Türkiye IMF'ye 13.3 milyar dolar borçlu

Başbakan Recep Tayyip Erdoğan’ın "İstersek IMF’ye olan borcu öderiz. 2-3 taksit yapar, yine öderiz" yönündeki sözleri tartışılmaya devam ediliyor. Maliye Bakanı Kemal Unakıtan, Başbakanın söz konusu sözleri, "ekonominin geldiği noktayı vurgulamak için söylediğini, erken ödenme konusunda bir çalışma ve Başbakan Erdoğan’dan gelen bir talimat olmadığını" açıklamasına rağmen, hükümetin bir "seçim yatırımı" olarak IMF’ye erken geri ödeme yapmayı gündeme getirebileceği de ileri sürülüyor. Başbakan Yardımcısı Abdüllatif Şener’in Türkiye’nin IMF’ye erken ödeme için gereken "ekonomik potansiyele sahip" bulunduğu açıklaması da bu yönde değerlendirildi.

33.3 MİLYAR DOLAR BORÇ KULLANILDI

Merkez Bankası ve Hazine Müsteşarlığı’nın verilerine göne Türkiye 1999 yılından bu yana IMF’den toplam 33.3 milyar dolarlık borç kullandı.  Bu kullanımın 807 milyon doları, 2000 yılı başında başlayan ve 21 Şubat kriziyle sona eren ilk stand-by anlaşmasının birinci dilimi ile Marmara Depremi nedeniyle alınan acil yardımdan oluştu. 2000 yılında IMF’den 3 milyar 439 milyon dolar kredi kullanan Türkiye, 2001 yılında ise kullanımını kriz sonrası uygulamaya konulan Ggüçlü Ekonomiye Geçiş Programı" kapsamında 11 milyar 317 milyon dolara kadar çıkardı.

Türkiye, 2002 yılında ise 12 milyar 503 milyon dolarlık kullanım gerçekleştirildi. Bu kullanımın büyük bölümü aynı yıl yapılan geri ödemelerde kullanıldı. Türkiye, 2003 yılında 1 milyar 681 milyon, 2004 yılında ise 1 milyar 163 milyon dolar borç aldığı IMF’den üç yıllık yeni bir stand- by’a imza attığı 2005 yılında ise 2 milyar 425 milyon dolarlık kredi kullanımı gerçekleştirdi.

2003 YILINDAN BU YANA NET GERİ ÖDEYİCİ

IMF’den ağırlıklı olarak 2000, 2001 ve 2002 yıllarında borçlanan Türkiye, 2003 yılından bu yana ise borçlandığından daha fazla geri ödeme yaptığı için net geri ödeyici konumunda bulunuyor. Türkiye, IMF’ye 1999 yılında önceki yıllardan kaaynaklanan borçlar nedeniyle 287 milyon dolarlık, 2000 yılında ise 88 milyon dolarlık geri ödeme yaptı. 2001 yılında 1 milyar 87 milyon dolar olan anapara geri ödemesi 2002 yılında ise 6 milyar 138 milyon dolara ulaştı. 2003 yılında 1 milyar 731 milyon dolar, 2004 yılında 4 milyar 681 milyon dolar olan anapara ödemeleri geçen yıl ise 7 milyar 778 milyon dolara kadar yükseldi. Bu yıl ise nisan sonuna kadar 2.1 milyar dolarlık bir arapara ödemesi yapıldığı tahmin ediliyor.

Böylece Türkiye 33.3 milyar dolar borç aldığı IMF’ye 1999 yılından bu yana 23.9 milyar dolarlık anapara geri ödemesi yaptı. Söz konusu borçlanmalar için yapılan faiz ödemeleri ise 4.3 milyar doları bulurken, toplam ödeme 28.3 milyar dolar olarak gerçekleşti. Borçlanma ve anapara ödemeleri arasındaki fark dikkate alındığında Türkiye IMF’den 1999 yılında net 520 milyon, 2000 yılında net 3 milyar 351 milyon, 2001 yılında net 10 milyar 230 milyon, 2002 yılında net 6 milyar 356 milyon dolar borçlandı. 2003 yılında 50 milyon dolarla başlayan net geri ödeme konumu ise 2004 yılında 3 milyar 518 milyon dolar, 2005 yılında net 5 milyar 355 milyon dolar oldu. Türkiye bu yıl da şimdiye kadar IMF’ye 2 milyar doların üzerinde net ödeme yaptı.

