Unutanlara POAŞ ihale süreci

‘Zimmet' suçu nedeniyle 8 yıl hapis cezası alan, halen yurtdışına çıkması yasak olan işadamı Hayyam Garipoğlu, Anadolu Ajansı'nda önceki gün yayınlanan bir habere göre, 28 Şubat dönemiyle ilgili bir soruşturma olduğunu duyunca, kendi rızasıyla ifade vermek istedi.

Ajansın bu haberine göre, Ankara Cumhuriyet Başsavcılığı bundan 10 gün önce 30 Eylül tarihinde G aripoğlu'nu söz konusu soruşturma kapsamında “tanık” olarak dinledi.Garipoğlu, “28 Şubat ile ilgili soruşturma olduğunu duyunca, kendi rızasıyla ifade vermek istediğini” bildirdiği beyanında, 1998'de POAŞ ihalesine girdiğini, 1 milyar 160 milyon dolar teklif vererek ihalenin kendisinde kaldığını söyledi.

Hayyam Garipoğlu, ifadesinde, “Fakat o dönemin Başbakanı Mesut Yılmaz bu ihaleyi başka birilerine söz vermiş. Mesut Yılmaz'ın yeğeni Mehmet Kutman, ‘İhaleyi biz alacağız, kim kazanırsa kazansın' dedi” cümlelerini kullanarak, kazanmasına rağmen ihalenin kendisine verilmediğini iddia etti.

AA bu haberinde Garipoğlu'nun bu ifadesi üzerine Savcılığın, Özelleştirme İdaresi Başkanlığından POAŞ ihalesiyle ilgili bilgi istediğini de yazdı.Dün iktidar yanlısı basında yer alan haberler Garipoğlu'nun kendisine verilmediğini belirttiği ihalenin Doğan Grubu'na sunulduğuna yönelik komp¬lo teorileriyle bezenmişti. Dönemin hükümet yetkililerinin ve kurullarının açıklamalarını, iki ihale arasında 2 yılı aşkın bir süre olduğunu ve iki ihaleye giren şirketlerin açıklamalarını bazı kişiler unutmuş olabilir. Ancak arşivler unutmaz. İşte arşivden çıkan Petrol Ofisi özelleştirme süreci ve gerçekler.

1- İLK İHALE 1998’DE YAPILDI
* 29 HAZİRAN 1998
İLK İHALE GARİPOĞLU'NUN:
Petrol Ofisi’nin yüzde 51’lik kamu hissesinin satışı için Özelleştirme İdaresi Başkanlığı ihale yaptı. Televizyondan canlı yayınlanan ihaleye önce 10 şirket ve konsorsiyum talip olurken Özel¬leştirme İdaresi’nin teminatı 15 milyon dolardan, 35 milyon dolara çıkarmasıyla Cıngıllı Holding, EGS Holding ve Süzer Holding, ihaleden çekildi. İhaleye 7 şirketin temsilcileri katıldı. İkinci turda Çukurova Holding-Anadolu Ulus¬lararası Ticaret ve Taşımacılık Grubu ile Selahattin Beyazıt elendi. İhalenin dördüncü turunda, Ceylan-Milgaz ihaleden çekildi. Yedinci turda, Koç Holding çekildi. Onikinci turda, İş Bankası-Bayındır-Park Holding-PÜİS Grubu ihaleden çekildi. Onüçüncü tura, Hayyam Garipoğlu’nun Akmaya-Orteks Grubu ile Doğuş-Garanti Bankası ortaklığı kaldı. Bu turda Akmaya- Orteks 1 milyar 140 milyon dolara, Doğuş-Garanti de 1 milyar 150 milyon dolara çıktı. İhalenin ondördüncü turunda Hayyam Garipoğlu 1 milyar 160 milyon dolara yükseldi. Doğuş, bu aşamada 1 milyar 150 milyon dolarlık teklifleriyle ihaleden çekildiklerini açıkladı. Böylece Petrol Ofisi’nin yüzde 51’i için en yüksek teklifi 1 milyar 160 milyon dolar ile Hayyam Garipoğlu vermiş oldu.

