Ucuz Azeri gazı kompresör engeline takıldı

TÜRKİYE’nin doğalgaz ithalat ettiği ülkelerle “al ya öde” anlaşmaları kapsamında, yıllık dönem bedeli ödenmekle birlikte çekilemeyen gaz miktarları için 4-5 yıllık telafi dönemleri bulunuyor. Böylece al ya da öde kapsamında yapılan milyarlarca dolarlık ödemeler de bir anlamda telafi edilebiliyor. Ancak iletim hatlarındaki altyapı yetersizliği ve kompresör istasyonlarının uzun süren inşaatları nedeniyle istenilen miktarda doğalgaz çekilemiyor. Doğalgaz sektöründen gelen son bilgiler, hala devreye alınmamış olan Erzincan Kompresör istasyonu nedeniyle ucuz Azeri doğalgazının alınamadığı şeklinde. Bir sektör yetkilisi, “Bu istasyon devreye girmediği sürece İran ve Azeri gazını aynı anda almak mümkün olmuyor. Ya birini, ya ötekini çekebiliyorsunuz. Türkiye ise şu anda İran gazına yükleniyor” dedi.

YA İRAN, YA AZERBAYCAN

Azerbaycan ve İran’dan gelen doğalgazı taşıyan hatlar için gerekli olan kompresör istasyonu yatırımlarının gecikmesi, BOTAŞ’ı almadığı gazın parasını ödemek zorunda bırakıyor. Erzincan Kompresör istasyonu ise bu anlamda kilit yatırımlardan biri olarak öne çıkıyor. Bu istasyonun uzun yıllardır tamamlanamaması nedeniyle Türkiye, İran ve Azerbaycan’a karşı önemli miktarda “al ya öde”ye düştü. Yetkililer, bu konuda şunları anlatıyor: “İran hattı üzerinde Doğubayazıt Kompresör İstasyonu, Azerbaycan hattı üzerinde de Hanak Kompresör İstasyonu var. İran gazını almak için Doğubayazıt çalıştığında, Azeri gazının önünü kesiyor. Eğer Azeri gazını almak için Hanak’ı çalıştırırsanız, o da İran gazının önünü kesiyor. Yani Azeri gazına ağırlık verince İran’la, İran’a ağırlık verince Azerilerle al ya ödeye düşülüyor. Erzincan’daki kompresör istasyonunun, orada şişen gazı aktarması gerekiyor. Bu kompresör sayesinde Azerbaycan’dan da İran’dan da aynı anda gaz alınabilecek.  Erzincan istasyonu yapıldı, mart ayında devreye girecek denildi ancak galiba biraz sarktı.” Bir sektör uzmanı, Türkiye’nin İran’la al ya öde kapsamındaki telafi gazında süresi dolmak üzere olduğu için İran gazına yüklendiğini, bu sefer de Azerbaycan’la make up’a girdiğini anlattı.

Düşük tüketim faktörü

BİR doğalgaz sektörü temsilcisi ise Erzincan Kompresör istasyonuyla ilgili olarak, “Bu yıl iyi seyreden hava şartları nedeniyle beklenilen ölçüde doğalgaz tüketilmedi. BOTAŞ istasyonu yaz sonuna doğru devreye alarak, kışa hazırlıklı girecek” dedi.

İran gazı yaklaşık iki katı

BOTAŞ’ın Azerbaycan ile yaptığı anlaşmaya göre alınmayan gazın parası, yüzde 80 oranında peşin ödeniyor. Geri kalan yüzde 20’lik dilim ise gaz teslimatında yapılıyor. Kesin olmamakla beraber, Türkiye’nin İran gazının bin metreküpüne yaklaşık 600 dolar, Azeri gazına ise yaklaşık 300 dolar ödediği belirtiliyor. Uzmanlar anlaşmalardaki “telafi” maddesini ise şöyle açıklıyor: “Bu anlaşmaların al veya öde şartına göre, anlaşma miktarının belli bölümünün Türkiye tarafından çekilmesi, çekilemediği durumlarda ise parasal karşılığının kaynak ülkeye ödenmesi gerekiyor. Kontratlar yapılırken, gazı satan şirket, ‘Altyapıyı kurdum. Gaz çekilemiyorsa ödenen paranın karşılığındaki gazın telafi edilmesi için süre veriyorum diyor.

Rakamlarla  gaz şebekesi

* 9 giriş noktası

* 4 boru hattı

* 2 LNG terminali

* 1 depolama tesisi

* Doğudan batıya doğru 7 kompresör istasyonu

* 12.500 km’yi aşkın yüksek basınçlı hat

* 2 üretim tesisi

* Günlük 185 milyon metreküp azami giriş kapasitesi