Türkiye yabancı sermaye çekemiyor

Türkiye, geçen yıl 560 milyar dolar olan Dünya genelindeki doÄŸrudan yabancı sermaye yatırımlarından sadece 586 milyon dolarlık pay alabildi. 2003 yılında Çin, 67 milyar dolarlık yabancı yatırım çekerek ikinci sırada, Lüksemburg ise birinci sırada yer aldı.Yabancı Sermaye DerneÄŸi (YASED) düzenlediÄŸi basın toplantısıyla BirleÅŸmiÅŸ Milletler Kalkınma ve Ticaret Konferansı’nın (UNCTAD) Dünya Yabancı Yatırım Raporu’nu açıkladı. Rapora göre, dünya genelinde 2003 yılında doÄŸrudan yabancı yatırımlar yüzde 18 azalarak, 560 milyar dolara geriledi. GeliÅŸmekte olan ülkelere yapılan yatırımlarda yüzde 9 artış kaydedildi ve 172 milyar dolara çıktı. DoÄŸrudan yabancı yatırım azalışında geliÅŸmiÅŸ ülkelere yapılan yatırımlardaki yüzde 25’lik azalış etkili oldu. 2003 yılında Çin, 67 milyar dolarlık yabancı yatırım çekerek ikinci sırada yer alırken, birinci sırayı Belçika-Lüksemburg aldı.Yabancı yatırım stoklarına bakıldığında ABD 1.5 trilyon dolarla birinci, Çin 876 milyar dolarla ikinci, Ä°ngiltere 672 milyar dolarla üçüncü oldu. Türkiye’de ise 18 milyar dolarlık yabancı yatırım bulunuyor. 2003 yılında ülke dışına yapılan yatırımlarda, ABD 151 milyar dolarla birinci sırayı aldı. Rapor, 1 Mayıs 2004’te AB’ye üye olan 8 ülkenin, daha önce üye olan 15 ülkeye yapılan doÄŸrudan yabancı yatırımların yüzde 3.9’unu çekebildiÄŸini ortaya koydu.TÃœRKÄ°YE 586 MÄ°LYON DOLAR YABANCI YATIRIM ÇEKEBÄ°LDÄ°DoÄŸrudan yabancı yatırımın potansiyel endeksinde Türkiye 170 ülke arasında 72 sırada yer aldı. Geçen yıl 586 milyon dolar yabancı yatırım çeken Türkiye, yabancı yatırım çeken ülkeler sıralamasında ise 57’inci likte kaldı.TÃœRKÄ°YE’YE 7 AYDA 1.8 MÄ°LYAR DOLARLIK GÄ°RÄ°Åž OLDUDünya Yabancı Yatırım Raporu’nda, Hazine MüsteÅŸarlığı verilerine dayanılarak Türkiye’ye bu yılın ilk 7 ayı itibariyle 1 milyar 800 milyon dolarlık yabancı yatırım girdiÄŸi belirtildi. YASED Genel Sekreteri Mustafa Alper, bu rakamın 2003 yılınun tümündeki giriÅŸin üzerinde olduÄŸuna dikkat çekerken, rakamın yıl sonunda 2.5 milyar doları bulabileceÄŸinin tahmin edildiÄŸini söyledi.DÃœNYADA YABANCI YATIRIMLAR DÜŞMEYE DEVAM EDÄ°YORRapora göre, tüm dünyada 2000 yılına kadar artış yaÅŸanan ve 1 trilyon 387 milar dolara kadar yükselen yabancı yatırımlarda, 2001 yılında baÅŸlayan düşüş devam ediyor. Dünyadaki doÄŸrudan yabancı yatırımlar geçen yıl yüzde 18 oranında azalarak 560 milyar dolara indi. Yine 2003 yılında satın alma ve birleÅŸmeler yüzde 19.7 azaldı. Dünya ülkelerindeki yabancı sermayenin toplam satışları, yüzde 10.4, toplam varlıkları, yüzde 12.5, yarattığı istihdam yüzde 8.3 ve ihracat yüzde 16.6 büyüme gösterdi.Yabancı yatırımların bölgelere göre dağılımında ise geliÅŸmekte olan ülkeler bir önceki yıla oranla yüzde 25’lik düşüş ile 366 milyar dolarlık yatırım alırken, geliÅŸmiÅŸ ülkelere yönelik yatırımlarda ise yüzde 9’luk bir artış yaÅŸandı. GeliÅŸmiÅŸ ülkeler geçen yıl 172 milyar dolarlık yatırım çekti. Söz konusu