Türkiye’ye 3 milyar dolar yatırdık zenginlik parolanız laiklik olmalı

GELİŞEN piyasaların "manevi babası" olarak bilinen ünlü fon yöneticisi Mark Mobius, 3 günlük bir iş ziyareti için geldiği İstanbul’da, dün Papa’nın uçağının Ankara’ya indiği saatlerde Türk gazetecilerle buluştu. Arkasındaki plazma TV’den Papa’yı izleyen ve "Bu ziyaret Türkiye için iyi" diyen Mobius, laiklik ve Cumhurbaşkanlığı seçimleri konusunda yabancı yatırımcı cephesinden ilginç uyarılarda bulundu. Mobius, Başbakan Tayyip Erdoğan’ın Nisan 2007’deki Cumhurbaşkanlığı seçimlerine adaylık tartışmasının iş dünyasında ’ciddi endişe’ yarattığı izlenimi edindiğini söyledi.

YİNE DE ERDOĞAN İZLENMELİ: Laik eğitimin ve laikliğin devamına "çok çok" vurgusuyla dikkat çeken Mobius, "Erdoğan Cumhurbaşkanlığı’na aday olursa, bu bir risk oluşturur mu?" sorusuna, "Bence piyasalar bekliyor ve endişelerini ifade ediyorlar. İş dünyasının çok endişeli olduğunu duyuyorum. Bunun güven üzerinde etkisi olacaktır. Yine de asıl izlenmesi gereken şey, Erdoğan’ın Cumhurbaşkanı olursa neler yapacağı. Tepkiler ona göre değişir" dedi.

3 MİLYAR DOLAR YATIRDIK: Mobius, "Zengin olmak istiyorsanız, laikliğe devam edin mi diyorsunuz?" sorusuna, "Evet parola bu" yanıtını verdi. Mobius, laik prensiplerin önemine Türkiye tarihinden örnek verdi ve "Türkiye’nin tarihine bakarsanız, Atatürk’ün modern bir toplum kurulması için yaptıklarının devam etmesini istiyoruz" dedi. 453.1 milyar dolarlık fon büyüklüğüne sahip varlık yönetim şirketi Franklin Templeton’ın kurucusu olan ve ağırlıklı olarak 30 milyar dolarlık gelişen piyasalar fonunu yöneten Mark Mobius, Türk şirketlerine neredeyse 15 yıldır yatırım yaptığını anlattı. Mobius, "Türkiye’de şu anda 3 milyar dolar yatırımımız var. Bu bizim yönetimimizdeki varlıkların aşağı yukarı yüzde 10’unu oluşturuyor. Buna ilave olarak bizde sabit gelirli araçlara yatırım yapan bölümlerimiz de var. Bunu 3 milyar dolara dahil etmiyorum" dedi.

LAİK EĞİTİM ÇOK ÖNEMLİ: Kendileri için Türkiye’de en kritik şeyin din ve devlet işlerinin ayrılması, yani laiklik olduğunu belirten Mobius, "Laik devlet, piyasaların gelişmesi için çok önemli. Eğitimin laik düzeyde geliştirilmeye devam etmesi de piyasalar açısından çok önemli. Çünkü nüfus çok genç. Yani geliştirmek için çok miktarda hammadde var. Şu anda laik eğitimin önünde bir sorun görmüyorum ama öğrencilere çok geniş bir bakış sağlamak için bunu korumalıyız. Liberal eğitimden bahsediyoruz. Bu çok kritik, çünkü siz Hıristiyanların da Müslümanları da Musevilerin de yaşadığı bir bölgedesiniz. Rusya’ya gittiğiniz zaman, Rus Ortodoks kilisesini anlamalısınız. Dünyada neler olduğunu bilmelisiniz" diye konuştu.

