümüzdeki dönemde piyasadaki faizlerin artışının da önüne geçer. Paradoksal gibi görünebilir ama TCMB'nin faiz artırımı piyasadaki faizlerin aşırı artışını muhtemelen frenleyecektir” diye konuştu. |
"İHRACATTA İŞİMİZE GELİR, AVM KİRALARINDA SORUNLAR YAŞANABİLİR"
Türkiye Giyim Sanayicileri Derneği Başkanı Cem Negrin artan kurun ihracatçıların işine geleceğini belirtirken daha rekabetçi bir konum ile ihracatın artırılacağını vurguladı. Cem Negrin artan kurun olumsuz etkisinin ise AVM kiralarında yaşanacağını vurguladı. Bazı AVM'lerde kiraların dövizle istenmeye devam etmesi durumunda cirosu az mağazaların kapanma tehlikesiyle karşı karşıya kalabileceğini belirtirken "kiraların TL ile verilmesi konusunda müzakereler artacaktır" diye konuştu.
Cem Negrin kur artışı ile birlikte yerli üreticilerin yabancılara karşı avantaj yaşayacağını belirtirken "Yerli üretici Türkiye'de imalat yaptığı için yabancı markalara karşı avantajlı olacak. İhracatçılar dövizle kredi alıyor ama satışları TL ile borçlu olanlarda problem yok. İhracatta kur artışı ve Avrupa'da ekonominin düzelmesiyle birlikte 2014 yılında yüzde 10 artış gerçekleşeceğini tahmin ediyorum, 19 milyar dolar ihracata ulaşırız" dedi.
"KURUN STABİL OLMASI İHRACATÇI İÇİN EN İYİ SEÇENEK"
İstanbul İhracatçılar Birliği ve Şekerleme ve Şekerli Mamuller Tanıtım Grubu Başkanı Zekeriya Mete kurlardaki yükselişin çok göreceli bir mesele olduğunu, kur artışı ile ihracatın artacağı ve ihracatçının çok para kazanacağı inancının doğru olmadığını söyledi. Zekeriya Mete "hammadde maliyetlerinde de ciddi artışlar meydana geliyor. Ayrıca diğer ülkelerdeki para birimlerinin de değeri artıyor ve siz normalde 100 kuruşa sattığınız bir ürünü 110-120 kuruşa satmak zorunda kalıyorsunuz. Bu da satış noktasında sıkıntı yaratıyor, yeniden ayarlamalar yapmak gerekiyor. Karşı ülkelerdeki parite olumsuzluklarını da düşünmek gerekiyor" dedi.
"Sadece bizim için değil tüm ihracatçılar için kurun stabil olması en iyi seçenek" diyen Zekeriya Mete "TL ile ödediğiniz yerlerde menfaat elde ediyorsunuz ama satış noktasında handikapları var. Ayrıca 2 liranın çok üzerine çıkan bir kurun vatandaş tarafında da tedirginlik yarattığını düşünüyorum" diye konuştu.
KÂRLILIK DÜŞER
Makarna Bulgur Bakliyat, ve Bitkisel Yağ Tanıtım Grubu Başkanı Ahmet Tiryakioğlu sektörlerinde ihracatın ithalata dayalı ürünlerle yapıldığını belirtti. Tiryakioğlu "dolayısıyla kur artışları şu anda ülkemizde birçok spesifik ürünlerde olumsuz şekilde etkiler. Fasulye, pirinç ürünlerinde, temel gıda maddesi olan ürünlerde ihracat olumsuz etkilenir. Kuraklığın buğday üretimini de etkileyeceği tahmin ediliyor. Sonuç olarak kur artışı sonucu ihracat rakamlarımızda geçtiğimiz seneye göre değişiklik olmasa da kârlılıkta düşüş bekliyoruz" diye konuştu.
SÜT VE ETTE ARZ SIKINTISI TEHLİKESİ VAR
Süt, Et ve Gıda Sanayicileri ve Üreticileri Birliği (SETBİR) Başkanı Murat Yörük kur artışının özellikle yatırımların durması açısından sektörü negatif etkileyeceğini söyledi. Büyük çiftliklerde doluluk oranının yüzde 30-40 seviyesinde bulunduğunu belirten Murat Yörük “Hayvan bulma noktasında sıkıntı yaşayan besici arkadaşlarımız da ithalatla hayvan almak istediğinde nasıl alacak. Euro’nun 3 TL’ye de çıkması da ciddi soru işareti. Şu an kimse hayvan alımı yapamıyor. Herkes önünü görmek istiyor. Hayvan ithalatının açılması gerekiyor ama kur da yüksek” diye konuştu. Besicilikte arz sıkıntısının süt ürünlerini de etkileyebileceğini belirten Yörük “Çiftliklerimizin kapasitesi dolmadığı takdirde süt hayvanları kesime gidiyor. Süt hayvanları kesildiği takdirde süt üretiminde de arz sıkıntısı yaşanabilir” diye konuştu. Elektrik, gübre ve diğer girdi maliyetlerinde de artış yaşanabileceğine dikkat çeken Murat Yörük “Kur artışının yarattığı belirsizlik en önemli sıkıntı. Belirsizlikte sanayici yatırımları durdurdu. Bazı çiftliklerin de kapandığını görüyoruz. İlk aşamada siyasi istikrarın oturması lazım. Siyasi krizin çözülmesi istikrarı, istikrar da yatırımı getirir” dedi.