Türkiye-Rusya Kardeşlik Anlaşması kutlanıyor

16 Mart 1921; tarihsel, kültürel pek çok ortak özellikleri olan iki ülke Türkiye ve Rusya arasında "Dostluk ve Kardeşlik Antlaşması" nın Moskova'da imzalandığı tarihi gün.

Bu güven duygusu içinde bütün gücünü ülkesini paylaşmak isteyen yabancı istilacılara karşı Batı Cephesi'nde toplayan ve zafere ulaşan Türkiye. Beri yanda aynı güven duygusu içinde enerjisini ülkesinin iç sorunlarını çözmeğe ve kalkınmaya yönelten Rusya.  Ve gücünü bu Dostluk ve Kardeşlik Antlaşması'ndan alarak ,nice zorlukları aşa aşa kazanılan Kurtuluş Savaşı sonrasında büyük Atatürk'ün öncülüğünde yürütülen Genç Cumhuriyet'in sanayileşme hamlelerine Rusya'nın verdiği samimi destek...

Mustafa Kemal Atatürk’ün sözleriyle: “Eğer Rusya’nın desteği olmasaydı yeni Türkiye’nin ….. istilacılar üzerindeki zaferi kıyaslanmayacak kadar çok daha büyük kayıplarla kazanılabilirdi veya belki de hiç mümkün olmazdı.  Rusya Türkiye’ye hem manevi, hem de maddi yardım göstermiştir; milletimizin bu yardımı unutması suç olur……”

Türkiye Büyük Millet Meclisi’nin açılmasından yalnızca 3 gün sonra – 26 Nisan 1920’de- Mustafa Kemal, yeni kurulmuş hükumet adına diplomatik ilişkilerin kurulması teklifini ve işgal kuvvetlerine karşı mücadelesinde Türk Halkı’na gerekli yardımın yapılması ricasını içeren bir mektupla  Rusya Hükumeti’ne başvurmuştur. Rusya Dış İşleri Halk Komiseri G.V. Çiçerin  2 Haziran 1920 tarihli cevabi mektubunda sağlam dostluk ilişkileri kurmak için beklemeksizin her iki ülkede diplomatik ve konsolosluk temsilciliklerinin tesis edilmesini teklif etmiş, Türkiye ile Ermenistan ve İran arasındaki sınırların tesbit edilmesinde arabulucu görevini üstlenmeyi kabul etmiştir. Mektupta özellikle “Rusya Hükumeti’nin Türk Halkı’nın kendi bağımsızlık ve egemenliği uğruna verdiği kahramanca mücadeleyi canlı bir ilgiyle izlediği ve Türkiye için zor olan bu günlerde Türk ve Rus Halkları’nı birleştirecek dostluğun sağlam temelini atmaktan mutlu olduğu”  ifade edilmiştir.  TBMM Hükumeti’nin fiili tanınması anlamına gelen bu mektup Türkiye’de büyük coşku ile karşılanmıştır. Mektup Anadolu gazetelerinde yayınlanarak Anadolu ve Trakya Hakları Koruma Derneği’nin şehir ve taşra temsilcilerine ulaştırılmıştır. Ve bu gelişmeler sonucunda  2 Haziran 1920 Rusya ile Türkiye arasında diplomatik ilişkilerin kuruluş tarihi olarak kabul edilegelmiştir.

Türk ve Rus tarihi kaynakları incelendiğinde aşağıdaki somut rakamlar dayanışmanın yaşamsal boyutunu ortaya koymaktadır :
1) 1920 tarihli mutabakatların ve 16 Mart 1921 Dostluk ve Kardeşlik Antlaşması’nın gereği olarak 1920-1922 yıllarında Rusya’nın Novorossiysk, Tuapse ve Batum limanlarından Türkiye’ye 39,000 tüfek, 327 makinalı tüfek, 54 top,  63 milyon fişek, 147,000 top mermisi ve benzeri malzeme gönderilmiştir.
2) Doğu sınırlarından ise eski Rus ordusunun bıraktığı askeri malzeme Türkiye’ye sevkedilmiştir.
3) 1921 yılında “Jivoy” ve “Jutkiy” adlı 2 avcı botu Türkiye’ye hibe edilmiştir.
4) Rus Hükumeti Ankara’da 2 barut fabrikasının kurulmasına destek vermiştir.
5) Moskova görüşmeleri sırasında Türk tarafına vaadedilen 200.6 kg külçe altın TBMM temsilcilerine teslim edilmiştir.
6) M.V. Frunze kimsesiz şehit ve gazi çocukları için bir yetimhanenin kurulması amacıyla Trabzon’da Türk makamlarına 100,000 altın Ruble vermiştir.
7) S.İ. Aralov  Nisan 1922’de seyyar basımevi ve sinema teçhizatı alınması  için Türk Ordusu’na 20,000 Lira hibe etmiştir.
8) Çeşitli tarihlerde Türkiye’ye silah teslimatları sürdürülmüştür.
9) 3 Mayıs 1922’de Rusya’nın Ankara Temsilcisi S.i. Aralov  gene 1921 Moskova Antlaşması’nın imzalanması sırasında vaat edilen 10 milyon altın Ruble’yi Türk Hükumeti’ne teslim etmiştir.

