Ucuz elektrik başka bahara

ENERJİ Piyasası Düzenleme Kurumu (EPDK), elektrikte serbest tüketici limitini 4 bin 500 kilovatsaatten (kWh) 4 bine düşürüyor. Buna göre aylık 130 lira elektrik faturası ödeyen abone, serbest tüketici olup elektriğini istediği şirketten satın alabilecek. Aslında limitin 2015 yılında kaldırılması, yani tüm abonelere istediği satıcıdan elektrik alabilme imkânı getirilmesi öngörülüyordu.Ancak, elektrik piyasasında altyapının buna hazır olmadığı görüşüyle, alt sınırın 4 bin kilovatsaate çekildiği belirtiliyor.

CEP TELEFONU TAŞIR GİBİ

Serbest tüketici uygulamasında, elektrik aboneleri cep telefonu numarasını taşır gibi elektrik tedarikçisini değiştirme hakkına sahip oluyor. Böylece farklı tedarikçilerin sunduğu farklı hizmetlerden, özel kampanyalardan yararlanabiliyor, anlaşmasına göre sabit fiyatlı veya indirimli elektrik dahi kullanabiliyor. Daha gelişmiş modellerde aboneler, üretim portföyünün tamamı yenilenebilir kaynaklı olan tedarikçileri tercih ederek, çevre duyarlılığını teşvik edebiliyor. Serbest tüketici uygulaması Türkiye’de henüz tüm elektrik abonelerini kapsamıyor. Serbest tüketici olmak için belirli bir limitin üzerinde elektrik tüketmek gerekiyor. Limitler ise her yıl Enerji Piyasası Düzenleme Kurulu tarafından belirleniyor. 2010 yılında 100 bin kWh olan serbest tüketici limiti, 2011’de 30 bin, 2012’de 25 bin, 2013’te 5 bin, geçtiğimiz yıl ise 4 bin 500’e çekildi. Böylece ortalama aylık faturası 133 lirayı aşan her abone, serbest tüketici hakkı kazandı. 2009’da hazırlanan Elektrik Piyasası Arz Güvenliği Strateji Belgesi’nde, 2015 yılına kadar tüm abonelerin serbest tüketici olması, böylelikle tüketim miktarına bakılmaksızın istediği şirketten elektrik satın alabilmesi öngörülüyordu. Ancak elektrik dağıtım şirketlerinde teknik altyapının henüz yeterli olmaması nedeniyle, limitin sıfırlanmasının ertelendiği öğrenildi.

130 LİRA VE ÜSTÜ FATURA

Bu yıl ise serbest tüketici limitinin 4 bin 500 kilovatsaatten 4 bine çekilmesi bekleniyor. Limitin 4 bine inmesinin hangi tüketicileri kapsayacağını sorduğumuz elektrik sektörü temsilcileri, “Geçtiğimiz yıl limitin 4 bin 500 kWh’ya çekilmesiyle aylık ortalama 133 lira tüketime denk geliyordu. Ancak elektriğe yapılan zamla bu alt limit 150 liraya kadar çıkmıştı. Limitin 4 bin kWh’ya çekilmesi, aylık ortalama 130 liralık tüketim ve üstünü kapsayacak. Limit açısından en önemli konu meskenlerin, yani apartman dairelerinin serbest tüketime açılıp açılmayacağı. Bir apartman dairesinde ödenen ortalama fatura 100-110 TL civarında. Elektrik faturaları genelde ev metrekareleri ile doğru orantılı. Meskenlerin aylık ortalama tüketiminin 3 bin kWh olduğunu söyleyebiliriz. 4 bin kWh aylık tüketim ise ortalama 145 metrekare ve üzeri büyüklükte bir evde, 3-4 kişilik ailenin tüketimine karşılık geliyor” yorumunu yapıyor. Tüketici Güvenliği Derneği Enerji Komisyonu Başkanı Bülent Çebin ise 4 bin kWh’nın TL olarak tanımlanmasının doğru olmadığını kaydederek, “Çünkü tarifesine göre bu bedel değişebilir. Yine de ortalama bir fiyat belirtmek gerekirse aylık olarak ticarethane için 135 TL, meskenler için 130 TL’dir” diyor.