■ 30 HAZİRAN 1998
GARİPOĞLU PARA ARIYOR:
Hayyam Garipoğlu para bulmak için fon yöneticileri ile görüşmek üzere Londra’ya gitti. Daha sonra ABD’ye geçen Garipoğlu, Hürriyet’e ihaleye girmeden önce, POAŞ için 750-850 milyon dolarlık bir değer biçtiklerini söyledi.
■ 8 TEMMUZ 1998
‘PARAYI BULDUM AMA AÇIKLAYAMAM':
Garipoğlu ödeyeceği 580 milyon dolarlık peşinat için ABD’den libor artı 2 faizle 8 yıl vadeli kredi bulduğunu açıkladı. Ancak konsorsiyumun adını açıklayamayacağını belirtti.
■ 15 TEMMUZ 1998
ÖYK KARARIYLA İHALE ÜÇÜNCÜ GRUBA:
Özelleştirme Yüksek Kurulu (ÖYK) POAŞ’taki yüzde 51’lik kamu hissesini 1 milyar 160 milyon dolarla ihalede en yüksek teklifi veren Garipoğlu yerine ihalede en yüksek üçüncü teklifin sahibi olan İş Bankası, Bayındır Holding, Park Holding ve PÜİS grubuna verilmesini kararlaştırdı.

 ■ 19 TEMMUZ 1998
MESUT YILMAZ: DOĞRUSUNU YAPTIK

Dönemin Başbakanı Mesut Yılmaz eleştiriler üzerine 19 Temmuz 1998’de Hürriyet’e verdiği demeçte neden üçüncü teklife ihaleyi verdiklerini şöyle anlatmıştı:
“Doğru olanı yaptık. Açık artırmada en yüksek fiyatı veren üç firmayı ÖYK’da incelemeye aldık. Burada önemli bir faktör grubun petrol sektöründe tecrübe sahibi olup olmadığıydı. İkincisi Petrol Ofisi gibi, akaryakıt piyasasının yarısına hükmeden bir firmanın ufak bir grubun eline geçmesin dense, mümkün olduğunca halka açık bir yapı içinde olması tercihiydi. Üçüncüsü bu grubun daha verimli ve daha çağdaş bir işletmecilik zihniyetine ulaşması konusunda sunduğu iş planını dikkate aldık. Fiyat unsuru üzerinde durmadık. İhalede çıkan en yüksek fiyat bizim açımızdan altına inilmeyecek bir fiyattı. Üçüncü grubun ikinci gruba kıyasla şöyle bir üstünlüğü vardı, İş Bankası yeni özelleş¬tirilmişti, ortaklarıyla birlikte toplam 100 bin kişilik ortaklık sayısına sahip. O grubun içinde yer alan PÜİS’in 2 bin 800 ortağı bu girişime hissedar olmak için taahhütte bulunmuşlardı. Bunlar aynı zamanda bu sektöre en çok yakınlığı olan gruptu. İş Bankası’nın bu grubun için¬de yer alması mali bakımdan da bize güven telkin etti. Kararımızı oy birliğiyle aldık.”
■ 30 TEMMUZ 1998
DAĞITIM ŞİRKETLERİ SORUN OLDU
Rekabet Kurulu, PÜAŞ ortaklarının kendi dağıtım şirketleri olmasını sorun gördü, şart koştu: “Ya şirketlerinizi satın ya da yönetimde yer almayın.
■ 7 AĞUSTOS 1998
SENDİKA İPTAL DAVASI AÇTI
Petrol-İş Sendikası, POAŞ’ın satışına ilişkin Özelleştirme Yüksek Kurulu kararının iptali için dava açtı.
■ 8 EKİM 1998
KREDİ TALEPLERİNE RED
İş Bankası kendisiyle konsorsiyumda ortak olan, Bayındır ve Park Holding’in istediği kredileri geri çevirdi.
■ 9 EKİM 1998
PÜİS KONSORSİYUMDAN ÇEKİLDİ
PÜAŞ, İş Bankası, Park Holding ve Bayındır Holding ile birlikte olduğu Petrol Ofisi ihalesini alan konsorsiyumdan çekildi.

