"Ucuz LPG" ABD'den gelecek

Kaya gazı üretiminin 2010'dan bu yana artış gösterdiği ABD'de LPG'nin ana bileşeni propanın miktarının artması, söz konusu piyasada hareketli günlerin yaşanmasına neden oluyor. LPG'de 2010'dan önce net ithalatçı olan ABD'nin, artık net ihracatçı konumuna gelmesinin, pazarda dengeleri değiştirmesi bekleniyor.

LPG uzmanı ve makine mühendisi Süreyya Göksu, Türkiye ve ABD'de LPG piyasasında yaşanan gelişmeleri AA muhabirine değerlendirdi.

LPG'nin iki ana bileşeninin bütan ve propan olduğunu hatırlatan Göksu, "Türkiye pazarında bir süredir ABD'den LPG ithalatı konusu üzerinde çalışılıyor. Şu anda dünya LPG piyasasını ağırlıklı olarak 3 pazar belirliyor. Bunlar ABD, Kuzey Avrupa ve Uzakdoğu pazarları. Eldeki fiziksel stoklara göre ABD ile Kuzey Avrupa arasında propanda ton başına yaklaşık 131 dolar fark var. ABD ile Uzakdoğu arasındaki fark da 258 dolar. Yani ABD, LPG'yi daha ucuz satıyor" değerlendirmesinde bulundu.

Göksu, LPG ton fiyatının ABD'de yaklaşık 209-219 dolar, Kuzey Avrupa'da 340 dolar, Uzakdoğu pazarında ise 467 dolar olduğunu anlattı. ABD'den alınacak LPG'nin getirilmesi için büyük gemilere ihtiyaç duyulduğunu vurgulayan Göksu, şöyle konuştu:

"Tek seferde 40 bin tondan fazla LPG taşıyabilecek çok büyük gaz taşıyıcı gemilerden (VLGC) bahsediyoruz. Bu LPG tek seferde Türkiye'ye gelse nereye boşaltılacak? Birden fazla transfer yapılması mümkün ancak bu kez de ölü navlun söz konusu olacak ve maliyet artacak. Bu da ayrı bir konu. Çünkü Türkiye'deki en büyük LPG terminalinin kapasitesi 30 bin ton civarında. Zaten o terminalin de boş stoklama miktarı 15-20 bin ton. Bu sıralar, ABD'den mal getirmek için şartlar pek cazip görünmüyor."

Pazarda Cezayir etkisi
Kuzey Avrupa ile ABD arasındaki fiyat farkının ağustosta 110 dolara, eylülde ise 104 dolara düşeceği yönünde tahminlerin bulunduğunu ifade eden Göksu, bunun ABD'yi LPG üretimini kısmaya ya da Uzakdoğu ve diğer pazarlara daha fazla mal satmaya yönlendireceğini kaydetti.

Haziran başlarında Cezayir'den temmuz için 25-35 dolar civarında bir fiyat artışı beklendiğini ancak Cezayir'in LPG fiyatını 5-10 dolar düşürdüğünü belirten Göksu, "Ağustos yine soru işareti. Türkiye'de LPG fiyat oluşumu Cezayirli şirket Sonatrach'ın aylık anons ettiği fiyatlar esas alınarak yapılıyor" dedi.

Göksu, ABD'den ithal edilecek LPG'de nakliye ücretinin dezavantaj olduğunu vurgulayarak, şöyle devam etti:

"Bazı firmalar fiyat farkıyla nakliye ücretleri birbirine eşit olsa da bunu göze alıp ABD'den LPG getirme planları içinde bulunuyorlar. Stok durumuna bağlı olarak arada bir gerçekleştirilen bir ticaret söz konusu. Yani ABD LPG'si için kapılar tamamen kapanmış durumda değil. Hala birtakım firmalar Türkiye'ye ABD'den LPG kargoları getirebilir."

ABD fiyatları aşağı çekiyor
Dünya LPG Birliği Otogaz Müdürü Alexander Stöhr de propan fiyatlarında yaşanan düşüşün özellikle 2011-2015 arasında ABD'nin ürettiği kaya gazından kaynaklandığını ileri sürdü.

Stöhr, kaya gazı rezervlerinin ABD'yi net bir LPG ihracatçısı yaptığını ifade ederek, "ABD'nin elinde bulunan fazla propan Kuzey Amerika'dan Japonya'ya kadar birçok bölgeye gidebilecek durumda. Akdeniz piyasasında fiyatların düşük olması Kuzey Avrupa pazarında da fiyatları aşağıya çekiyor. ABD LPG'si için uygun rota uzun mesafeye rağmen Uzakdoğu gibi görünse de Türkiye az şans, çok mesafeye sahip olmasına rağmen ABD'den LPG alabilir" şeklinde konuştu.

Türkiye, geçen yıl en çok LPG ithalatını Akdeniz pazarının güçlü oyuncusu ve fiyat belirleyicisi Cezayir'in yanı sıra, sırasıyla Rusya, Kazakistan ve Norveç'ten yaptı.

Amerikan Enerji Enformasyon İdaresi verilerine göre, 2000'de doğalgaz üretiminin yalnızca yüzde 1'ini kaya gazından karşılayan ABD, 2010 itibarıyla bu oranı yüzde 20'ye çıkardı ve bu miktarın 2035 itibarıyla yüzde 46'ya ulaşması bekleniyor.