13.3 MİLYAR DOLAR BORÇ VAR

IMF’nin verilerine göre bu yıl mart sonu itibariyle Türkiye, IMF’ye 13.3 milyar doları anapara ve yaklaşık 1 milyar doları da faiz olmak üzere toplam 14.3 milyar dolar borçlu gözüküyor. Nisanda yapılan ödemeyle birlikte söz konusu borcun (anapara+faiz) 14 milyar dolara kadar düştüğü hesaplanıyor. Bu arada Türkiye’nin söz konusu dönemdeki borçlanmalarıyla anapara geri ödemeleri arasındaki farkla, IMF’ye olan mevcut borç bakiyesinin tutmaması ise kur farklarından kaynaklanıyor. IMF kredilerini SDR cinsinden (özel çekme hakkı) kullandırıyor. Doların değer kaybetmesi Türkiye’nin IMF’ye olan SDR cinsinden borçlarının dolar cinsinden değerini ödemli ölçüde artırdı. Bu nedenle Türkiye önemli bir kur farkı yüküyle de karşı karşıya kaldı.

Türkiye, IMF’nin mevcut stand-by anlaşmasının üçüncü gözten geçirmesini yapacağı bu ay 1.7 milyar dolarlık bir geri ödeme yapacak. Bu ödemenin 200 milyon doları 1 Mayıs’ta yapıldı. 1.4 milyar dolarla tümüne yakın bir bölümü 5 Mayıs Cuma günü gerçekleştirilecek. Böylece Türkiye’nin IMF’ye olan anapara borcu bu ay 12 milyar dolar düzeyine gerileyecek.

BORÇ ARTIK HAZİNE’NİN

Bu arada, IMF 2002 yılına kadar Türkiye’ye krediyi Merkez Bankası’na kullandırarak verdi. 2002 yılından itibaren ise doğrudan krediyi Hazine almaya başladı. Merkez Bankası kendisine ait IMF borçlarını geçen yıl sonuna kadar ödeyerek tamamladı. Bu yıl başıdan itibaren tüm geri ödemeleri artık Hazine yapıyor. Bu nedenle de bir erken geri ödemenin gündeme gelmesi halinde bu ödemeyi Hazine’nin finanse etmesi gerekiyor. Hazine’nin de özelleştirme gelirleri nedeniyle Merkez Bankası’ndaki hesaplarında son aylarda 10 milyar dolar civarında bir döviz mevduatı bulunuyor.

IMF’ye yapılabilecek olası bir geri ödeme, ödeme miktarına bağlı olarak Merkez Bankası’nın 60 milyar dolar civarında seyreden döviz rezervlerini önemli ölçüde azaltabilir. Türkiye mevcut borcu için anapara faiz olarak bu yılın kalan döneminde (mayıs-aralık) yaklaşık 6 milyar dolarlık ödeme yapacak. 2007 yılında 5.4 milyar dolar, 2008 yılında 1.7 milyar dolar ve 2009 yılında da 1.1 milyar dolarlık ödeme gerçekleştirilmesi gerekiyor.

7.2 MÄ°LYAR DOLAR DAHA KULLANILACAK

Bu arada geçen yıl imzalanan üç yıllık stand-by anlaşması kapsamında IMF üç yılda Türkiye’ye yaklaşık 9.6 milyar dolarlık yeni kredi kullandırmayı taahhüt etmişti. Söz konusu kredinin 2.4 milyar dolarını geçen yıl kullandı. Geri kalan 7.2 milyar dolarlık kredinin (5 milyar (SDR) de 1 Mart 2008’e kadar kullanılması öngörülüyor.
Devlet Bakanı Ali Babacan bu yıl ocak ayında yaptığı açıklamada Türkiye’nin 2006 ve 2007 yıllarında IMF’den toplam 4.4 milyar SDR (6.3 milyar dolar) yeni kaynak kullanmayı ve 8.4 milyar SDR (12.1 milyar dolar) ödeme yapmasının öngörüldüğünü açıklamıştı. Bu öngörülerin gerçekleşmesi halinde ise 2007 yılı sonunda Türkiye’nin IMF"ye olan borncunun 6.2 milar SDR (8.9 milyar dolara) ineceği hesaplanmıştı. Mevcut stand-by anlaşması kapsamındaki kredinin 620 milyon SDR’lik (yaklayık 900 milyon dolar) kısmının 2008 yılının ilk çeyreinde çekilmesi öngörülüyor.

1999 Şubat’tan 2006’ya kadar olan dönem Ödemeler Dengesi’nden bu yıl mart ve nisan ayına ilişkin geri ödmeler Merkez Bankası Haftalık Bülten’i verisidir. Söz konusu iki ayın anapara ve faiz ayırımı yapılmamıştır.

Mart 2006 sonu itibariyle IMF’ye borç geri ödeme takvimi (milyon dolar)