Türkiye’yi hedef seçen bölgesel uçaklar

Uzun süredir Türk pazarına girmeye çalışan bölgesel uçak imalatçıları ciddi görüşmeler yapıyorlar. Henüz bir sonuç çıkmadı ama bölgesel uçuş yapacak bir havayolu şirketi için sessiz bir oluşum başladı.TürkJet Bölgesel Havayolu Projesi'nin gündeme gelmesiyle bölgesel uçak pazarında Türkiye'ye doğru bir hareket başladı. Bölgesel uçak imalatçıları gözlerini çevirdikleri Türk Pazarı'nı kapmak için hızlı ama sessiz bir rekabete giriştirler. İmalatçıların yanı sıra üretimi durmuş, ikinci el uçakları leasing yani finansal kiralama yapmak isteyen çok sayıda satış yetkilisi de Türkiye'ye gelip gidiyor.İlginin büyüklüğü bu ay yapılan Airex Fuarı'nda da açık açık görüldü. Kanadalı Bombardier'in Dash 8-Q300'ü ile Fransız-İtalyan ATR'nin ATR42-500 modeli fuara gelmişti. Bu iki uçak Ulaştırma Bakanlığı ve diğer şirketler tarafından ilgiyle incelendi. Airex'e uçak getirmese de Brezilyalı Embraer ve İsveç'li Saab kurdukları stantlarla kendi modellerini tanıttılar. Bombardier ise kapalı alandaki standında jet modellerinin tanıtımına ağırlık vermişti.PAZAR HAREKETLİHem Ulaştırma Bakanlığı'nın hazırladığı TürkJet Projesi hem de bazı özel girişimcilerin bölgesel havayolu şirketi kurma istekleri ile gelen uçak imalatçıları ve temsilcileri Türkiye'de yeni bir pazar oluşmasına da çaba harcıyorlar. Türk yolcunun pervaneli uçaklara binmeyeceği yolundaki saçma iddialar araştırmalarla çürütülmeye çalışırken, bölgesel uçak satıcıları Türk insanın çok daha ucuza iç hat uçuşu yapabileceklerini kanıtlamak için yetkilileri bilgilendiriyorlar. Bugün 100 milyon liraya jet motorlu bir uçakla uçulan mesafenin 50 milyon liraya turboprop uçaklarla uçulabileceğini anlatmaya çalışan bölgesel uçak imalatçıları, ilginç satış kombinasyonları ve kolay ödeme imkanları ile yarışıyorlar.İkinci el uçak satıcıları ve finansal kiralama şirketlerinin yoğun çaba harcadığı Türk Pazarı’nda, bölgesel uçak alımı konusunda kesinlik kazanmış bir proje yok. Ama girişimciler ciddi arayış içine girmeleri nedeniyle bölgesel uçak satıcıları daha uzun süre Türk pazarında rekabeti sürdürecekler. Yalnız Türkiye'de değil, tüm dünyada bölgesel havacılık konusunda ciddi bir büyüme yaşanıyor. Bayrak taşıyıcı olarak adlandırılan büyük havayolları krizden sonra yavaş yavaş toparlanırken bölgesel şirketler çok çabuk şoku üzerinden atarak eski büyüme rakamlarına yaklaşmaya başladılar. Kriz öncesinde ortalama yüzde 15 gibi yüksek bir hızla büyüyen bölgesel pazar, bir taraftan imalatçıların da iştahını kabartmaya devam ediyor. Ancak bu pazardan sipariş alabilmek ve ayakta kalabilmek oldukça zor. Rekabetin ezici olduğu pazarda geçmişin köklü uçak imalatçılarından İsveçli Saab, İngiliz Avro gibi büyük şirketler çekilmek zorunda kaldılar.Pazardan son çekilen ise Amerikan-Alman ortak şirketi Fairchild-Dornier oldu. Bölgesel uçak pazarına pervaneli Dornier 328 modelini jet motorlu hale getirerek giren şirket daha sonra yine jet motorlu 728 ve 928 modelini sundu. Ancak kriz nedeniyle zorlu günler geçiren Fairchild-Dornier, iflasını açıklamak zorunda kaldı. Şimdi ciddi sayıda sipariş alan yeni modellere ne olacağı merak ediliyor. 