Uluslararası Tahkim Mahkemesi indirim dedi

TÜRKİYE’nin boru hattıyla uzun dönemli doğalgaz alım anlaşması yaptığı üç ülke olan Azerbaycan, İran ve Rusya arasında en pahalı gazı İran satıyor. Türkiye, müzakerelere rağmen İran’ın indirime yanaşmaması üzerine konuyu 2012’de uluslararası tahkime taşımıştı. Uluslararası Tahkim Mahkemesi, Türkiye’nin İran doğalgazında indirim talebini haklı bularak fiyatta indirim kararı verdi. Böylece, doğalgaz ihtiyacının yaklaşık yüzde 20’sini İran’dan karşılayan Türkiye’nin, yüzde 15’e varan oranda indirim almasının önü açıldı.

İndirim, 1 Temmuz 2011’den itibaren geçerli olacak. Böylece Türkiye, tahkimden yaklaşık 2 milyar dolar tazminat alacak. Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Berat Albayrak, Uluslararası Tahkim Mahkemesi’nin indirim için yüzde 13.3-15.8 arasında bir aralık verdiğini, oranı belirlemek için tarafların bir araya geleceği bir süreç yaşanacağını söyledi. Enerji sektörü yetkilileri, İran ve Türkiye’den teknik heyetlerin indirim için bir araya geleceğini, tam oran konusunda anlaşılamaz ise Tahkim Mahkemesi’nin karar vermesinin bekleneceğini aktardı. Peki İran’dan alınacak indirim, tüketiciye yansır mı? Yetkililer, bunun siyasi bir karar olacağını vurgularken, Bakan Albayrak, “Bunu en kısa sürede indirim olarak halkımıza yansıtmayı düşünüyoruz” müjdesini verdi.

YÜZDE 13.3 İLA 15 İNDİRİM

Yılda ortalama 50 milyar metreküp doğalgaz tüketen Türkiye’nin, Tahran ile yıllık 10 milyar metreküp doğalgaz kontratı bulunuyor. Ancak İran, Türkiye’nin doğalgaz alım anlaşması yaptığı ülkeler içinde en pahalı doğalgazı satıyor. Türkiye, bu nedenle İran’a karşı Uluslararası Tahkim Mahkemesi’nde dava açmıştı. İran’a karşı 2012 yılında açılan bu davalardan biri fiyatların yüksekliği, diğeri ise eksik teslimat gerekçesiyle açılmıştı. Eksik teslimat ile ilgili Türkiye’nin açtığı davada İran haklı bulunmuştu. Fiyat konusunda ise Türkiye haklı bulundu. Tahkim Mahkemesi, geçtiğimiz günlerde taraflara İran’ın Türkiye’ye geriye dönük 5 yıllık indirim yapması gerektiği bildiriminde bulundu. İran ise dün sürpriz bir şekilde, sonucu kamuoyu ile paylaştı. Shana Haber Ajansı’nda yer alan habere göre, İran gaz şirketi Direktörü Hamidreza Araghi, Türkiye’nin İran’dan aldığı doğalgazın fiyatında yüzde 35.5’lik bir indirim talebinde bulunduğunu dile getirerek, “Uluslararası Tahkim Mahkemesi, Türkiye’nin aldığı gazda yüzde 10-15’lik bir indirime karar verdi” dedi.

ERDOĞAN SİTEM ETMİŞTİ

İRAN Cumhurbaşkanı Hasan Ruhani ile geçtiğimiz nisan ayında Tahran’da bir araya gelen Cumhurbaşkanı Erdoğan, gaz fiyatlarıyla ilgili mesaj vererek, Türkiye’nin şu anda en pahalı doğalgazı İran’dan aldığını vurgulamış ve “Bu fiyat aşağı çekilmiş olsa alacağımız doğalgazı çok daha artırırız” demişti. Bir hesaplamaya göre Türkiye, İran’a yıllık ortalama 2 milyar dolardan fazla ödeme yapıyor.
 
İndirim nasıl olacak?

SEKTÖR temsilcileri, tüketicilere uygulanacak indirim konusunda BOTAŞ’ın mali durumuna dikkat çekiyor. Bir sektör temsilcisi, ithal bir ürün olan doğalgazın fiyatını daha da aşağı çekerek, tüketimini artırmamak gerektiği görüşünü savunuyor. Diğer bir sektör temsilcisi ise BOTAŞ’ın 6 milyar lira civarında vergi borcu olduğunu ve yüzde 30 ortağı olduğu TANAP projesine 4 milyar dolar yatırması gerekeceğini belirterek, “Bu yapının içerisinde BOTAŞ’ın bu yıl nefes alması gerekiyor. Ama indirim yapılır mı derseniz, yapılır” şeklinde konuşuyor. Sektör temsilcileri, BOTAŞ’ın her bin metreküp doğalgazda yaklaşık 60 dolarlık kazancı olduğuna dikkat çekerek, “Bu yıl yaklaşık 2 milyar dolar kârı olacak” diyor.

İran kafa karıştırdı

İRAN Gaz şirketi Direktörü Araghi’nin dün sabah saatlerinde “Uluslararası Tahkim Mahkemesi, Türkiye’nin aldığı gazda yüzde 10-15’lik bir indirime karar verdi” açıklaması Shana Haber Ajansı’na yansırken, Reuters da bu bilgiyi uluslararası piyasalara duyurdu. Ancak öğleden sonra İran   Ulusal Gaz Şirketi’nin (NIGC) Türkiye’ye yüzde 10-15 arasında doğalgaz indirimi yapılmayacağını iki ülke arasındaki davanın devam ettiğini açıklaması kafaları karıştırdı.

MERKEZ VE MALİYE SEVİNDİ

İRAN gazına yapılacak indirim Merkez Bankası ve Maliye’yi de sevindirecek. 2015 yılı boyunca BOTAŞ için 10 milyar 505 milyon dolar satış yapan Merkez Bankası’nın rezervlerinin olumlu etkilenmesi, Maliye Bakanlığı’nın ise BOTAŞ’tan 5.5 milyar liralık geçmişe dönük borçlarını ödemesini bekliyor.

Rus gazına yaklaşacak

Enerji sektörü temsilcileri, Türkiye’nin İran’dan alacağı toplam tutarın yaklaşık 2 milyar dolar olacağını belirtiyor. Diğer yandan, indirim uygulandığında dahi İran gazının en pahalı gaz olmaya devam edeceği ancak Rus gazı fiyatının seviyesine yaklaşacağı kaydediliyor. Sektör temsilcileri, indirimle beraber İran gazının ucu ucuna Rus gazının fiyat seviyesine ineceğini söylerken, “Fiyatlar gizli olmakla beraber, BOTAŞ İran’dan aldığı gazın bin metreküpü için yaklaşık 225 dolar ödüyor. İndirim ile 200 dolar civarına düşüyor. Rusya ise şu anda bin metreküp gazı yaklaşık 198 dolara satıyor. İran’ın indirimli fiyatı Rusya’nın BOTAŞ’a satış fiyatına denk gelecek. Fakat Türkiye ve Rusya arasında devam eden bir tahkim süreci daha var. Rusya’dan da ekstra indirim alınması durumunda, İran-Rus gazı arasında daralan makas yeniden açılabilir.