Lozan Antlaşması imzalandıktan sonra Türkiye devlet olarak bağımsızlığına kavuşmuş, yabancı ordular Türk topraklarından çekilmiş ve 29 Ekim 1923’de TBMM Türkiye Cumhuriyeti’ni ilan etmiştir.  Rusya Merkez Yürütme Komitesi Başkanı M.İ.Kalinin 31 Ekim 1923 tarihli telgrafında  şöyle sesleniyordu : “ Sovyet Sosyalist Cumhuriyetleri Birliği’nin halkları ve Hükumeti adına ........ Türkiye Cuımhuriyeti’nin  … ilan edilişi münasebetiyle kardeş Türk Halkı ve dost Türkiye Hükumeti’ni  sımsıcak duygularla selamlıyorum. Türkiye Cumhuriyeti Cumhurbaşkanlığı’na seçilmeniz münasebetiyle Sizi, Ekselansları Mareşal Gazi Mustafa Kemal Paşa’yı kutluyor, Şahsınızda Türk Halkı’nın kahramanca yürütülen mücadelesinin seçkin önderini ve Türk Halkı’nın seçtiği dost Türk Hükumeti’nin Başkanı’nı selamlıyoruz. Bu gelişmelerin Türkiye ve Rusya halkları  ve hükumetleri arasındaki sarsılmaz dostluk bağlarını daha sağlamlaştıracağı ve iki devletin refah içinde gelişmesine katkıda bulunacağına kesin inancımı taşımaktayım. “

Yıl 1928… Türk Ulusal Kurtuluş Hareketi’ni temsil eden  ünlü Taksim Anıtı dikiliyor… Mustafa Kemal Atatürk’ün talimatı ile  Rusya ile Türkiye arasındaki yepyeni dostluk ilişkilerinin oluşturulması ve geliştirilmesine dönük ilk adımların anısı işte bu görkemli heykel kompozisyonunda yaşayan tarihe dönüşüyor.  Bu heykel kompozisyonu içinde  Rusya’nın tam yetkili  temsilcisi S.İ. Aralov , Türk Ulusal Kurtuluş Hareketi’nin yerel kahramanları ile aynı safta omuz omuza mücadele içinde tasvir ediliyor, ebedileştiriliyor…  Bütün Ulusal Bayramlarda İstanbul’daki en önemli kutlama yeri olagelen Taksim Anıtı’ndaki Türk-Rus kara gün dostluğunun bu canlı simgesi, Atatürk’ün Rusya-Türkiye ilişkilerine verdiği tarihsel önemin açık kanıtı olarak günlük yaşantımızda canlılığını taptaze koruyor.

Aradan 85 yıl geçmiş….
Bu kez iki binli yıllarda Rusya'da faaliyet gösteren binlerce Türk şirketi, işadamı, teknik elemanı, işçisi,...  Yüzbinlerce Rus'un turizmden eğitime, hizmet sektörüne ortak değerler üretmek için mekan tuttuğu Türkiye... Evlilikler ve bu evliliklerin ortak çiçekleri, cıvıl cıvıl çocuklar...

İşte öncelikli amacı Rusya ve Türkiye arasında kültürel ve ekonomik işbirliği köprüsü kurmak olan Rusya Eğitim Kültür ve İşbirliği Derneği olarak üzerinden 85 yıl geçmiş olan bu büyük antlaşmanın özel anlamını birlikte duyumsamak amacıyla bu kutlama şölenini düzenlemeğe karar verdik.