728'in en büyük müşterisi Alman Lufthansa Havayolları olmuştu. Bu nedenle fabrikadan çıkartılan ve ilk uçuşuna gün sayan 728'in imalatı için Kanadalı Bombardier devreye girdi. Ancak sonradan görüşmeler tıkanınca bu sefer Fairchild-Dornier ile görüşmelere ATR'nin İtalya kanadını oluşturan Alenia şirketi başladı. Portföyünde sadece turboprop motorlu uçaklar bulunan şirket, 728 ile jet pazarına girmeyi hedefliyor. Diğer proje 928 ise beklemede. Uzmanlar yeterli finansmanın bulunamaması durumunda bu projenin iptal edilebileceğine dikkat çekiyor. Bölgesel jet uçak pazarının önde giden imalatçıları ise Bombardier ve Embraer. Her iki şirket 40-50 koltukla girdikleri jet yolcu uçağı pazarında ürün yelpazesini 100 koltuğa kadar uzattılar. Giderek Boeing ve Airbus'ın en küçük uçaklarının oluşturduğu pazarı tehdit etmeye başlayan yeni nesil modellere karşılık büyük imalatçıların ne yapacağı merakla bekleniyor. Risk almak istemeyen Boeing ve Airbus, küçük uçaklar ile bundan iki yıl önce girmeyi planladıkları bölgesel pazardan çekildiler. Bu pazar için Boeing 717, Airbus ise A318'in daha küçük modellerini hazırlıyordu. Pervaneli uçakta ise Bombardier ile ATR arasında rekabet sürüyor. Her iki şirket de imal ettikleri yeni nesil turborop uçaklar ile yolculara rahat uçuşlar sunuyor. Yeni nesil yüksek hızlı turboprop uçaklar, azaltılmış gürültü ve titreşimleri ile yolcu konforunu yükseltiyor. Turboprop uçaklar 1 saat ve daha az uçuşlarda jet uçaklara oranla ciddi düşük maliyetler sunuyor.İKİNCİ ELİkinci elde ise çoğu leasing işlemini imalatçı şirket kendisi gerçekleştiriyor. Bu konuda aktif olarak faaliyet gösteren şirketlerin başında Avro ve Saab geliyor. Havayollarının filolarından çıkarak geri gelen uçaklar imalatçı garantisi ile kiralanıyor. Birçok şirket başlangıç operasyonlarında veya ekstra talebin geldiği durumlarda bu yola başvuruyor. İmalatçı şirketler, üretimin bitmesinden 15 yıl boyunca uçaklara yedek parça ve bakım gibi konularda hizmet vermek zorundalar.ATR ATR 42Yolcu Kapasitesi: 50Menzili: 5040 kmHızı: 450 km/saatMotor Tipi: Turboprop PW120ATR 72Yolcu Kapasitesi: 74Menzili: 2265 kmHızı: 460 km/saatMotor Tipi: Turboprop PW124BFOKKERFokker 50Yolcu Kapasitesi: 58Menzili: 2822 kmHızı: 532 km/saatMotor Tipi: Turboprop PW125BFokker 70Yolcu Kapasitesi: 79Menzili: 3410 kmHızı: 830 km/saatMotor Tipi: Jet, Rolls-Royce Tay Mk 620Fokker 100Yolcu Kapasitesi: 122Menzili: 3167 kmHızı: 845 km/saatMotor Tipi: Jet, Rolls-Royce Tay Mk 650-15SAABSaab 340Yolcu Kapasitesi: 37Menzili: 3975 kmHızı: 515 km/saatMotor Tipi: Turboprop GE CT7-5A2Saab 2000Yolcu Kapasitesi: 58Menzili: 2868 kmHızı: 682 km/saatMotor Tipi: Turboprop AE 2100AFAIRCHILD DORNIER328JETYolcu Kapasitesi: 34Menzili: 2000 kmHızı: 741 km/saatMotor Tipi: Jet PW306B728JETYolcu Kapasitesi: 75Menzili: 2965 kmHızı: 852 km/saatMotor Tipi: Jet GE CF34-8DBOMBARDIERDash 8 Q200Yolcu Kapasitesi: 40Menzili: 2040 kmHızı: 546 km/saatMotor Tipi: Turboprop PW120ADash 8 Q300Yolcu Kapasitesi: 50Menzili: 2200 kmHızı: 528 km/saatMotor Tipi: Turboprop PW123ADash 8 Q400Yolcu Kapasitesi: 78Menzili: 2400 kmHızı: 648 km/saatMotor Tipi: Turboprop PW150ACRJ 200Yolcu Kapasitesi: 50Menzili: 3713 kmHızı: 786 km/saatMotor Tipi: Jet GE CF34-3B1CRJ 700Yolcu Kapasitesi: 70Menzili: 3676 kmHızı: 829 km/saatMotor Tipi: Jet GE CF34-8C1CRJ 900 Yolcu Kapasitesi: 86Menzili: 3566 kmHızı: 850 km/saatMotor Tipi: Jet GE CF34-8C5EMBRAERERJ 135Yolcu Kapasitesi: 37Menzili: 3148 kmHızı: 833 km/saatMotor Tipi: Jet AE 3007A1/3ERJ 145Yolcu Kapasitesi: 50Menzili: 2870 kmHızı: 833 km/saatMotor Tipi: Jet AE 3007A1ERJ 170Yolcu Kapasitesi: 86Menzili: 2963 kmHızı: 870 km/saatMotor Tipi: Jet GE CF34-8EERJ 190 Yolcu Kapasitesi: 104Menzili: 4260 kmHızı: 870 km/saatMotor Tipi: Jet GE CF34-10EAVROAvro RJ70Yolcu Kapasitesi: 80Menzili: 3000 kmHızı: 767 km/saatMotor Tipi: Jet Textron Lycoming ALF 502R-3Avro RJ85Yolcu Kapasitesi: 90Menzili: 2910 kmHızı: 767 km/saatMotor Tipi: Jet Textron Lycoming ALF 502R-5Avro RJ100Yolcu Kapasitesi: 100Menzili: 2817 kmHızı: 790 km/saatMotor Tipi: Jet Textron Lycoming ALF 502R-5