Türkiye'nin dış borcu beÅŸ yılda 120.5 milyar dolar arttı

Hazine garantisiyle alınan borçlarda İstanbul Büyükşehir Belediyesi, Halk Bankası ve enerji KİT'leri kendi alanlarında en borçlu kuruluşlar oldu.

 

Hazine Müsteşarlığı verilerinden yapılan derlemeye göre, 2005-2010 döneminde Türkiye'nin dış borç yükündeki artışta özel sektör etkili oldu. 2005 sonunda, 84 milyar 35 milyon dolar dış borcu olan özel sektörün borç tutarı, 2010 yılı sonunda 189 milyar 601 milyon dolara ulaştı.

 

Böylece, özel sektör borçları, oransal olarak yüzde 125.6, parasal olarak da 105 milyar 566 milyon dolar artış gösterdi. Özel sektör borçlarının 76 milyar 66 milyon lirasının bankalara ait olduğu da dikkati çekti.

 

Buna karşılık, 2005 sonunda 70 milyar 411 milyon dolar olan kamunun toplam dış borcu, yüzde 126.3 oranında artarak 2010 yılı sonunda 88 milyar 923 milyon dolara çıktı. Bu şekilde kamunun dış borçlarında 18 milyar 512 milyon dolarlık artış meydana geldi.

 

Bu süreçte, kısa vadeli borçlar yüzde 105.4 artışla 38 milyar 283 milyon dolardan, 78 milyar 641 milyon dolara yükselirken, uzun vadeli dış borçlardaki artış ise yüzde 60.9 olarak belirlendi. 5 yıllık süreçte uzun vadeli dış borçlar 131 milyar 589 milyon dolardan, 211 milyar 709 milyon dolara çıktı.

HAZİNE GARANTİLİ DIŞ BORÇLAR

2005-2010 döneminde Hazine garantili dış borç stoku da 4 milyar 381 milyon dolardan, 7 milyar 366 milyon dolara yükseldi.

 

Bu borçların, 1 milyar 218 milyon doları mahalli idarelere, 1 milyar 133 milyon doları KİT'lere, 1 milyar 832 milyon doları kamu bankalarına, 3 milyar 114 milyon doları finansal olmayan özel kuruluşlara, 3 milyar 19 milyon doları finansal kuruluşlara, 1 milyar 279 milyon doları da merkezi yönetime ait bulunuyor.

 

Mahalli idareler arasında en borçlu kuruluş, 197 milyon dolarlık borç ile İstanbul Büyükşehir Belediyesi olarak belirlenirken, Adana Büyükşehir Belediyesi 177 milyon dolar, Eskişehir Büyükşehir Belediyesi 150 milyon dolar, İzmir Büyükşehir Belediyesi 129 milyon dolar, Bursa Büyükşehir Belediyesi 110 milyon dolar, Kayseri Büyükşehir Belediyesi de 101 milyon dolarla İstanbul'u takip ediyor.

 

Hazine garantili dış borcu olan diğer belediyeler de, Antalya Büyükşehir, Antalya Su ve Atık Su İdaresi, Adana Su ve Kanalizasyon İdaresi, ASKİ, Bandırma Belediyesi, BUSKİ, Çeşme ve Alaçatı Belediyeler Birliği, Foça Belediyesi, Gaziantep Belediyesi Su ve Kanalizasyon İdaresi, İzmit Büyükşehir, Mersin Su ve Kanalizasyon İdaresi ve Samsun Büyükşehir Belediyesi olarak sıralanıyor.

 

EN BORÇLU KİT'LER, ENERJİ KİT'LERİ

Hazine garantili dış borç kullanan KİT'ler arasında ise enerji KİT'leri ilk sıralarda yer alıyor. KİT'lerin 1 milyar 133 milyon dolarlık Hazine garantili dış borcunun, 1 milyar 82 milyon dolarlık bölümünün enerji KİT'lerine ait olduğu belirleniyor.

