Türkiye, ‘Mali Kural’ı masaya koydu Avrupa’yı 5 adım geçti

EKONOMİ Koordinasyon Kurulu’nun (EKK) önceki gün yapılan toplantısında son şekli verilen Mali Kural Tasarı, Türkiye için yüzde 1’lik bütçe açığı ve yüzde 5 büyüme öngörüyor. Devlet Bakanı ve Başbakan Yardımcısı Ali Babacan, Mali Kural ile orta vadeden uzun vadeye geçileceğini anlatırken, “Orta Vadeli Program (OVP) ile Avrupa’nın bir adım önündeyken, Mali Kural ile 5 adım önüne geçtik” diye konuştu.
Yüzde 5’in üstü tasarruf
Başbakan Yardımcısı Ali Babacan, “?a = -0.33 (a(t-1)-1) -0.33 (b -5)” şeklinde formüle edilen Mali Kural ile orta-uzun vadede bütçe açığının GSYH’nin yüzde 1’i seviyesinde olmasının hedeflendiğini belirtti. Babacan, “Mali Kural çerçevesinde büyümede hedefimiz yüzde 5. Bir bakıma işlerin iyi gittiği yıllarda, yüzde 5’in üzerinde büyüdüğümüz yıllarda tasarruf edeceğiz” dedi.
Hedefler farklı değil
Mali Kural ile Eylül 2009’da açıklanan Orta Vadeli Program’daki hedeflerin farklı olma-dığını da vurgulayan Babacan, “Burada
amaç uzun vadeyi garanti altına almak.
Uzun vadede nereye gittiğimizi herkese ilan etmek ve iyi günde kötü günde, hava şartları ne olursa olsun, biz bu yolculuğa devam edeceğiz mesajını açık bir şekilde verebilmek” diye konuştu.
Zaten 1 adım öndeydik
Türkiye ekonomisini kalkışa hazırlanan bir uçağa benzeten ve Mali Kural’la kalkışa hazırlanan uçağın rotasını belirlediklerini bildirdi. Babacan, “Uçağı kaldırdığınızda, rota belli değil, varacağınız yer belli değilse, bu çok tehlikeli olur” dedi. “Geçen yıl açıklanan OVP ile Avrupa’dan bir adım öndeydik” diyen Babacan, şöyle devam etti: “Sıkıntılı ülkeler, bizim geçen sene eylülde yaptığımızı yeni yeni yapıyorlar. Mali Kural Yasası ve uygulaması ile birlikte, biz diğer ülkelere göre 5 adım öne geçiyoruz. Daha onlar günlük sorunlarını ‘ne yapacağız, nasıl aşacağız’ diye düşünürken, biz 2012’ye kadar zaten hazırlamıştık her şeyi. Uzun vadeli attığımız bir hedef ile diğer ülkelerden farklılaştıran bir adım
atmış oluyoruz.”

Nasıl çalışacak

ALİ Babacan’ın, “Belki ilk bakışta anlaması güç gözükse de bir süre göreceksiniz sonra buna çok kolay alışacağız”
dediği “?a = -0.33 (a(t-1)-1) -0.33 (b -5)” formülü şöyle işleyecek:
Mali Kural’ın iki önemli bileşeni var. Bunlardan biri açık diğeri ekonomik büyüme. Orta-uzun vadede bütçe açığı GSYH’nin yüzde 1’i, GSYH büyümesi de yüzde 5 olarak hedeflenecek.
Mali uyum rasyosu olarak da 0.33 (1/3) kullanılacak. Yani, büyüme ve bütçe açığı hedeflerinden sapma bir sonraki döneme 0.33 oranında politika etkisi olarak yansıtılacak
Diyelim bütçe açığı yüzde 4. Ulaşmak istenilen hedef ise yüzde 1. İşte bu noktada 0.33 katsayısı devreye girecek. Bu durumda 4 ile 1 arasındaki 3 puanın, 1 puanı kadar uyarlama yapılacak.
Dolayısıyla yüzde 4 açık verildiği yılın ertesinde, bu açığın 3’e indirilmesi gerekecek. Yani yüzde 1’lik bir mali uyum gerekecek. Bir sonraki yıl kalan farkın yine 3’de 1’ini alınacak. Azalan bakiye sistemiyle gidecek.
Bir de konjonktür etkisi var. Diyelim ki, Türkiye ekonomisi yüzde 4 büyüdü ve bütçe açığı da yüzde 5. Bu durumda, yaklaşık 11 milyar TL tasarruf yapılması gerekecek.