ülkelerin yabancı yatırımdan aldıkları pay ise yüzde 30 olarak belirlendi.Rapora göre, Batı Avrupa, Kuzey Amerika, Latin Amerika ve Orta ve DoÄŸu Avrupa’ya yönelik doÄŸrudan yabancı sermaye yatırımlarında önceki yıllara oranla düşüşler yaÅŸandı. Afrika ve Asya Pasifik bölgelerinde ise artış gözlendi. Özellikle Orta ve DoÄŸu Avrupa’da yaÅŸanan düşüşün nedeni olarak, AB’ye yeni üye olan ülkelerde uyum çerçevesinde yapılan yatırımların sona ermesi gösterildi.ABD YERÄ°NÄ° ÇİN’E BIRAKTIÃœlkelere giden doÄŸrudan yabancı yatırım alanında önceki yıllarda ilk sırada yer alan ABD, bu yıl yerini, özel bir ortaklıkları bulunan Belçika-Lüksemburg sayılmazsa, Çin’e bıraktı. ABD’nin aldığı yatırım 29.7 milyar dolarda kalırken, Çin’e (Hong Kong dahil) 67 milyar dolarlık yatırım yapıldı. Hong Kong’a yönelik yatırımlar hariç tuulduÄŸunda bile Çin, 54 milyar dolarlık yatırımla, yine ABD’nin üstünde kalıyor. Fransa da geçen yıl 46.9 milyar dolarlık yatırım alarak ABD’yi geride bıraktı. Söz konusu listede, özel durumu bulunan Belçika-Lüksemburg’a 117 milyar dolarlık yatırım yapıldı. Türkiye, 0.5 milyar dolarlık yatırım alarak, Angola, Sudan, Vietnam, Bermuda, Brunei ve Kazakistan gibi ülkelerin gerisinde kaldı.YATIRIM STOKLARINDA Ä°SE ABD HALA LÄ°DERDoÄŸrudan yabancı yatırım alan ülkeler arasında 4’üncü sıraya kadar gerileyen ABD, ülkedeki toplam yabancı sermaye stoku açısından liderliÄŸini sürdürdü. ABD’deki doÄŸrudan yabancı sermaye yatırım stokunun 2003 yılında 1 trilyon 553 milyar dolar düzeyinde bulunduÄŸu açıklandı. ABD’yi 876 milyar dolarla Çin, 672 milyar dolarla Ä°ngiltere ve 544 milyar dolarla Almanya takip etti. Türkiye’deki yabancı sermaye stoknun ise 18 milyar dolar olduÄŸu açıklandı. Tüm dünya ülkelerindeki yabancı sermaye stoku geçen yıl yüzde 11.8 artarak 8 trilyon 245 milyar dolara ulaÅŸtı.YATIRIM Ä°HRACATINDA 80 MÄ°LYAR DOLARLIK ARTIÅžDünyanın 17’inci büyük ekonomisi olmasına raÄŸmen, doÄŸrudan yabancı sermaye giriÅŸinde ilk 50’nin dışında kalan Türkiye’den yurt dışına doÄŸrudan yatırım için giden sermaye ise 2003 yılında bir önceki yıla göre 80 milyon dolar artarak 495 milyon dolar oldu. Ancak, bu artışa raÄŸmen Türkiye, ilk 10’a giremedi. DoÄŸrudan sermaye ihracında ABD’nin 151 milyar dolarla ilk sırada yer aldığı 2003 yılında, Belçika-Lüksemburg 132 milyar dolar, Fransa da 57 milyar dolarlık ihraç yaptı.TÃœRKÄ°YE’NÄ°N POTANSÄ°YELÄ° YÃœKSELDÄ°Dünya Yatırım Raporu’nda, 2001-2003 yıllarının ortalaması alınarak, yatırımlarının potansiyel endeksleri de belirlendi. Buna göre, 1999-2000 verilerine göre 89’uncu sırada yer alan Türkiye, 72’nci sıraya yükseldi. Potansiyel endeksinde, ABD birinci olurken, sırasıyla Norveç, Ä°ngiltere ve Singapur ABD’yi izledi. Raporda, Türkiye’nin yatırım yapılan ülkelerde aranan siyasi ve ekonomik stabilite ile reformların devamlılığını saÄŸlayarak daha üst seviyelere çıkabileceÄŸi vurgulandı.TÃœRKÄ°YE PERFORMANS KULLANIMINDA 110’UNCU Potansiyelin kullanımında gösterilecek performansın, doÄŸrudan yabancı yatırım endeksine etkisi de belirlendi. 