 

Enerji KİT'lerinden Elektrik Üretim A.Ş'nin dış borcu 435 milyon doları, Türkiye Elektrik Dağıtım A.Ş'nin 313 milyon doları, Türkiye Elektrik İletim A.Ş'nin dış borcu da 334 milyon doları buluyor.

 

Halk Bankası, kamu bankaları arasında Hazine garantili en fazla dış borca sahip banka oldu. Bu bankanın, 2010 yılı sonundaki toplam borcu 1 milyar 34 milyon dolar olarak hesaplandı.

 

Türkiye Kalkınma Bankası 412 milyon dolarla, İller Bankası 222 milyon dolarla, Eximbank 123 milyon dolarla, Ziraat Bankası da 41 milyon dolarla Halk Bankası'nı izledi.

 

Özel sektörde de, Türkiye Sınai Kalkınma Bankası'nın 2 milyar 481 milyon dolar, Vakıflar Bankası'nın da 538 milyon dolarlık Hazine garantili dış borcu olduğu tespit edildi.

TÜRKİYE'NİN DIŞ BORÇLARI

Hazine Müsteşarlığı verilerine göre, 2005-2010 döneminde dış borçlarda şu gelişme yaşandı:

           BORÇLAR                      Â2005        Â2010

       Â(milyon dolar)

       Â--------------------     Â------------- Â--------------

       ÂTOPLAM BORÇ                 Â169.872       Â290.350

       Â

       ÂKamu                                      Â70.411        Â88.923

       ÂÖzel                                          84.035       Â189.601

       ÂMerkez Bankası                      Â15.425        Â11.827

       ÂKısa Vadeli Borçlar                 Â38.283        Â78.641

  Â     Uzun Vadeli Borçlar                 131.589       Â211.709

       Â

       ÂHAZÄ°NE GARANTÄ°LÄ° BORÇLAR      Â4.381         Â7.366

       Â

       ÂGenel Yönetim                                          Â1.151         Â1.279

       ÂMahalli Ä°dareler                                             833         Â1.218

       Â-Adana BüyükÅŸehir B.                                Â108           Â177

       Â-Antalya BüyükÅŸehir B.                                  Â-             Â79

       Â-Bursa BüyükÅŸehir B.                                   Â20           Â110

       Â-BUSKİ     Â                                              Â120            Â73

       Â-EskiÅŸehir BüyükÅŸehir B.                             Â125           Â150

       Â-Ä°stanbul BüyükÅŸehir B.                               Â65           Â197

       Â-Ä°zmir BüyükÅŸehir B.                                    Â60           Â129

       Â-Kayseri BüyükÅŸehir B.                                   -           Â101

       Â-Mersin Su Kanalizasyon                                 -            Â78

       Â-Samsun BüyükÅŸehir B.                                 Â-            Â50

       ÂFonlar                                                         Â318           Â61

       ÂOrganizasyonlar    Â                                      Â39            Â8

       ÂKÄ°T'ler                                                       1.837        Â1.133

       Â-EÃœAŞ                                                       Â927          Â435

       Â-TEDAŞ                                                        Â-          Â313

       Â-TEÄ°AŞ                 Â                                  Â148          Â334

       ÂKamu Bankaları                                        Â222        Â1.832

       Â-Halk Bankası                                             Â25        Â1.034

       Â-Ä°ller Bankası                                                   -          Â222

       Â-Eximbank                                                  181          Â123

       Â-T. Kalkınma Bankası                                 Â16          Â412

       Â-Ziraat Bankası                                              Â-           Â41

       ÂÖzel                                                     Â1.121        Â3.114

       Â-THY                           Â                              Â-           Â77

       Â-TÃœPRAŞ                                                  134           Â18

       Â-TSKB                                                    Â671        Â2.481

       Â-Vakıflar Bankası                                      Â288          Â538