Türkiye İtibar Endeksi için geri sayım başladı

Çalışmanın sonuçları ise gelecek hafta Ekonomi Bakanı Zafer Çağlayan’ın da katılacağı bir etkinlik ile kamuoyuna açıklanacak.

Türkiye’de bugüne kadar üzerinde tam anlamı ile mütabakata varılmış bir itibar endeksi bulunmuyordu. Evrensel kriterlerle yapılacak olan Türkiye İtibar Endeksi Araştırması ile Türk tüketicisi ve kurumların hedef kitleleriyle olan bağı analiz edebilecek. Peki yürütülmekte olan endeksin ”itibarlı” ve ”güvenilir” olması için nasıl bir yol haritası izleniyor? Türkiye İtibar Endeksi’nin ilk sonuçları açıklandığında Türk iş dünyası Türkiye İtibar Endeksi ile neler kazanacak?�

Bu soruların yanıtlarını Türkiye İtibar Endeksi Platformu Başkanı ve Sözcüsü Sayın Alican Çağdaş'a sorduk.

İşte Cağdaş ile yapılan o söyleşi:

Türkiye için bir itibar endeksi oluşturulması fikri nereden aklınıza geldi? Şu anda piyasada yapılmış birçok itibar endeksi ve kurumsal itibar modeli var. TİE’nin bu yapılmış çalışmalardan farkı ne olacak?�

En azından son 20-30 yıldır dünyanın gelişmiş ülkelerinde uygulanan itibar çalışmaları ne yazık ki ülkemizde kısıtlı sayıda kurum tarafından takip ediliyor. Buna bağlı olarak da sektörlerin ve kurumların kendi durumlarını belirleyebilecekleri bir itibar endeksi çalışması da yapılmıyordu. Konuya gönül vermiş öncü bir kısım dostlarımız zaman içinde çok emek verdiler ve kısıtlı sayıda şirket ya da kurumda itibar çalışmaları yapabildiler. Ancak erişilen bilgiler anonim ve sektörel olamadığı için konu yeterli yaygınlığa da ulaşamadı.

Kurumların gelecek vizyonlarını şekillendirmede gereksinim duydukları verileri elde etmede yararlanacakları bir İtibar Endeksi’nin Türkiye’de de yapılmasının zamanı gelmişti. Bu yöndeki ilk adım İletişim Danışmanı Ertan Acar tarafından İtibar Atölyesi’nin kurulması ile atıldı. Ardından iş, medya ve akademik camiadan katılımlarla Türkiye İtibar Endeksi çalışma grubu oluşturuldu.

Önce model araştırmaları yapıldı. Ardından kullanılacak model geliştirildi ve araştırma şirketi saptanarak düğmeye basıldı. Türk iş dünyası için bir İtibar Endeksinin oluşması ve kamuoyuna mal edilmesi bu konuda var olan kısıtlı bilinci artıracak, konunun aslında bir finansal parametre olduğunun altı çizilecektir.

Endeksin araştırma sürecini hangi şirket yapacak ve bu araştırma için nasıl bir metodoloji uygulayacak?

Söz konusu itibar ise, her araştırmada olması gerektiği gibi, çok güvenilir bir metodolojiye ve aynı güvenilirlikte bir araştırma süreci ve şirketine ihtiyacınız olacaktır. Bu konuda çok tecrübeli olan, aslında ülkemizde yeni faaliyet gösteren, ESOMAR üyesi bir araştırma şirketi ile birlikte çalışıyoruz. Adı X-Sights. Yöneticisi Çiğdem Penn. Şu an sahada test çalışmaları tamamlandı ve zorlu anket formu ile anketör ve denek uyumu test edildi. Model kusursuz çalışıyor.

Ardından İstanbul Ticaret Üniversitesi ile projemizi paylaştık. Şimdi onların akademik denetiminde ekonomimize yön veren 12 büyük sektörü ölçümüne başladık ve ilk yıl 2000 yüz yüze, 2000 de e-mail ile ölçüm yaptık. Önemli olan güven aralığını en yüksek düzeyde tutarak toplumu çok büyük bir ölçüde temsil edebilmek. Hedefimiz yüzde 98-99 güven aralığında bu tutarlılığı yakalamakdı. Çalışmalarımız bunu yakaladığımızı gösteriyor.

