Türkiye-Avrupa Birliği mali işbirliği çerçevesinde Almanya Maliye Bakanlığı ve İngiltere Gelir ve Gümrükler İdaresi tarafından ortak yürütülecek olan "Vergi İdaresinin Kapasitesinin Geliştirilmesi Projesi ve Kayıtdışı Stratejisi" Maliye Bakanı Kemal Unakıtan, Avrupa Komisyonu Türkiye Delegasyonu Başkanı ve Büyükelçi Hansjörg Kretschmer ile proje lideri Klaus Stachik ile Proje Lider Yardımcısı Andy Thompson’un katılımıyla açıklandı.
Unakıtan, toplantıda yaptığı konuşmada, AB’ye katılım süreci yaşayan Türkiye’nin kendi ev ödevlerini yapmak mecburiyetinde olduğunu ve bunun bilinci içinde olduklarını belirterek, Türkiye’nin AB müktesebatına uyacağını kaydetti. Bugün tanıtılan projenin iki önemli unsurunun bulunduğunu, bunlardan birincisinin mükellefe daha iyi hizmet etmek, ikincisinin ise kayıtdışı ile mücadelede vergi idaresinin denetim gücü ve kapasitesini artırmak olduğunu anlattı. Projenin her iki unsurunun da vergi alanındaki stratejilerinin temel unsurlarını oluşturduğunu kaydeden Unakıtan, "Avrupa Birliği de bu projeye destek vermekle bizim vergi alanındaki stratejimizi bu alanda attığımız adımları onaylamakta ve destek vermektedir. Bunun için Avrupa Birliği’ne teşekkür ediyorum" dedi.
Unakıtan, Türkiye’nin yeni vizyonunun AB’ye katılmak olduğunu anımsatarak, bu süreçte kayıtlı ekonomiye geçişin başarıyla tamamlanması gerektiğini söyledi. Unakıtan, "Bu ne sadece Maliye Bakanlığının ne Hükümetin görevi, bütün Türk milletinin görevi. Biz toplum olarak kayıtdışı ekonomiye geçişi tamamlaması gereken bir toplumuz. Türkiye’nin geleceği için mecburuz. Başka yolu da yok bunun" dedi. Kayıtlı ekonominin gelişmişliğin bir göstergesi olduğunu anlatan Unakıtan, kayıtdışı ekonominin ise bozulmuş ve çürümüş, milletler arasında sözü geçmeyen bir toplumda olacağını söyledi. Unakıtan, "Türk milletine sesleniyorum, gelişmiş ülkeler arasında yer almak istiyorsak 7’den 70’e dikkat ederek kayıtlı ekonomiye geçme mecburiyetimiz var" diye konuştu.
"KAYITDIŞI EKONOMİNİN ORANI DÜŞTÜ"Kayıtdışı ekonominin vergi cephesinden bakıldığında, kayıtdışı ekonominin vergi dairesinde kaydı olmayan vergi dairesinin yolunu dahi bilmeyen mükellefler ve kayıtlı olup da vergiye tabi işlemlerini vergi dairesinden gizleyen mükellefler olarak tanımlanabileceğini söyledi. Unakıtan, Gelir İdaresi Başkanlığı’nın yaptığı hesaplamaya göre 1998- 2003 yılları arasında Türkiye’de ekonomik faaliyetlerin yaklaşık yüzde 30-35’inin kayıtdışı gerçekleştirildiğini kaydetti. Bu oranın 2003 yılında yüzde 29’a, 2004 yılında da yüzde 26 civarına düştüğünü bildiren Unakıtan "Bu sonuçlar, kayıtdışı ekonominin Türkiye için ne derece önemli bir problem oluşturduğunu net bir şekilde ortaya koymaktadır" dedi. Kayıtdışı oranı 1998 yılında yüzde 33, 1999’da yüzde 34.1, 2000’de yüzde 32.7, 2001’de yüzde 33.9 ve 2002’de yüzde 33.7 olarak hesaplanmıştı. Unakıtan, Türkiye’de kayıtdışılığın yapısal ve psikolojik unsurlarla vergi sisteminden kaynaklandığını söyledi.
"KURUMLAR VERGİSİ BUGÜNLERDE BAŞBAKANLIĞA GİDECEK"Unakıtan, yapısal unsurlar, kişi başına gelirin düşüklüğü, kurumsallaşma eksikliği, kronik enflasyon, hızlı kentleşme ve adaletsiz gelir dağılımı olarak sıraladı. Vergi sisteminin adil olmadığı, kamu harcamalarının yerinde yapılmadığı yönündeki inancın psikolojik unsurlar olduğunu anlatan Unakıtan, vergi sisteminden kaynaklanan unsurları ise; sık yapılan vergi afları, vergi yasalarından yapılan sık değişiklikler, yaygın istisna ve muafiyetler, vergi sisteminin karmaşık yapısı, verginin idaresi ve denetimindeki eksiklik, vergi ve sigorta prim oranlarının yüksekliği ve oto kontrol düzenlemelerinin eksikliği olarak sıraladı. Unakıtan, hazırladıkları yeni Kurumlar Vergisi Yasası’nı bugünlerde Başbakanlığa göndereceklerini belirtirken, söz konusu yasada istisna muafiyetlerinin daraltılmasına ilişkin unsurlar bulunduğunu kaydetti.
"ÜCRETLER ÜZERİNDEN ALINAN VERGİLER DÜŞÜRÜLECEK"Gelir ve kurumlar vergisindeki indirime değinen Unakıtan, ücretler üzerinden alınan vergilerin yüksekliğine işaret ederek, yatırım, üretim ve istihdamın artırılması için ücretler üzerinden alınan vergi yükünün AB ve OECD ülkelerine göre yeniden düzenleneceğini kaydetti.