2- İLK İHALE 1999'DA İPTAL EDİLDİ
■ 19 EKİM 1998 - MAHKEMEDEN DURDURMA
Ankara 6. İdare Mahkemesi POAŞ'ın özelleştirilmesiyle ilgili olarak Petrol-İş Sendikası nın açtığı iptal davasında yürütmeyi durdurma kararı verdi. Dava ilk sıradaki teklif yerine üçüncü sıradakine satış yapılması ile özelleştirmenin tabana yayılması ilkelerine aykırılık gerekçesiyle açılmış¬tı. Mahkeme yürütmeyi durdurma kararına ise Rekabet Yasası'nın ‘koşullu izin' vermesini gösterdi. Mahkeme Rekabet Kurulu'ndan özelleştirmeden önce izin alınması gerekirken ÖYK kararından sonra izin alınmasına dikkat çekti. ÖYK ise karara itiraz etti.
■ 23 EKİM 1998 - İŞ BANKASI ÇEKİLDİ
Mahkemenin yürütmeyi durdurma kararının ardından İş Bankası POAŞ'ı alan konsorsiyumdan çekilmeye karar verdi. Banka yönetim kurulu Rekabet Kurumu'nun POAŞ satışı için verdiği şartlı izin nedeniyle ihaleye devam etme imkanının hukuken ortadan kalktığını açıkladı.
■ 10 KASIM 1998 - DURDURMA KARARI KALKTI
Ankara Bölge İdare Mahkemesi Petrol Ofisi özelleştirme ihalesi hakkında daha önce verilen yürütmeyi durdurma kararını kaldırdı.
■ 13 KASIM 1998 - İŞ-BAYINDIR-PARK'A ALIN ÇAĞRISI
Özelleştirme İdaresi Başkanlığı POAŞ ihalesini kazanan İş Bankası, Bayındır İnşaat-Park Holding konsorsiyumuna bir yazı göndererek görüşmelere en kısa süre içinde kaldığı yerden devam edilmesi çağrısında bulundu. Çağrı 14 gün geçerliydi.
■ 24 ARALIK 1998 - DOĞUŞA ‘SEN AL' TEKLİFİ
ÖİB, POAŞ ihalesini verdiği İş Bankası, Bayındır İnşaat, Park Holding grubunun tanınan sürede çağrıya cevap vermemesi somasında ihaleye en yüksek ikinci teklifi veren Doğuş-Garanti Bankası Ortak Girişim Grubu'na satışına karar verdi. ÖİB Doğuş grubuna 580 milyon dolar olan ilk taksiti ödemesi için de 90 günlük süre verdi.
■ 1 MART 1999 - DOĞUŞ'DAN RET CEVABI
Doğuş Holding ve G aranti Bankası ortaklığı ÖİB'ye bir yazı göndererek POAŞ ihalesini almayacaklarını resmen bildirdiler.
■ 10 NİSAN 1999 - ÖYK'DAN İPTAL
Özelleştirme Yüksek Kurulu (ÖYK), Petrol Ofisi’nin özelleştirilmesine yönelik açılan, ancak Ankara 6. İdare Mahkemesi, tarafından iptaline karar verilen ihaleyi, yargı kararı gereğince iptal etti. ÖİB'den yapılan yazılı açıklamaya göre mahkeme tarafından verilen, “ÖYK kararının ve nihai devir işlemlerinin iptali” yönündeki kararı, ÖYK tarafından uygulanmış oldu. ÖİB, iptal kararının ardından, Petrol Ofisi'nin özelleştirilmesi için en kısa zamanda yeniden ihaleye çıkılacağını duyurdu.

 3- İKİNCİ İHALE 2000DE YAPILDI

■ 17 KASIM 1999 - İKİNCİ İHALE KARARI
Özelleştirme İdaresi Başkanlığı Petrol Ofisi'nin yüzde 51 hissesinin blok satışı için ikinci ihaleyi açtı. Teklif verme süresi 20 Ocak 2000'de dolduğu ihale için Türkiye'nin en büyük grupları 4 büyük konsorsiyumla katılmak için şartname aldı.
■ 3 MART 2000 - 4 KONSORSİYUM ÇEKİŞTİ
Şeffaf bir biçimde televizyondan canlı yayınlanan ihalenin nihai pazarlık görüşmesine İş Bankası-Doğan Grubu, Vakıfbank-Alarko Holding, Koç Holding-Doğuş Holding Ortak Girişim Grubu, Nurol Holding-Cıngıllıoğlu Holding-Anadolu Uluslararası Ticaret ve Taşımacılık-Medya Holding Ortak Girişim Grubu katıldı. Önce grupların revize yazılı teklifleri alındı.
Bu turun ardından yapılan elemeli ikinci yazılı turda en düşük teklifi veren grup Vakıfbank-Alarko Holding elendi. Ardından ihaleye açık artırmayla devam edildi. Açık artırmanın üçüncü turunda Nurol Holding-Cıngılloğlu Holding-Anadolu Uluslararası Ticaret ve Taşımacılık-Medya Holding Ortak Girişim Grubu ihaleden çekildi. Ardından İş Bankası-Doğan Grubu ile Koç Holding-Doğuş Grubu arasında çekişmeli 9 tur gerçekleşti. Dokuzuncu turun sonunda İş Bankası-Doğan Grubu teklifini 1 milyar 260 milyon dolara çıkarırken, Koç Holding-Doğuş Grubu 1 milyar 250 milyon dolarlık tekliflerini yükseltmeyeceklerini belirterek ihaleden çekildi.

