Türkiye bu işten çok zarar görür

AVRUPA Birliği (AB) ile Rusya arasındaki Ukrayna krizi devam ediyor. Ancak soğuk kış aylarında Avrupa’nın Rus gazına ihtiyacı var. Bir yandan Moskova ve Kiev, Ukrayna’nın doğusundaki çatışmaların sona erdirilmesine yönelik girişimlere hız verirken, bir yandan da yaklaşan kış öncesi doğalgaz krizinin aşılması için çaba sarf ediliyor. Peki ya kriz büyürse? AB, gaz arzında yaşanabilecek olası sıkıntılara dair senaryolar geliştirerek gaz kesintisi için stres testine başlıyor. Öngörülen senaryolar arasında Rusya’dan Avrupa’ya tedarik edilen tüm doğalgaz kaynaklarında 7 aya varan kesintiler bulunuyor. Türkiye ise olası bir kesintiden en çok etkilenecek ilk üç ülke arasında gösteriliyor.

ZARARIMIZ BÜYÜK OLUR

Moskova’nın gaz vanalarını kapamasının Türkiye dâhil Avrupa ülkeleri için oluşturduğu tehdit gündemdeki yerini koruyor. Köln Üniversitesi Enerji ve Ekonomi Enstitüsü tarafından yapılan bir araştırma, çarpıcı bir tahmin ortaya atarak, “Rusya Avrupa’ya doğalgazı keserse, en çok zarar görecek üç ülkeden biri Türkiye” dedi. Araştırmaya göre, Rusya vanaları üç aylığına kaparsa yalnızca Türkiye, Finlandiya ve Polonya doğalgaz açığı yaşayacak. Gaz kesintisinin altı aya çıkması durumunda Almanya’nın da bundan olumsuz etkileneceği belirtilen raporda, dokuz ayı bulması halinde ise Norveç, Hollanda ve İngiltere dışında tüm Avrupa’nın doğalgaz sıkıntısı yaşayacağı uyarısında bulunuluyor. İhtimal çok düşük olsa da, 9 aylık bir kesintinin Avrupa’da 46 milyar metreküplük gaz açığına neden olacağı vurgulanıyor. (Grafikte ülkelerin doğalgaz ihtiyacının yüzde kaçını Rusya'dan karşıladığı açıklanıyor.)

TÜRKİYE’NİN SİSTEMİ FELÇ OLUR

AB, gaz arzında yaşanabilecek olası sıkıntılara dair senaryolar geliştirerek gaz kesintisi için “stres testi”ne başlıyor. Enerji IQ Bilgi Servisleri’nin haberine göre, AB dört ayrı kesinti senaryosu üzerinde yoğunlaşırken, öngörülen senaryolar arasında Rusya’dan Avrupa’ya tedarik edilen tüm gaz kaynaklarında 7 aya varan kesintiler bulunuyor. Olası bir gaz kesintisinin Türkiye’ye etkileri hakkında üst düzey bir özel sektör yetkilisi, şunları söylüyor: “Eğer Türkiye’ye gelen hattaki gaz kış aylarında kesilirse, Türkiye’nin gaz ve elektrik sistemi felç olur. BOTAŞ’ın şimdiden hazırlanması lazım. Batı hattının açığını kapatmak için İran, Azerbaycan ve Mavi Akım’dan ilave gaz alabilecek miyiz bunu araştırması gerek. Ayrıca, kısıtlı gaz gelirse bu gazı kimler öncelikli kullanabilecek bunun da planlanması lazım. Yüksek verimli gaz santrallerine mi gaz verilecek yoksa gaz dağıtım şirketleri üzerinden bu gaz konutlara diye verilip verimsiz santraller mi buradan gaz alacak? Elektrik fiyatları yine fırlayacak mı? Bunlar önemli. LNG kargolarının gelişleri de önemli. Kışın LNG bulmak zor. Şimdiden hazırlıklar yapılmalı.”

DEPOLAR ŞOKU HAFİFLETİR

AB, dışarıya doğal gaz satışını yasaklamak ve sanayide kullanımı kısıtlamanın da arasında olduğu acil durum önlemleri üzerine duruyor. AB, gaz ihtiyacının yaklaşık yüzde 30’unu Rusya’dan temin ediyor. AB için kurtarma planları kapsamında depolama imkânlarının artırılması önem taşırken, Avrupa’nın gaz depolarında toplam 88 bcm gaz bulunuyor.

TÜRKİYE'DE TESTLERE KATILMALI

ENERJİ IQ Bilgi Servisleri Genel Müdürü Emre Ertürk, Rus gazının Türkiye için önemi konusunda şunları söylüyor: “Bu yıl için yapılan tahminlere göre, gaz tüketimi yüzde 5 artacak. Günlük talep ise geçtiğimiz kışın soğuk günlerinde 230 milyon metreküpe kadar yükselmişti. Bu miktar, BOTAŞ’a ait ulusal iletim şebekesinin sorunsuz taşıyabileceği günlük miktarın 30-32 milyon metreküp üzerindeydi. İran’dan gelen gazın azalması ve LNG kargolarının gecikmesi sonucunda şebekenin dengesi bozulmuş, konutlara gaz arzını sürdürebilmek için santrallere verilen gazda kısıntı yapılmıştı. Depolama kapasitemizin az ve mevcut tesislerin sisteme gaz verme kapasitelerinin de yetersiz olduğunu dikkate aldığımızda, Türkiye’nin olası gaz kesintisini tolere etmek bir yana, bu kış oluşacak talebi dahi çok zor karşılayabileceğini görüyoruz. Dolayısıyla Türkiye’nin önce iç piyasada olası senaryolara göre bir stres testi yapması ve planlarını hazırlaması gerekiyor. Ayrıca, AB’nin gerçekleştireceği stres testlerine de Türkiye’nin katılması çok önemli. Rusya bugüne kadar güvenilir bir tedarikçi olarak bilindi ve kabul edildi. Ancak yürürlüğe girmesi beklenen yeni yaptırımlar, Rusya’nın radikal adımlar atması sonucunu doğurabilir.”

STRES TESTİ SENARYOLARI

Ukrayna’dan geçen ve Avrupa’yı besleyen doğalgaz hatlarında 1 aylık kesinti (1 Şubat 2015 – Şubat 2015)
Ukrayna’dan geçen ve Avrupa’yı besleyen doğalgaz hatlarında 6 aylık kesinti (1 Eylül 2014 – 28 Şubat 2015)
Rusya’dan Avrupa’ya tedarik edilen tüm doğalgaz kaynaklarında 1 aylık kesinti (1 Şubat 2015– 28 Şubat 2015)
Rusya’dan Avrupa’ya tedarik edilen tüm doğalgaz kaynaklarında 6 aylık kesinti (1 Eylül 2014– 28 Şubat 2015)
Avrupa Birliği’ne üye Baltık ülkeleri ve Finlandiya için Ukrayna rotasındaki aksamalar yerine farklı iki senaryo:
Rusya’dan Avrupa’ya tedarik edilen tüm doğalgaz kaynaklarında 1 aylık kesinti (1 Ağustos 2014 – 31 Ağustos 2014)
Rusya’dan Avrupa’ya tedarik edilen tüm doğalgaz kaynaklarında 7 aylık kesinti (1 Ağustos 2014 – 28 Şubat 2015)