Yapılacak itibar araştırmasında küresel uygunluğun yanında yerel unsurları da görebilecek miyiz?

İtibar evrensel bir değer ya da kavramdır. Kurumlar söz konusu olduğunda ülkeden ülkeye fazlaca bir fark gösteremez. Çünkü bu konuda farklı toplumların çok da farklı değerleri olduğunu söylemek oldukça zordur. O zamanda araştırma diğer uygulamalarda olduğu gibi küresel kriterlere uygun ya da uyumlu olacaktır. Ancak yapısı gereği Türk toplumuna has bazı unsurların farkına varılabilmesi için de olanak sağlayabilir. Bunu bu günden söylemek zor; ama bu tür bir çıktıya erişebilirsek bizler için şaşırtıcı olmayacaktır.

Türkiye itibar endeksi olarak nasıl bir farkındalık yaratacaksınız? “İtibarlı” bir araştırma yapabilmek için güven çok önemli, bu hassas dengeyi nasıl sağlayacaksınız?

Dediğiniz çok doğru, itibar çok önemli ve titizlikle takip edilmesi gereken bir konudur; asla yönetilmeden kendi başına oluşması da beklenemez. İtibar bu kadar önemliyken onu belirleyecek bir araştırma da diğer araştırmalardan bir miktar farklılaşmalıdır. Bu farklılaşma da özellikle ‘güvenilirlik’ yönünde olmalıdır. Gerek araştırma şirketi ve gerekse model ve uygulama konusunda gösterdiğimiz aşırı titizliğin bundan başka bir gerekçesi yoktur. Sırf bu titiz yaklaşım sonucu ilk test çalışmaların düğmesine bile çok kısa bir süre evvel basabildik.

Siz endeks çalışmanız ile algılanan değer ve beğeniyi ile beraber geçmiş, şimdiki zaman ve gelecek eksenin de güven ve gönüldaşlığı da ölçeceğinizi belirtiyorsunuz. Mevcut algıların dışında endeks sonuçlarının kurumlara nasıl katkıları olacak?

Soruların yapısı sektör ya da kurumlara geçmişi ve bu günü gösterebildiği gibi gelecekte yapmaları gereken şeyler konusunda da çok önemli yön göstermelerde bulunuyor. Sonuçları gördüğümüzde bu çalışmanın aslında bir jiroskop iş dünyası için bir navigasyon aracı görevi üstleneceğini fark edeceğiz. Rotayı belirledikten sonra hiç bir sapmaya meydan vermeden itibarı yönetmek adına önemli bir araç olacağına inanıyoruz. Gönüldaşlık bu araştırma modelinin en önemli yeniliği bence. Özellikle Türk toplumunun markalarla oluşturduğu duygusal bağları düşündüğümüzde bu farklılık ileri ölçüde müşteri sadakatinin yolunu aydınlatacak bir parametre olarak görülecektir.

Endeksin ilk çalışması tamamlandığında ve tanıtıldığında  Türk iş dünyası İtibar Endeksi ile neler kazanacak? Kurumlar ve markalar bu sonuçları nasıl değerlendirebilecek?

Burada itibarını 15 yıla yakındır yöneten kamuya mal olmuş kurumlarımızın adını, diğerlerine haksızlık olmaması için vermiyorum. Örneğin kimler olduğunu tahmin edebileceğiniz bu kurumlar çok farklı kriz dönemlerinde hisselerinin olması gerekenden çok daha az değer kaybettiğini ve hatta krizden güçlenerek çıktıklarının bilincindedirler.

Bu nedenle, az önce de ifade ettiğim gibi her yıl düzenli olarak gerçekleştirilecek endeksin ilk çalışması tamamlandığında ve tanıtıldığında sadece iş ve iletişim dünyamız değil yatırımcılar da bir jiroskop ya da çok gelişmiş bir pusulaya veya başka bir değişle bir navigasyon aracına kavuşacaktır.