Türkiye’siz AB, onlar için büyük kayıp olur

MARK Mobius, Türkiye’nin Avrupa Birliği (AB) üyelik kriziyle ilgili olarak, "Hep söyledim, Türkiye’nin AB üyeliğinde yolculuk, varacağınız yerden daha kritik" dedi. Türkiye’nin AB yolculuğunun başarıyla sürdüğünü kaydeden Mobius, "Türkiye bazı AB reformlarını benimseyebilir, sonra ister AB’ye üye olsun ister olmasın, önemli değil" dedi. Mobius, "AB ile bir tren kazası olur mu?" sorusuna, "Bence Türkiyesiz bir Avrupa, Avrupa için büyük kayıp olur. Ekonomi için sabırlı olmalısınız. Kişi başı gelir artınca Türkiye büyüyecek, ekonomi güçlendikçe Avrupalılar sizi isteyecek" dedi.

Türkiye ekonomisinde yeni bir kriz beklemiyorum

MARK Mobius, Türk ekonomisinde yeni bir kriz beklemediğini söyledi. Cari açık konusunda ABD’nin büyük açığını örnek veren Mobius, "Onlar ne kadar zamandır cari açıkla yaşıyorlar? Demek ki, her şey güven meselesi. İnsanlar güven duyduğu sürece sorun yaşamazsınız" dedi. Mobius, Türk şirketlerinin yurtdışındaki başarılarına da dikkat çekerek, bölgedeki Rusya, Kazakistan çevre yurtdışı pazarlara açılmalarının büyük önem taşıdığını söyledi.

4C’ye bakıp yatırım kararı veriyoruz

70 yaşındaki "para doktoru" lakaplı Mark Mobius, Türkiye’de daha iyi "kurumsal yönetişime" sahip şirketlere yatırım yapacaklarını söyledi. Mobius, daha küçük boyutlu Türk şirketlerini almak için de arayış içinde bulunduklarını belirtti. Mobius, Türkiye’deki yatırım seçiminde 4C’ye bakarak karar verdiklerini söyledi:

Birincisi tüketici (consumer). Tüketici pazarı Türkiye’de büyüyor. Tüketiciyle ilgili her şeye yatırım yapabiliriz. Buna tüketici bankacılığı, perakende, tüketim malları ve medya da dahil.

İkincisi emtia (commodity) ile ilgiliyiz. Türkiye’de çok büyük hammadde rezervi yok ama çelik, petro-kimya gibi ürünlerde Türkiye’de yatırım yapıyoruz.

Üçüncüsü kurumsal yönetişim (corporate governance). İyi kurumsal yönetişime sahip, azınlık haklarına adil muamele eden şirketlere yatırım yapacağız.

Dördüncüsü de bütünleşme (convergence). Şirketler birleşiyor, sadece Türkiye’de değil. Çelik endüstrisi bir araya geliyor, alüminyum endüstrisi toplanıyor. Türkiye’de dünyanın diğer bölgelerindeki benzer şirketlerle bütünleşme uzmanlığı olan şirketleri görmek istiyoruz. En büyük bütünleşme hikayesi Türkiye’nin Avrupa ile bütünleşmesi. Ama doğudaki şirketlerle de bütünleşme potansiyeli var.

Şirketlerinize daha çok girişim sermayesi gelir

MARK Mobius, Türk şirketlerinin son dönemde yabancı şirketlere ucuza gittiğini düşündüğünü söyledi. Mobius, şöyle konuştu: "Türk şirketleri değerinin oldukça altında. Değerinin altında olduğunu düşündükleri Türk şirketlerini arayan, daha çok girişim sermayesi şirketi göreceksiniz. Örneğin bankacılık sektörüne bakarsanız, dünyanın diğer ülkeleriyle karşılaştırdığınızda Türkiye’deki fiyatların çok düşük olduğunu görürsünüz. Tüketici sektörüne bakarsanız da değerinin altında."

Sabırlıyız, Türkiye’de iyi para kazanıyoruz

MARK Mobius, YTL’nin aşırı değerlendiği tartışmalarına , "2001’deki gibi büyük bir devalüasyon düşünmüyoruz" sözüyle katıldı. Türkiye’ye 15 yıl kadar önce geldiklerinden bu yana "iyi para kazandıklarını" söyleyen Mobius, "Çünkü biz piyasaya aşağıdayken giriyoruz ve sabırla bekliyoruz. Uzun dönemli yatırımcıyız. 10 yıl yatırım yaptığımız şirketler var" dedi.