Uçan koltukta ilk 5 hedefi

TÜRK Hava Yolları (THY) ve Kibar Holding’in ortak şirketi Turkish Seat Industries (TSİ) bir süredir bugüne kadar yapılmayanı yapmak için çalışıyor. THY’nın Boeing ve Airbus’tan sipariş ettiği 245 uçağın koltuklarını artık TSİ yapıyor. Bugüne kadar Alman ve Amerikalı şirketlerden temin edilen koltuklar tamamen Türk teknolojisiyle İstanbul’da Sabiha Gökçen Havaalanı’nda üretiliyor. Koltukların son montajı Utah’ta yapılıyor. 2011 yılında kurulan TSİ, 1000 metrekarelik bir alanda üretim yapıyor. Gerekli uluslararası sertifikaları alan TSİ’nin ileriye yönelik hedefleri de büyük. TSİ’nin Genel Müdürü Suat Sağıroğlu ile TSİ’de konuştuk.

ALMANYA VE ABD YAPIYORDU
TSİ, THY ve Kibar Holding’in enerjisinin birleşiminden oluşuyor. 2011-2012’den bu yana neler yapıldı?
2011 yılında THY iştiraki olarak kuruluyor şirketimiz. Amaç Assan tecrübesiyle, THY havacılık tecrübesini birleştirerek yerli üretimi gerçekleştirmek. 2014 yılında ilk uçak koltuğu üretimi yapılıyor. 2016’da AirBus, 2017’de Boeing için üretim gerçekleştiriliyor.

Her havayolu şirketi uçağı için sertifikaları olan bir uçak koltuğu üreticisiyle çalışabiliyor. Ancak bu sertifikayı almak hiç kolay olmasa gerek…
Aynen. TSİ bunu başarmak için yola çıktı ve başardı. Tüm testlerden geçti ve sertifikaları aldı. 2018 yılı itibarıyla THY filosuna katılacak tüm uçakların ekonomi sınıfı koltuklarının tümünü TSİ yapıyor. 43 bin kadar uçak koltuğu ilk kez Türkiye’de yapıldı. Toplamda 227 uçakta bu koltuklar kullanılacak. 167’si dar gövde, 60’ı geniş gövdeli uçak için olmak üzere 43 bin koltuk üretiliyor.

Burada üretilmesiydi ithal edilecekti. Nereden alıyordu Türkiye bu koltukları?
Alman ve Amerikalı şirketlerden alıyordu. Bu yüzden de yerli üretim çok değerli. İthalat yapmak durumunda kalmayacak THY.

Peki TSİ yalnızca THY için mi yapıyor bu koltukları?
Hedef çok daha fazla hava yolu şirketiyle çalışmak. THY dünyanın en prestijli, büyük hava yolları arasına girme başarısı gösterdi. Birçok hava yolu şirketi THY’yi örnek alıyor. Biz 10 yıl içinde dünyanın bu alandaki ilk 5 şirketinden biri olmayı hedefledik. Şu andaki ürünlerimiz THY uçaklarına hizmet edecek ancak başka havayollarına da satabileceğimiz, önereceğimiz ürünler de üretiyoruz. Azerbaycan’ın Boeing 737 uçaklarına da koltukları biz vereceğiz. Önümüzdeki yıldan itibaren başka havayolu şirketleri de olacak. Airbus’ta ilk kurulumu yapıldı ve çok teşekkür aldık. 14-16 ayda bitiriyoruz biz bu projeyi. Normal endüstri ortalaması 22-23 ay. Airbus’tan hızlı üretim için aldık teşekkürü.Balkanlar’daki ve Türkiye’deki tek uçak koltuğu üreticisiyiz. Ayrıca THY’ye dışarıdan alacağı koltuklardan daha ucuza koltuk yapıyoruz. Türkiye’de olmanın avantajlarını kullanıyoruz tedarik açısından.

Parçaların ne kadarı Türkiye’den temin ediliyor?
Tedarikçilerimizin de yüzde 80’ini Türk şirketleri oluşturuyor. Hammaddenin de yüzde 70’nden fazlası Türkiye’den alınıyor. Tedarikçilerimizin en uzağı 1, 1.5 saat sürüş mesafesinde. Ezcümle Türkiye kazanıyor bu koltukları yaparak.

Bir koltuk üretimi için kaç tedarikçiyle çalışılıyor?
80’e yakın tedarikçimiz var. Bir koltuğun alt parçaları 100’den fazla. 100’ün altına düşerseniz yalınlaştırdım dersiniz. Koltuğun özellikleri arttıkça ürün sayısı da artıyor.