Böylece ihalede en yüksek teklifi 1 milyar 250 milyon dolar ile İş Bankası-Doğan Şirketler Grubu Holding Ortak Girişim Grubu vermiş oldu. İhaleyi kazanan ortak girişim grubu önce teklif ettiği bedelin yüzde 40'ı yani 504 milyon doları peşin ödeyeceğini, kalan 756 milyon doların ise 3 yıl içinde eşit taksitlerle yapılacağını açıkladı. İhaleden çıkan fiyat o döneme göre Cumhuriyet tarihinin en büyük özelleştirmesi olarak tarihe geçmişti.
■ 21 NİSAN 2000 - İŞ BANKASI-DOĞAN'A ONAY
Özelleştirme Yüksek Kurulu, POAŞ'ın yüzde 51 hissesinin İş Bankası-Doğan Şirketler Grubu Holding Ortak Girişim Grubu'na 1 milyar 260 milyon dolar bedelle satılmasını onayladı. ÖKY ortak girişim grubuna sözleşme imzalamak için 90 gün süre tanıdı. Devlet Bakanı Yüksel Yalova yaptığı açıklamada ihalenin şeffaf ve açık bir şekilde gerçekleştirildiğini, Rekabet Kurulu'nun onayının alındığını ve imza sahibi ÖYK üyelerinin kendilerinin de inceleme yaptığını belirtti. Yalova “Böylece hiçbir şekilde hukuki kuşku uyandırmayacak şekilde POAŞ'ın satışı gerçekleştirilmiştir” dedi. Petrol-İş Sendikası'nın Ankara 8. İdare Mahkemesi'ne açtığı yürütmesinin durdurulması davasını mahkeme reddetti.
■ 21 TEMMUZ 2000 - 1 MİLYAR 260 MİLYON DOLAR PEŞİN
Petrol Ofisi'nin yüzde 51 kamu hissesinin İş Bankası-Doğan Şirketler Grubu Ortak Girişim Grubu'na devri gerçekleştirildi. Konsorsiyum daha önce açıkladığı taksitli ödemeden vazgeçti ve 1 milyar 260 milyon do¬ları peşin olarak yatıldı. POAŞ'ın satışı bedeli için gereken paranın tamamı yurtiçi bankalaı^an sağlandı. POAŞ için yapılan ödeme o dönem Cumhuriyet tarihinde kamu maliyesine en büyük nakit girişi olurken özelleştirmelerin başlatıldığı 1985'ten beri yapılan en büyük rakamlı peşin ödeme oldu.

CUMHURBAŞKANI ERDOĞAN: Gerçekler ortaya çıksın
ANKARA Cumhuriyet Başsavcılığımın POAŞ ile ilgili yeniden belge isteme süreci başlatması dün Tokyo dönüşü uçakta gazetecilere konuşan Cumhurbaşkanı Erdoğan'a da soruldu. Erdoğan, “28 Şubat davasının sivil ayağı ile ilgili iki gelişme oldu. POAŞ ihalesi ilgili tüm bilgi ve belgelerin istenmesine karar verildi. Ayrıca Aydın Doğan'ın “Refah-Yol'u ben yıktım” dediği iddiası ile ilgili Albayraklar'ın tanık olarak dinlenilmesine karar verildi. Ne düşüyorsunuz” sorusuna şu cevabı verdi: Hayra alamet diyorum. Gerçekler ortaya çıksın. Yargı içerisindeki malum yapı bugüne kadar pek çok konuyu görmedi veya üzerini kapattı. Gerçeklerin ortaya çıkması için yargı üzerine düşeni yapmalı. İcracı değil ama gerekirse bu tür konularda Devlet Denetleme Kurulu'nu (DDK) da çalıştırabiliriz. Hiçbir şey gizli kalmasın, her şey gün yüzüne çıksın. Belirli odakların, hiçbir günahı olmayanlara iftiralarla fatura kesmeye kalktığı bir ortamdayız.