Türkiye'nin dış borç sorunu

Raporda, Türkiye'de sürekli artış gösteren kamu finansman açıklarının, dolayısıyla devlet borçlarının artışının temelde üç nedeni olduğu belirtildi. Bunların, kamu gelirlerinin yetersiz olması, kamu harcamalarının artması ve kaynak israfının büyüklüğü olarak açıklandığı raporda, kamu gelirlerinin genelde GSMH artışı ve enflasyon oranı artışından daha düşük düzeyde arttığı ifade edildi.

Türkiye'de ekonomik kriz dönemlerinde ve hükümet değişikliklerinin ilk yıllarında kamu harcamalarında belirgin artış görüldüğü kaydedilen raporda, şu bilgiler verildi:
“Kamu kesiminde meydana gelen israf ve savurganlıklar, devletin borçlanma gereğini artıran nedenlerden biridir. Türkiye'de dış borçlanmada amaç, tasarruf yetersizliklerini önlemek değil ödemeler bilançosu dengesini sağlamaktır. Dış borç sorunundaki asıl neden, kamu kesiminin ekonomide ağırlıklı payının olması ve bunun sonucu olarak kaynak yetersizliği nedeniyle iç ve dış borçlanmaya ihtiyaç duymasıdır. Kamu kesimi finansman açıklarının doğmasında önemli yeri olan kuruluşların temel sorunları hala devam etmektedir. Sosyal güvenlik kuruluşları, kamu iktisadi teşebbüsleri, belediyelerin sebep olduğu açıklar, kamu kesimini borçlanmaya yönelten en önemli nedenlerdir.”

DIŞ BORÇ STOĞU

Raporda, Türkiye'de dış borç stoğunda özel sektörün payının giderek arttığı belirtilerek, reel sektörün gerek borçlanma yoluyla yatırım harcamalarında gerekse de ucuz girdiye dayanan ithalat yoluyla üretim yapısında dışarıya bağımlı hale geldiğine dikkat çekildi.

2001 krizinden bu yana kısa vadeli dış borç stoğunun yüzde 100 oranında artarak 2006 yılı sonunda 50 milyar dolara yaklaştığı ifade edilen raporda, şunlar kaydedildi:
“2001 krizi ertesinde orta ve uzun vadeli borçlanmada reel sektör hızla dış borca yönelmiştir. Diğer bir deyişle 2001 krizinde 110 milyar dolar kadar olan, kriz ertesinde hızla büyüyerek 2006 yılı sonunda 200 milyar doları aşan toplam dış borç stoğunun neredeyse tamamı, özel sektör tarafından gerçekleştirilmiştir. En büyük borçlanmayı üreten ve üretime yatırım yapan, sanayi yani reel sektör üstlenmiştir.”

Raporda, iş çevrelerine, döviz bazında kazançları yoksa dövizle borçlanmamaları, sermayelerini artırma yoluna gitmeleri ve yeni yatırımları öz kaynakları ile karşılamaları tavsiyesinde bulunuldu.