85 yıl önce çok zor koşullarda yaşanan o anlamlı dayanışmanın bugünün belki daha karmaşık Dünya'sında yürütülegelen işbirliğinin daha köklü ve güven pekiştirici nitelikte olması  için önemli açılımlara ışık tutacağına inanıyoruz. Günlük yaşamda yürütülen karşılıklı iş görüşmelerinden yeni iş ilişkisi arayışlarına, tek tek bireylerin Ruşça / Türkçe dil öğrenmelerine, izlenen kültürel etkinliklere ya da turistik gezilere, eğitime... her alanda bu tarihsel dostluğun karşılıklı duyumsanmasının tüm bu faaliyetlere ayrı bir sıcaklık, daha içten bir güven duygusu ve daha büyük derinlik ve saygınlık katacağını düşünüyoruz. Rusya Eğitim Kültür ve İşbirliği Derneği olarak öncelikle Moskova-İstanbul daha sonra Rusya-Türkiye arasında kurmak istediğimiz eğitim, kültür ve işbirliği organizasyonlarıyla somut adımlar atmakta kararlıyız.  Bu bağlamda yetkin Rusça dil kursları düzenlenmesi, Rusya’nın önde gelen sanat topluluklarının konser ve gösteri amacıyla Türkiye’ye getirilmesi, iki ülkenin karşılıklı olarak daha iyi tanınması için özel geziler düzenlenmesi, iş adamlarının ihtiyaç duyduğu bilgilerin gerekli her aşamada sağlanması,…. derneğimizin  öngördüğü somut hedefler arasındadır.

 Kutlama şöleninin ilk bölümü 18 Mart Cumartesi günü saat 18:30’da Marmara Üniversitesi Rektörlüğü’nde (Adres:İshak Paşa Mah.At Meydanı Sokak. Sultanahmet /İstanbul) düzenlenecek açılış konferansı ve konser ile başlayacaktır.  Bunu Şişli Belediyesi ile ortaklaşa Türkiye-Rusya Dostluk Parkı Düzenlenmesi izleyecektir. “St. Petersburg’lu sanatçı gözüyle Türkiye” Fotoğraf Sergisi iki kültürün harmanlandığı ilginç bir sentez olacaktır. ITAR-TASS Ajansı’nın “Antlaşma Günleri” konulu Fotoğraf Sergisi, bugüne kadar kamuoyu önüne yeterince çıkmamış tarihsel fotoğraflarla iki halkın kara gün dostluğunun canlı belgeleri olarak karşımıza çıkacaktır. “Ruskiye Uzori” Klasik Halk Müziği Devlet Topluluğu, zengin orkestrası ve yetkin solistleri ile eski Rus “Romans” şarkılarından, Moskova Geceleri’ne, hatta Mozart’ın Türk Marşı’na uzanan repertuarlarıyla bütün canlılığı içinde iki halkın daha sağlam temellerde kaynaşması için özel bir harcı bu etkinliklere akıtacaktır.

85. yıldönümü  kutlamaları çeşitli etkinliklerle yıl boyunca sürdürülecektir. Yıl boyunca sürdürülecek bu etkinlikler kültürel alanda konferanslardan çeşitli zengin içerikli konserlere,  farklı alanlarda gösterilere, sergilere, Türkiye’de yaşayan Rus asıllı genç-yaşlı insanların özel etkinliklerine, sportif faaliyetlere, karşılıklı işbirliği alanında iki ülke arasındaki özel fuarlara vb. uzanan bir yelpazede  ve geniş kapsamda olacaktır.�

Tüm bu etkinliklerin iki halkın birbirini daha iyi ve derinden tanımasını sağlayacağına, 1921 Moskova Antlaşması’nın adında vurgulandığı üzere iki halk arasındaki dostluk ve kardeşliğin pekişmesine katkıda bulunacağına, dahası bütün bu gelişmelerin iki halkı temsil eden devletler düzeyinde daha dostane ve kapsamlı diplomatik gelişmeler için yeni fırsatlar yaratacağına yürekten inanıyoruz.    �

 85. Yıl Kutlama Şöleni’ne sponsorluk desteği veren kuruluşlar:

1) DARKMEN Tekstil San. Tic. Ltd. Şti. :  ANA SPONSOR
2) MİGROS TÜRK T.A.Ş.                   :  SPONSOR
3) MARMARA ÜNİVERSİTESİ  :  SPONSOR
4) ŞİŞLİ BELEDİYESİ   :  SPONSOR
5) BEYOĞLU BELEDİYESİ   :  SPONSOR
6) KADIKÖY BELEDİYESİ   :  SPONSOR
7) NET KIRTASİYE Tanıtım ve Matbaa  San. Tic. Ltd. Şti. :  SPONSOR

85. Yıl Kutlama Şöleni’ne destek veren kuruluşlar:

1) T.C. KÜLTÜR  ve TURİZM BAKANLIĞI
2) RUSYA FEDERASYONU BÜYÜKELÇİLİĞİ VE  İSTANBUL  BAŞ KONSOLOSLUĞU
3) MOSKOVA  BELEDİYESİ�
4) İSTANBUL  BÜYÜKŞEHİR BELEDİYESİ
5) ITAR-TASS RUSYA HABER AJANSI
6) KADIKÖY  KAYMAKAMLIĞI
7) BEYOĞLU KAYMAKAMLIĞI
8) ŞİŞLİ KAYMAKAMLIĞI