"KAYIT İÇİNDE OLANLAR ÇÜRÜK ELMALARI SEÇSİN""Türkiye artık eski Türkiye değil" diyen Unakıtan, kayıt içinde olanın kayıtdışında olana tahammülü olmadığını söyledi. Buna göz yummanın mümkün olmadığını kaydeden Unakıtan, "Merdiven altında ister deterjan, ister kablo üretsin, faturasız mal satıyorsa, o sektörde dürüst çalışanların bunları boğması lazım. Artık çürük elmaları sepetten atmaya başlasın" dedi. Mükelleflerden kayıtdışı üretim yapanları Alo 189’a bildirmelerini isteyen Unakıtan, "Biz gereğini yaparız. Dürüst çalışanların yanındayız onların da bizim yanımızda olması gerekiyor" dedi. Kayıtdışı çalışanların üretimin kalitesiz ve halkın sağlığını tehdit ettiğini söyleyen Unakıtan, "Adam içki içti öldü. Alıyor zehirli maddeler var yavaş yavaş ölüyor" diye konuştu.
Unakıtan, Türkiye’de verginin etkin bir şekilde idare edilememesi, vergi idaresinin mükellefi esas alan mükellefe hizmeti ön planda tutan bir yapıda örgütlenmemesi ve etkin ve verimli bir vergi denetimi yapısının bulunmamasının kayıt dışı ekonominin en önemli nedenleri olduğunu söyledi.
Bütün bu dengesizlikleri giderebilmek için özellikle kayıtdışı ekonominin nedenlerini ortadan kaldırmaya yönelik önemli adımlar attıklarını ve atmaya devam ettiklerini söyleyen Unakıtan, vergi barışı uygulaması, enflasyon muhasebesi ve vergi oranlarında indirim yaparak kayıtlı ekonomiye geçiş için ortam yarattıklarını söyledi. Unakıtan, "Artık, kimsenin kayıt dışı işlem yapmak için hiç bir mazereti kalmamıştır" dedi. Unakıtan, bu ortamı hazırlarken, bir yandan akaryakıt pompalarına yazar kasa konulması, akaryakıt dağıtım şirket depolarına on-line olarak takibe imkan sağlayan sayaçlar takılması, ödemelerin bankacılık sisteminden geçirilme zorunluluğu gibi bir takım idari tedbirlerle de kayıtlı ekonomiye geçiş sürecini başlattıklarını anlattı.
Unakıtan, özetle şu bilgileri verdi:
"-Sigara ve alkol ile akaryakıtta kaçakçılığı önlemeye yönelik olarak, gerek üretim gerekse tüketim aşamasında kontrol imkanı sağlayacak teknolojik sistemler geliştirme konusundaki çalışmalar son aşamaya geldi.
-Mükellefe daha iyi hizmet edebilmesi ve kayıt dışı ekonomi ile daha etkin mücadele edebilmesi için gelir idaresini yeniden yapılandırarak, teknolojik altyapısını büyük ölçüde tamamladık.
-Beyannamelerin elektronik ortamda alınması, mükellefler bakımından önemli bir kolaylık sağlarken, vergi idaresinin mükelleflerle ilgili bilgilere anında ulaşması bakımından da önemli avantajlar sağlıyor. Şu anda beyannamelerin yaklaşık yüzde 70’i elektronik olarak alınıyor."
"KAYITDIŞI EKONOMİ 10 YILDA GELİŞMİŞ ÜLKELER SEVİYESİNE İNECEK"
Kısa ve orta vadeli önlemlerle kayıtdışılığın on yıllık bir sürede gelişmiş ülke ekonomilerindeki seviyeye indirileceğini anlatan Unakıtan, bunun için mücadelenin devlet politikası olarak benimseneceğini, kamuoyunun destek ve katılımının sağlanacağını ve aynı zamanda mücadelede kararlı olunacağını söyledi. Unakıtan, bu amaçla belirlenen stratejik hedefleri şöyle sıraladı:
"-Vergi İdaresinin mükellefe hizmeti ön planda tutacak şekilde etkinlik ve verimliliğinin artırılması,
-Vergi denetiminin iyi organize edilerek vergi denetiminde hız ve etkinlik kazanılması,
-Verginin idaresi ve denetimin etkinliğine yardım edecek modern, entegre bir bilgi teknolojisi destek sisteminin kurulması,
-Vergi sisteminin rasyonelleştirilmesi ve basitleştirilmesi."
Bakan Unakıtan vergi alanında kısa ve orta vadeli önlemler kapsamında mükellefin gönüllü uyumunu artırmaya ve etkin bir vergi denetim sistemi oluşturmaya yönelik faaliyetler gerçekleştirileceğini söyledi.
Unakıtan, mükellefler hakkında sistematik bir şekilde bilgi toplamayı, bu bilgileri analiz ederek ve kullanıma hazır hale getirmeyi, bu bilgileri vergi denetiminde sistematik bir şekilde kullanabilmeyi hedeflediklerini bildirdi. Unakıtan, bu amaçla, devlete mal ve hizmet satanlara, kurum ortaklarına, gayrimenkul alan, satanlara, gayrimenkul ipotekli işlemlere, bankalardan alınan menkul sermaye iratlarına ve bankalardan alınan pos makinesi kullanan üye işyeri ve
kredi kartı satışına ilişkin bilgileri topladıklarını belirtti.