DAHA HAFİF VE KONFORLU
Siz ne tür bir yenilik getirdiniz?
Estetik olarak görüntüsü daha güzel. İlk görsel tasarımını NURUS firması yapmıştı. Şimdi yapılanlar daha büyük monitör içeriyor. 10.2, 11.6, 12 inç diye geçiyor monitörler. Hedefimiz 13.3 inç monitör koymak. Yolcuların en çok talebi bu noktada, ekonomi sınıfı uçanlar da monitörün büyümesini istiyor. Ve yeni üretilen koltuklar ergonomik açıdan çok daha iyi. İyileştirmeler yapıldı yeni koltuklarda.

THY bugüne kadar kaç şirketle çalışıyordu?
10 çeşitten fazla uçak koltuğu kullanılıyordu. Bunun bakım maliyetleri de dolayısıyla yüksek oluyor.

Business sınıfı için de uçak koltuğu üretiyor musunuz?
Başlangıç olarak ekonomi sınıfı için üretim yapıldı. Business sınıfı için de ilk prototip yapıldı. Fuarlara da katıldık. Sertifikasyon sürecindeyiz. Şu an dar gövdeli uçaklar için business koltuk ürettik. Tamamen yatan koltuk üretim hedefi de bir sonraki hedefimiz.

Ekonomi ile business sınıfı koltukların maliyeti ne kadar farklı?
Ekonomi sınıfı koltukların maliyeti 3000-4000 dolar arasında, dar gövdeli business class koltuk ise 20 bin dolar kadar. Geniş gövdeli uçakların business koltuklarının fiyatları 50-60 bin dolar.

Uçaklarda en büyük sorun ağırlık. Koltuklar aynı zamanda hafifledi mi?
Hafifletmeye yönelik çalışma var. Ancak özellik istenince koltuk ağırlığı artıyor. Monitör 2 kg. Bazı havayolu şirketleri “yolcular kendileri tabletlerini getirsin” diyor. THY monitör istedi. Yeni nesl koltuk demek geniş monitör demek aynı zamanda. Hafiflik için yeni nesil kompozit parçalar kullanıyoruz.

MÜHENDİSLERİN YÜZDE 90’I ERKEK
TSİ’de kaç kişi çalışıyor?
94 kişi var. 60’ı mühendis. Yüzde 10’u kadın. Uçak ve makine mühendislerinin çoğu erkek.

TSİ’nin hedefinde neler var?
2019 yılı dönüm noktası olacak. Yeni nesil uçakların her birinde tamanlanmış projelerimiz olacak. Bu da şirketin büyümesi açısından büyük avantaj sağlayacak. Tüm dünya bizim müşterimiz olabilir. Dünyanın her yerindeki operatörlerine ulaşmaya çalışacağız. THY ile birlikte çalışmanın büyük avantajı var. THY birçok şirkete model oldu. Dünyada en iyi bilinen Türk markası THY. Biz de THY’nin dışa bağımlılığını azaltmak ve maliyetlerini düşürmek adına çalışıyoruz.

TÜM İŞLEMLER DİJİTAL YAPILIYOR
Siz uçak mühendisisiniz... Türkiye bir gün kendi yolcu uçaklarını yapar mı?
Üretim yapmakta sorun yok da önemli olan pazar bulmak. Yerli otomobilde yurtiçi pazar güçlü. Koltuk üretiminde bile yurtdışına açılmayı hedeflediğinizde. Türkiye’de üretim yapmanın dezavantajları var. Avrupa ve Amerika ile sivil havacılık anlaşmamız yok. Bizim bu yüzden ABD’de de şirketimiz var. Orada da üretim yapıyoruz. Çünkü bu şirketlere koltuk satabilmek için onların Sivil Havacılığık Kurumları’ndan sertifika almamız gerekiyor. Koltukları son aşamaya kadar burada yapıp gemilerle Amerika’ya gönderiyoruz. Son dokunuşlar Utah’ta yapılıp uçaklara orada takılıyor. Uçakta kendi başına sertifikasyonu olan 3 parça var. Uçağın kendisi, motoru ve koltuğu. Koltuğun yolcuğu koruması ve ekstra zarar vermemesi isteniyor. Testlerin çoğu Amerika ve Avrupa’da da yapılıyor. Bir koltuğun sertifikasyon sürecinde yapılması gereken testler 100 civarında. Bizim koltuklar 20 testen sonra sertifikayı sanal mühendislik sayesinde aldı. Üretim hattımız tamamen otomasyon sistemi üzerine kurulmuş durumda. Tüm işlemler dijital ortamda da görünüyor.

SUAT SAĞIROĞLU KİMDİR?
TSİ Uçak Üretim A.Ş. Genel Müdürü Suat Sağıroğlu, İTÜ mezunu bir uçak mühendisi.