Halka, ‘30 yılda kira öder gibi ev’ olarak yansıyacak

ALİ Babacan, mahalli idarelerin her türlü harcaması, borçlanmasının Mali Kural içinde olacağını, Mali Kural dışında hiçbir şey bulunmayacağınını dile getirirken, “Mali Kural’la beraber devletin her şeyi kayıt içinde olacak ve şeffaf bir şekilde de raporlanacak” dedi. Mali Kural uygulamasının halka yansımasının nasıl olacağı ile ilgili soruya da Babacan, şu karşılığı verdi: “Halkımıza yansıması, Türkiye’de kamunun ekonomi üzerindeki baskısının hafiflemesi, özel sektöre ve halkımıza kaynakların çoğalması demektir. Bugün eğer halkımız düşünün ki çok daha düşük faizli, çok daha uzun vadeli kaynağa ulaşabilse, gerçekte kira öder gibi 30 yıl vadeyle ev sahibi olabilse herhalde fena olmaz. Bunu hemen bugün, yarın olacak anlamında söylemiyorum. Ama bunun Türkiye’ye getireceği daha oturmuş bir ekonomi, daha öngörülebilir bir ekonomi.”

Yılda 2 kere güncellenecek

ALİ Babacan, büyüme tahminlerinde değişikliğe gidilebileceğini belirtirken bunu şöyle anlattı: “Diyelim ki biz şimdi 15 Haziran’da yayımladık, ekim-kasım ayı geldiğinde bütçe süreci başladığında o günkü büyüme tahminimiz 2011 ile alakalı daha farklı bir rakam olabilir. İşte o noktada parametreleri güncelleyip biraz daha farklı bir sonuç ortaya çıkabilir. Bunun yılda iki defa yapılması düşünülüyor, 3 ayda bir değil.”

Program ile plan birleşecek 15 Haziran’da yayınlanacak

Orta vadeli program ve orta vadeli mali plan bundan sonra birleştirilecek ve 15 Haziran’da yayınlanacak.
Maliye Bakanlığı 3’er aylık dönemlerde mali kural izleme raporu hazırlayacak ve açıklayacak.
Maliye Bakanlığı KİT’lerle ilgili durumu da 3’er aylık dönemlerle yayınlayacak.
Emeklilik ve genel sağlık sigortaları raporu her yıl açıklanacak.
Mali kuralla ilgili uygulama Sayıştay tarafından denetlenecek.
Mali idarelerin limiti aşan iç borçlanmalarında İçişleri Bakanlığı’nın yanı sıra Hazine’nin de uygun görüşü alınacak.

Formül 2.5 ayda değişikliğe uğradı

ALİ Babacan, şubat ayında Mali Kural’a ilişkin bilgi verirken, İstanbul’da gazetecilerle “sa=y(a(-1)-a)+k(b-b)” formülünü paylaşmıştı. Dün açıklanan formül ise “?a = -0.33 (a(t-1)-1) -0.33 (b -5)” oldu. Önceki formülde sa, kamu açığındaki değişimi olarak kabul edilirken, yeni formül de ?a, genel yönetim açığının gayri safi yurt içi hasılaya oranında yapılacak uyarlama oldu. O dönemde büyüme eşiği yüzde 3.5 ile 5 arasında düşünülürken, formülün son halinde bu oran yüzde 5 olarak kabul edildi. Ancak bazı ekonomistler bu oranı yüksek buldu.

Ne amaçlanıyor

Kamu maliyesi politikalarına uzun vadeli öngörülebilirlik getirmek.
Ekonomide güven ve istikrarı güçlendirmek.
Artan kredibiliteyle beraber risk priminin düşmesini sağlayarak kamu borçlanma maliyetini azaltmak.
Ekonomi politikalarına uzun vadeli perspektif getirerek mevduat ve kredi vadelerinin uzamasını sağlamak.
Kamunun uzun vadede finansman ihtiyacını netleştirerek özel sektörün daha uzun vadeli ve daha düşük maliyetli kaynaklara ulaşmasını sağlamak.
Mali disiplin anlayışını kalıcı hale getirmek.

0.33 katsayısı  nasıl belirlendi

MALİ Kural formülünde bütçe açığıyla ilgili yer alan 0.33 katsayısının neye göre belirlendiğine ilişkin soruya Ali Babacan, şu yanıtı verdi: “0.20-0.33 aralığında farklı katsayılar üzerinde çalışıldı. Bunun sonucunda en hızlı mali uyumu sağlayacak, açığı 3’te 1 azaltmayı öngören 0.33’ün benimsendi. Geçen sene bütçe açığımızı yüzde 5.5 ile kapattık ve yüzde 5.5’tan yüzde 1’e biraz hızlı gitmek istiyoruz. 0.33 bizi oraya biraz daha hızlı götüren bir katsayı.”