2001-2003 ortalaması alınarak hazırlanan performans endeksinde Türkiye, 150 ülke arasında 110’uncu olabildi. Ãœlkelerin ekonomik büyüklüklerinin, çektikleri yabancı yatırım miktarları ile kıyaslanarak yapılan deÄŸerlendirmede, Belçika-Lüksemburg ilk sırayı aldı. Brunei bu kategoride ikinci olurken, bu ülkeyi Azerbaycan ve Ä°rlanda izledi.HÄ°ZMET SEKTÖRÃœ TÃœM DÃœNYADA Ä°LK SIRADAYabancı yatırım tutarında yaÅŸanan düşüş, bölgesel veya sektörel olarak belli bir trend izlemezken, yabancı yatırımcıların tüm dünyada, hizmet sektörüne yöneldikleri gözlendi. Bu baÄŸlamda tüm dünyadaki yabancı yatırımların 2001-2002 yılı itibariyle yüzde 67’si hizmet sektörüne yapıldı. Ãœretim sektörü bu pastadan yüzde 24’lük bir pay alabilirken, temel sektörler yüzde 9’da kaldı. Hizmet sektöründe yapılan yatırımlar geliÅŸmiÅŸ ve geliÅŸmekte olan ülkelere göre incelendiÄŸinde ise rakamlar sırasıyla, yüzde 50 ve yüzde 72 olarak belirlendi. Bu baÄŸlamda, geliÅŸmekte olan ülkelerde, geliÅŸmiÅŸ ülkelere göre hizmet sektörüne yapılan yatırımdaki yüksek oran dikkat çekti.Hizmet sektörünün uluslararası alana açılma hızı, üretim sektörünün gerisinde kaldığı için yabancı yatırımların bu sektöre eÄŸilimlerinin hızlanması bekleniyor. Bu sektör içerisindeki yatırımların dağılımında ise, ticaret ve finans, elektrik, su, telekomünikasyon ve kurumsal servis gibi konular ön plana çıktı. Raporda, hizmetler sektöründe yatırım promosyonunun etkin olabilmesi için eÄŸitimli insan gücü, uluslararası telekomünikasyon altyapısı ve özellikle fikri mülkiyetin gözetildiÄŸi yasal düzenlemeler, hizmet sektörü açısında yatırım alabilme gibi özellikle bulunması gerektiÄŸi belirtildi."TÃœRKÄ°YE SON TRENÄ° KAÇIRMAMALI"UNCTAD tarafından hazırlanan ve Türkiye’de YASED’in açıkladığı 2004 Dünya Yatırım Raporu’nun sunumunu yapan YASED Genel Sekreteri Mustafa Alper, Yönetim Kurulu Ãœyeleri Ahter Kutadgu ve Dr. Gülden Türktan, gazetecilerin sorularını da cevapladı. Dr. Türktan, geçmiÅŸ dönemlerde, UzukdoÄŸu’ya yapılan yatırım ve servis sektörüne yapılan yatırım trenlerini kaçıran Türkiye’nin henüz hangi konuda yoÄŸunlaşılacağı belli olmayan son treni de ne yapıp, edip kaçırmaması gerektiÄŸini belirtti. Bu trenin hizmet sektörü ağırlıklı olacağını öne süren Türktan, Türkiye’nin özelleÅŸtirmeyi hızlandırarak, turizm potansiyelini kullanarak ve genç nüfus avantajından yararlanarak bu trende yerini mutlaka alması gerektiÄŸini vurguladı.Kutadgu ise yatırımlardaki azalmanın baÅŸlıca sebebi olarak birleÅŸme ve devralmaların azalmasını gösterdi. Kutadgu, Türkiye’nin altyapısını düzeltip, fikri mülkiyet konusunu ele alarak ve teÅŸviklerle, yabancı yatırımcıya yol açabileceÄŸini belirtti. Geçen yıllarda yaÅŸanan düşüşü yabancı yatırımcının bu beklentiler nedeniyle "bekle gör" politikasına baÄŸlayan Kutadgu, önümüzdeki yıllardan itibaren doÄŸrudan yabancı yatırım alma rakamlarında artışlar olacağını öne sürdü.Â