Çünkü bu araştırma sektörlerin ve aktörlerinin mevcut konumları ve gelecekteki rotaları konusunda röntgenlerini çekmekle kalmayacak. İtibar Atölyesi tarafından Türk iş dünyasına kazandırılacak Türkiye İtibar Endeksi sektörlerin MR’ını ortaya koyacak.

Bu paralelde kurumlar da gelecek değerlerinin artmaya başladığını ve bu değerin küresel ya da yerel çalkantılardan, finansal kasırgalardan nispeten daha az etkilendiğini göreceklerdir.

İtibar Atölyesi’nin hazırladığı endeksin mevcut endekslerden farkı neler olacak?

Herşeyden önce Türkiye İtibar Endeksi Akademik olarak denetlenen bir endeks çalışması. Bildiğiniz gibi İstanbul Ticaret Üniversitesi’nin akademik katkısı ile hazırlanıyor.

Gerek soru bataryası ve model ve gerekse kapsam olarak belirgin farklılıkları vardır. Tamamlanıp yayınlandığında bu konuda daha detay karşılaştırmalar yapmak, endeksin sosyal paydaşları için mümkün olacaktır. Şu an bu konuda iddialı laflar söylemek çalışmanın ciddiyetine aykırıdır ve rekabet hiyerarşisi içinde asla dile getirilmeyecektir.

İtibar konusunda yapılan ve yapılacak tüm çalışmalar çok değerlidir ve ülkemizin küreselleşme yolundaki iş alemi adına çok çok yararlıdır.

Ancak bir parça ipucu vermek isterim.  İtibar Atölyesi tarafından Türk iş dünyasına kazandırılacak Türkiye İtibar Endeksi, sadece İtibar Atölyesi omurgası üzerinde gerçekleştirilmiyor. Endeksin akademik ve STK partnerleri, iş, medya ve iletişim dünyasından seçkin bir danışma ve icra kurulu olacak.

İtibar Endeksini hazırlarken çok titiz davrandığınızı ifade ettiniz. O halde bu endeksi hazırlaken ticari kaygı taşımıyor musunuz?

Sanırım titizliğin sebeplerini yeterince anlattım. Ticari kaygıya gelince, bizler Türk toprağında yıllarımızı geçirdik ve öğrendiğimiz her şeyi çok önemli bir bölümünü bu coğrafyada öğrendik. Bu çalışmada biraz da geri ödeme var. Kısaca önemli olan bu endeks sayesinde yaygınlaşacak olan itibar bilincidir. Onun gelişmesi, ona yatırım yapan herkese deyim yerindeyse “para kazandırır”.
 
Bu oluşumun içinde kimler var? İtibar Endeksi araştırmasının tarafları, paydaşları kimler olacak?

Türkiye İtibar Endeksi İstanbul Ticaret Üniversitesi’nin akademik denetiminde hazırlanmakta. İstanbul Ticaret Üniversitesi’nden bu alanda son derece deneyimli ve kişisel marka olmuş akademisyenler endeksi denetliyor. Bir de London School of Economics’ten dünyaca ünlü davranış bilimleri uzmanı Patric Hampreys ve Teksas Üniversitesi’nden Prof. Dr. Tevfik Dalgıç da akademik danışma kurulumuzda yer alıyorlar.

Sizinle şu aşamada icra kurulumuzu paylaşabilirim. İcra Kurulunda benim dışımda, İtibar Atölyesi’ni temsilen kurucusu ve İletişim Danışmanı Sayın Ertan Acar, İstanbul Ticaret Üniversitesi’nden Rektör Yardımcısı Sayın Prof. Dr. A. Halim Zaim, Sayın Prof. Dr. Münevver Turanlı, Sayın Doç. Dr. Ebru Güzelcik Ural, iş ve iletişim dünyasından tanıdığımız Sayın Fatma Çelenk, araştırma şirketimizi temsilen X-Sights Yönetim Kurulu Başkanı Sayın Çiğdem Penn ve yayıncı partnerimiz Marketing Türkiye’nin de Genel Yayın Yönetmeni olan gazeteci-yazar Sayın Günseli Özen Ocakoğlu yer alıyor.

İş, sivil toplum, akademik camia, medya ve iletişim dünyasından kanaat önderlerinin yer alacağı Danışma Kurulumuzu önümüzdeki günlerde ilan edeceğiz.