Ukrayna ödesin vanayı açalım

RUSYA Enerji Bakanı Aleksander Novak, Rusya Devlet Başkanı Putin’in önümüzdeki hafta gerçekleştireceği Ankara zirvesine ışık tuttu. Türkiye’nin doğalgaz fiyatında indirim beklentisinden, Ukrayna krizine gündemdeki konulara yönelik sorularımızı yanıtlayan Novak, önemli açıklamalar yaptı.

Rusya doğalgazda indirim yapacak mı?
- Görüşmeler devam ediyor. Botaş ile Gazprom arasındaki mevcut anlaşma zaten fiyatın gözden geçirilmesini öngörüyor. Fiyatta indirim görüşmeleri Gazprom ile Bataş arasında yürütülüyor, Rusya Enerji Bakanlığı sürecin içinde değil. Gazprom’da devletin yanısıra bir dizi başka hissedar var. Dolayısıyla fiyat indirimi konusunda nihai kararı iki şirket ortaklaşa çalışarak ve karşılıklı çıkarların korunması esasına göre verecek.

Fiyatta indirim yapılacak ise petrolün ucuzluyor olmasından mı kaynaklanıyor?
- Botaş ile Gazprom arasında fiyat indirimi meselesine iki açıdan yaklaşmak mümkün: Birincisi petrol ucuzladıkça anlaşmadaki formül gereği gaz da belirli oranda zamanla ucuzlayacak. Ancak benim bildiğim Türkiye, ikili anlaşmanın tamamen yeni fiyat belirleme esasına göre yapılmasını talep ediyor. Yakında ortaya nasıl bir sonuç çıkacağını göreceğiz.

Kış aylarına girildikçe Ukrayna’nın durumu Türkiye’yi de endişelendiriyor. Battı hattı üzerinden Türkiye’ye gelen gazda şimdiden azalma var. Gazın kesilmesi gibi daha büyük kriz yaşanabilir mi?

- Biz Türkiye ile aramızdaki doğalgaz anlaşmalarını yüzde yüz yerine getirmek için elimizden gelen çabayı gösteriyoruz ve göstermeye devam edeceğiz. Putin, Türkiye’nin de aralarında bulunduğu ülkelere durumu izah eden mektup göndermiş, Ukrayna’nın yer altı depolarına kış ayları için gerekli gazı depolamadığı uyarısını yapmıştı. Netice itibarıyla Ukrayna kışa yer altı depolarında gerekenin çok altında gaz stokuyla giriyor. Biz Ukrayna’nın borcunu ödemesi durumunda günlük ihtiyaçlarını karşılaması için vanayı açmayı kabul etmiştik. Anlaşmanın çalışabilmesi için Ukrayna’nın ilk önce 3.1 milyar dolarlık borcunu ödemesi gerekiyordu. Ukrayna şu ana kadar 1 milyar 450 milyon doları ödedi. Ukrayna alacağı gazın parasını ödediği an biz 36 saat içinde vanayı açmaya hazırız. Ukrayna üzerinden transit gaz akışı konusuna gelince, Ukrayna şu ana kadar transit boruya dokunmadı.

Önümüzdeki kış aylarında Ukrayna’daki iç tüketici sorun yaşamaya başlayacak. Bu durumda transit boru hattına nasıl davranacaklarını şimdiden kestirmek güç. Ukrayna’daki ‘Naftogaz’ devlet şirketi yine de bize göre hatalı yol izliyor. Parasını ödeyip Rusya’dan yeni gaz alımı yapmak yerine depolardaki gazı ülke içindeki ihtiyaçlara kullanıyorlar. Böyle davrandıkları için en soğuk kış aylarına rezervleri elbette iç tüketimi karşılamayacak. Bizim hesaplarımıza göre soğuk kış aylarında Ukrayna’da günlük yetmeyen gaz miktarı 45-50 milyon metreküp civarında olacak. Sonuç olarak ya halkı soğuktan dondurmayı göze alacaklar veya transit borudan pompalamaya başlayacaklar. Bu tehlike hala bertaraf edilmiş değil.

Akkuyu için kredi sadece batıda yok

Batı yaptırımları Rusya’nın Türkiye’deki inşa edeceği Akkuyu nükleer santral projesini etkiler mi? Kredi bulma sıkıntısı yaşanabilir mi?
- Akkuyu nükleer santral projesi, Rusya ile Türkiye arasında ekonomik ilişkilerin temel taşlardan birini oluşturuyor. Türkiye açısında ise yepyeni bir endüstri alanı açılması anlamına geliyor. Bu yüzden Akkuyu projesi daha önceden belirlendiği gibi plan ve program çerçevesinde ilerleyecektir. Kredi sadece batıda yok. Başka kanallardan da temin edilebilir.

Ülkelerimiz arasında ticaret dengesi aşırı derece Rusya lehinde. Denge nasıl sağlanacak?
- Rusya ile Türkiye arasında ticari denge gerçekten Rusya lehinde. Geride bıraktığımız 9 aylık dönemde ticaret hacmimiz 23.7 milyar dolar olarak gerçekleşti. Bunun 18 milyar doları Türkiye’nin Rusya’dan yaptığı ithalat. 5.7 milyar doları ise Rusya’nın Türkiye’den ithalatı. Tabi bunun doğal nedenleri var. Türkiye Rusya’dan yılda yaklaşık 30 milyar metreküp doğalgaz ile belirli miktarlarda petrol alımı yapıyor. Dolayısıyla ticarette dengesizlik Türkiye’nin enerji kaynakları alımlarından kaynaklanıyor.