'İNDİRİM TAAHÜDÜNE DİKKAT'

Diğer yandan, elektrik tedarikçilerinin “indirimli elektrik” taahhüdü konusunda tüketici derneklerinin uyarıları da var. Konuyla ilgili bir tüketici derneği temsilcisi “Limiti geçmeseniz bile bağlı bulunduğunuz dağıtım şirketine önümüzdeki dönemde yapacağınız tüketimle bu limiti geçeceğinizi taahhüt ederek de bu hizmetten yararlanabiliyordunuz. Ancak bu hak şirketler tarafından kötü niyetli olarak suiistimal edildiğinden EPDK’da ‘Serbest Tüketici Taahhütnamesi’nin kaldırılması yönünde bir çalışma var. Taahhüt vermenize rağmen limiti geçemezseniz, bir sonraki sene bu hakkı kazansanız dahi indirim almanız mümkün olmuyor. Vatandaş bu detayı bilmediğinden, 50 lira faturası olan dahi serbest tüketici yapılıyordu. Limiti geçemeyince de bir yıl boyunca indirimsiz elektrik almak zorunda kalıyordu” diyor. Tedarikçi değiştirmeden önce farklı tedarikçilerin teklif ve tarifelerinin karşılaştırılması ve sözleşme şartları (sözleşmeden cayma hakkı, fiyat garantisi süresi, fiyat garantisi şekli gibi) cazip olan tedarikçiye geçiş yapılması tavsiye ediliyor.

YÜZDE 70 FAYDALANMIYOR

Öte yandan mevcut limitle özel bir şirket ile çalışmaya hak kazanan abone sayısının yüzde 70’inin halen bu hizmetten yararlanmadığı da ifade ediliyor. Bir elektrik sektörü temsilcisi, “Türkiye’de yaklaşık 1.2 milyon serbest tüketici var. 2009 yılında çıkan strateji belgesinde elektrik sektöründe özelleştirmeler olurken, fiyatların uzun vadede tüketiciler için uygun kalmasını sağlayacak emniyet sibobu serbestleşme olarak öngörülmüştü. Ancak dağıtım şirketlerinin perakende lisansı sahibi kardeş şirketleri dışında, perakende sektörünün önünde çok ciddi engeller var. Sektör genelinde her 100 geçiş talebinde bulunan müşterinin 85’i reddediliyor. 1.2 milyon serbest tüketicinin yüzde 90’ı zaten dağıtım şirketlerinin perakende şirketi aboneleri” yorumunu yapıyor.

GEÇİŞLER MALİYETLİ

SERBEST tüketici hakkını kullanmak isteyen abonenin, toptan satış şirketlerine ya da bulundukları bölgedeki elektrik perakende satış şirketine başvurması gerekiyor. Abone ile şirket oturuyor, elektrik fiyatıyla ilgili pazarlık yapıyor. Rekabet Kurumu’nun, “Elektrik Toptan Satış ve Perakende Satış Sektör Araştırması Raporu”nda serbest tüketici uygulamasına yönelik “Serbestleşme sürecinde, serbest tüketici limiti her yıl düşürülmekle birlikte, yerleşik şirketlerden kaynaklı geçiş maliyetleri nedeniyle tüketicilerin fiilen sağlayıcı değiştirmelerinin önünde engeller bulunuyor. İşlem maliyetleri, araştırma maliyetleri, sözleşmeden doğan maliyetler ve psikolojik maliyetler şeklinde özetlenebilecek geçiş maliyetlerinin, ayrıntılı düzenlemeler ve etkin denetimle ortadan kaldırılması gerekmektedir” deniliyor.