Türkiye’nin ‘Massachusetts Teknoloji Enstitüsü’ (MIT) yıkıldı yerine rezidanslar yapılıyor
Güncelleme Tarihi:
Eski Cumhurbaşkanı Özal’ın kurulmasını istediği, eski Cumhurbaşkanı Demirel’in ise temelini attığı Türkiye’nin MIT’i olacak ’Gebze İleri Teknoloji Enstitüsü’nün 5 binası buldozer ve dinamitle yıkıldı. Şimdi rezidansların yükseldiği bölgedeki 5 binanın mimarı Prof. Dr. Ahmet Vefik Alp, Rahmetli Özal’ın, Demirel’in kemikleri sızlıyordur” diyor.
Dönemin Cumhurbaşkanı Turgut Özal, 1990’ların başında ABD teknik üniversitelerinin 1 numarası sayılan Massachusetts Teknoloji Enstitüsü’nün (MIT) Türkiye’de de kurulmasını istedi. İzmir ve Kocaeli Gebze’de İleri Teknoloji Enstitüsü kurulması için harekete geçildi. Bu enstitülerde bilim insanı yetiştirmek için lisansüstü, master, doktora, post doktora eğitimleri verilecekti. Gebze’deki enstitü binalarının yapılmasında Prof. Ahmet Vefik Alp’ten de proje teklifi istendi ve Alp’inki seçildi. Alp ve üniversitenin Kurucu Rektörü Prof. Ahmet Ayhan birlikte Boston’a gidip MIT ve benzeri üniversitelerin teknopark ve kampüslerini incelediler. Alp, 1993’te 1 milyon metrekaresi orman alanı olmak üzere 3 milyon metrekarelik bir alanda yer alması planlanan Gebze İleri Teknoloji Enstitüsü için ilk beş binanın projesini hazırladı. Projede yeraltında nükleer araştırma merkezi de vardı. Üniversitenin 1 milyar dolara tamamlanacağı öngörülüyordu.
DEMİREL TEMEL ATTI
1996’da projeler tamamlandı. Kimya ve Biyoloji ile Çevre ve Sistem Mühendisliği binalarının temelini, yine dönemin Cumhurbaşkanı Süleyman Demirel attı. İnşaat devam ederken, 17 Ağustos 1999 depremi oldu. Binalarda hiçbir hasar oluşmasa da güçlendirilerek takviye edildi. Rektörlük, Elektrik Elektronik Mühendisliği binalarının temelleri atıldı. 2002’de ilk beş bina bittikten sonra enstitünün açılışını yine Cumhurbaşkanı Demirel yaptı. Çevre düzenlemesiyle birlikte bu beş bina, 50 milyon dolara mal oldu. Çevre Mühendisliği binası, merkezi Londra’da bulunan mimarlık örgütünden Uluslararası Gayrimenkul Ödülü’nü (International Property Awards) alarak “Türkiye ve Avrupa’nın En İyi Kamu Hizmet Binası” seçildi.
ÖZAL’IN HAYALİYDİ
2004 yılında yeni rektör Alinur Büyükaksoy, Alp’e, “Bu projeden vazgeçtik” dedi ve enstitü, arazisi Tarım Bakanlığı’na ait Bayramoğlu’ndaki geçici kampüse taşındı. Özal’ın hayal edip hayata geçmesini sağladığı ve beş binanın tamamlandığı dev proje, on yıl boyunca içinde güvenlik görevlilerinden başka kimsenin yaşamadığı bir ıssızlığa gömüldü. 2014’te, dönemin Başbakanı Recep Tayyip Erdoğan, terkedilen üniversite arazisinin Silikon Vadisi’ne dönüştürüleceğini açıkladı. San Francisco Silikon Vadisi’nde yıllarca yaşayan Alp, bundan büyük bir sevinç duydu, gerekli revizyonları yapıp projeye devam etmek için başvurdu, ancak bir cevap alamadı. Alp, bu sessizliğin ardından tasarladığı beş binanın yıkılacağı haberini aldı.
2007’DEN ÖNCE YAPILAN HER BİNA YIKILACAK MI?
Prof. Dr. Ahmet Vefik Alp, “Silikon Vadisi’nin Türkçesi olan Teknoloji Geliştirme Bölgesi’nin temel atma aşamasına gelindi. Enstitü’nün 3 milyon metrekarelik kampüs arazisi 2.5 milyon metrekareye indi. 1 milyon metrekarelik orman alanı da inşaat alanına dâhil edildi” diyor. Teknoloji Geliştirme Bölgesi’nin çalışmalarını yürüten anonim şirketin yöneticilerinin Yönetim Kurulu Başkanı Kocaeli Valisi Hasan Basri Güzeloğlu, Başkan Vekili Kocaeli Büyükşehir Belediye Başkanı İbrahim Karaosmanoğlu. Üyeler de TÜBİTAK Başkanı, Gebze Ticaret Odası Başkanı ve Gebze Teknik Üniversitesi Rektörü olduğunu söylüyor. “Benim beş bina da Teknoloji Geliştirme Bölgesi’ne ‘enkaz’ olarak devredilmiş ve yıkım kararı çıkmış. Gerekçe, 2007 Deprem Yönetmeliği’ne uymaması.” Alp, deprem sonrasında binaların mühendislerce güçlendirildiğini söylüyor ve “Hastalıklı bir düşünce. Türkiye’de 2007’den önce yapılan bütün binaları yıkalım mı? Böyle bir şey olabilir mi?” diyor.
YIKIMI DURDURAMADI
Binayara yıkım kararına itiraz eden Alp, Kocaeli İdare Mahkemesi’ne iki ayrı dava açtı. Dava dilekçesinde şöyle denildi: “Yeni proje, şehircilik ilkelerine aykırı. Bizim master planını bozmak bir yana inşaat emsali on kat yükseltilmişti. Mahkeme, Ankara Gazi Üniversitesi’nden üç kişilik bilirkişi heyeti istedi. Dört ay çalışan bilirkişi, benim ödüllü özgün mimarili binalarımın korunup yeni projeye entegre edilmesi gerekiyor.” Raporun Adalet Bakanlığı’nın Ulusal Yargı Ağı Bilişim Sistemi’nde (UYAP) yayınlandığı günün gecesinde Alp, Elektrik Elektronik Mühendisliği binasının dört buldozerle yıkıldığı haberini aldı. Valilik, mahkemeye 2007 Deprem Yönetmeliği’ne uymayan binaların yıkılması raporunu göndermişti. Ödüllü Çevre ve Sistem Mühendisliği Fakültesi binası da 8 Ocak 2016’da yıkıldı. Ardından Kimya ve Biyoloji Mühendisliği, Rektörlük… Şimdi beş binadan iz yok. Binaların arsalarının üzerinde yeni binaların inşaatları yükseliyor. Alp, “Beton ormanı. Sanki bir rezidanslar mahallesi. Rahmetli Özal’ın, Demirel’in kemikleri sızlıyordur” diyor.