Türkiye'den 9 yılda 8 milyar dolar çıktı

Yabancı yatırımcılar, 1992 yılından bu yana Türkiye'ye hisse senedi, tahvil ve bono almak amacıyla toplam 26.7 milyar dolar getirdiler. Aynı dönemde 35 milyar dolar ise geri götürdüler.Türkiye'deki yüksek reel faizler ve uygulanan kur politikaları, Türkiye'yi yabancı yatırımcılar açısından dünyanın en karlı ülkesi yaptı. 1992 yılından bu yana Türkiye'ye, hisse senedi, tahvil ve bono almak için 27 milyar dolar getiren yabancılar aynı dönemde 35 milyar dolar götürdüler. Aynı yabancıların hala Türkiye'de 4.8 milyar dolarlık hisse senedi portföyü bulunuyor. Tahvil ve bono portföylerinin tutarı ise bilinmiyor. Merkez Bankası verilerine göre, 1989 yılından bu yana Hazine'nin iç borçlanma gereksinimini kolay karşılayabilmesi için uygulanan ve Türkiye'nin giderek sıklaÅŸan aralıklarla finansal krizlere girmesine neden olan "düşük kur yüksek reel faiz" politikası Türkiye'ye pahalıya mal oldu. Merkez Bankası verileri, 1992 yılından bu yılın mayıs ayı sonuna kadar olan dönemde Türkiye'ye hisse senedi ve hazine bonosu ile devlet tahvili almak amacıyla gelen yabancı para miktarının 26 milyar 582 milyon dolar olduÄŸunu gösteriyor. Aynı dönemde yabancıların portföylerini satarak baÅŸka bir ifadeyle kazançlarını da ekleyerek Türkiye'den çıkardıkları para ise 34 milyar 986 milyon dolar düzeyinde gerçekleÅŸti. Ä°KÄ° KRÄ°ZLE 10.8 MÄ°LYAR DOLAR GÄ°TTÄ° Bu çıkışın 10 milyar 773 milyon dolarla en büyük bölümü ise Türkiye'nin ard arta iki finansal kriz yaÅŸadığı Kasım 2000 ile Mayıs 2001 dönemi arasında gerçekleÅŸti. Türkiye ekonomisinin giderek çok fazla kırılgan bir hale gelmesine neden olan yabancı yatırımcılar, bu dönemde Türkiye'ye getirdiklerinden 8 milyar 404 milyon dolardan daha fazla parayı yurt dışına götürdüler. Yabancılar 1992 yılında Türkiye'den 463 milyon dolarlık, 1993 yılında 202 milyon dolarlık, 1994 yılında 1 milyar 807 milyon dolarlık, 1995 yılında 1 milyar 289 milyon dolarlık, 1996 yılında 1 milyar 653 milyon dolarlık, 1997 yılında 1 milyar 499 milyon dolarlık hisse senedi, tahvil ve bono alımı yapan yabancıların, bu alımlarının tutarı 1998 yılında bir anda 10 milyar 137 milyon dolara yükseldi. 1999 yılında 3 milyar 738 milyon dolar, 2000 yılında 2 milyar 971 milyon dolar, bu yıl ocak-mayıs döneminde ise 1 milyar 814 milyon dolarlık alım yaptılar. Yabancıların portföylerini satarak Türkiye'den götürdükleri para ise 1992 yılında 104 milyon, 1993 yılında 93 milyon, 1994 yılında 783 milyon, 1995 yılında 981 milyon, 1996'da 1 milyar 34 milyon, 1997 yılında da 1 milyar 929 milyon dolar oldu. 1998 yılı Rusya krizi nedeniyle yabancıların Türkiye'den bir anda 14 milyar 647 milyon dolar çıkardıkları bir yıl oldu. Bu rakam 1999 yılında 2 milyar 770 milyon dolara geriledi. 2000 yılında kasım krizi nedeniyle 7 milyar 608 milyon dolara ulaÅŸan yabancıların Türkiye'den çıkardıkları para bu yılın ilk beÅŸ ayında ise 5 milyar 81 milyon dolara kadar yükseldi. PARALARINI Ä°KÄ°YE KATLADILAR Böylece 1992-1997 yılların arasında Türkiye'ye net olarak 2 milyar 522 milyon dolar getiren yabancılar, 1998 krizinde net olarak 4 milyar 510 milyon dolar geri götürdüler. BaÅŸka bir ifadeyle altı yılda getirdikleri parayı, neredeyse ikiye katlayarak AÄŸustos 1998'de geri çıkardılar. Yabancılar 1999 yılında Türkiye'ye net olarak 968 milyon dolar getirdiler. Ancak Kasım krizinin etkisiyle Türkiye'den çıkardıkları net para 4 milyar 637 milyon dolara ulaÅŸtı. Bu yılın ilk beÅŸ ayındaki net çıkış ise 3 milyar 151 milyon dolar oldu. KRÄ°ZLER SICAK PARAYI KAÇIRDI Kasım 2000'e kadar, getirdikleri ve çıkardımları arasında fazla bir fark bulunmayan yabancılar, Türkiye ekonomisine öldürücü darbeyi son iki krizde vurdular. Kasım 2000 ile Mayıs 2001 arasındaki 7 aylık dönemde Türkiye'den kaçarcasına giden yabancılar bu dönemde toplam 10 milyar 773 milyon dolar çıkardılar. Portföy yatırımı amacıyla olmak üzere bu dönemde Türkiye'ye getirdikleri para miktarı ise sadece 2 milyar 34 milyon dolar oldu. Bu giriÅŸin büyük bölümü de sadece iki kriz arasında iyimser bir hava yaÅŸanan ocak ayında oldu. Böylece yedi ayda yabancıların Türkiye'den götürdükleri para net olarak 8 milyar 739 milyon dolar oldu. Yabancıların, Türkiye'den kaçarcasına çıkmasının ilk etkisi resmi rezervlerde gözlendi. REZERVLER AZALDI Kasım 2000 ile Mayıs 2001 arasında rezervlerde 11 milyar 898 milyon dolarlık azalış yaÅŸandı. Türkiye bu azalışın 8 milyar 76ilyon dolarını IMF'den saÄŸladığı kaynakla karşılayabildi. Böylece Türkiye, kasım krizinden sonra IMF'den saÄŸladığı kaynakla sadece portföy yatırımlarındaki çıkışı karşılayabildi. HALA 4.8 MÄ°LYAR DOLARLIK PORTFÖY VAR Son aylardaki bu yoÄŸun çıkışa raÄŸmen yabancı yatırımcıların Türkiye'deki hisse senedi portföy yatırımlarının tutarı Mayıs 2001 sonu itibariyle 4 milyar 863 milyon dolar düzeyinde bulunuyordu. Yabancıların Türkiye'deki tahvil ve bono portföylerinin ne kadar kaldığı ise bilinmiyor. KUR VE FAÄ°Z ARASINDAKÄ° FARK Yabancıların, yaÅŸanan krizlere ve 1994 ve 2001 yıllarında yapılan yüksek oranlı devalüasyonlara raÄŸmen Türkiye'de bu ölçüde bir kazanç saÄŸlamalarında Hazine'nin ödediÄŸi faiz ile kur arasındaki farktan kaynaklandı. 1990'lı yıllar boyunca ve 2000 yılında, Türk Lirası'nın deÄŸer kaybı sürekli kurdaki artışın oldukça altında kaldı. Bu nedenle de yabancı yatırımcılar Türkiye'deki portföylerinden dolar bazında zaman zaman yüzde 30'a varan yıllık kazançlar elde ettiler. Â