Türkiye borcunu azaltamıyor

Son iki yılda elde edilen faiz dışı fazla ve yeni borçlanmaların giderek düşen faiz oranları üzerinden yapılması paralelinde yaklaşık 21 puan gerileyerek 2003 sonunda yüzde 92.8'e kadar inen, Hazine'nin iç piyasadan yaptığı borçlanmanın aynı dönemdeki borç geri ödemesine oranını görteren iç borcu çevirme oranı, bu yılın ilk çeyreÄŸinde yeniden artarak yüzde 95'e yaklaÅŸtı.İç borç çevirme oranının yılın nisan-aralık döneminde yüzde 84.6'da tutulması, böylece yılın tümünde yüzde 87.1 düzeyinde oluÅŸması hedefleniyor. Ancak, uygulanan ekonomik programa raÄŸmen henüz reel olarak küçülme trendine giremeyen iç borç stokunun aÅŸağı çekilebilmesi için çevirme oranının yüzde 70'lere inmesi gerekiyor.DENGELER 2001'DE Ä°YÄ°CE BOZULMUÅžTUHazine, finans krizi nedeniyle faizlerin aşırı biçimde yükseldiÄŸi 2001 yılında, anapara ve faiz olarak nakit bazda 68.1 katrilyon liralık iç borç geri ödemesi gerçekleÅŸtirirken, hem bu borcu çevirmek hem de büyüyen bütçe açıklarını finanse etmek için anapara olarak nakit bazda 77.6 katrilyon liralık yeni iç borçlanmaya gitmek zorunda kalmıştı.Borçlanma dışı kaynakların yetersizliÄŸi ve aşırı yükselen faizler nedeniyle rekor düzeye ulaÅŸan bu borçlanmayla, 2000 yüzde 75 olan çevirme oranı, 2001 yılında yüzde 114'e kadar çıkmıştı. IMF desteÄŸiyle uygulanan ekonomik program kapsamında öngörülen faiz dışı fazla ve programın makro dengelerde saÄŸladığı iyileÅŸme sürecinde gerileme trendine giren iç borcu çevirme oranı, 2002 sonunda yüzde 108.9 düzeyine indi. Ancak Hazine 92.5 katrilyonluk iç borç servisi gerçekleÅŸtirdiÄŸi anılan yılda da nakit bazda 100.7 katrilyonla geri ödemelerden daha yüksek tutarda borçlanmaya devam etti.2003'TEKÄ° Ä°YÄ°LEÅžMEGeçen yıl ise nakit bazda toplam 145.3 katrilyon liralık geri ödeme gerçekleÅŸtiren Hazine'nin nakit bazdaki iç borçlanması ise anapara olarak 134.8 katrilyon lirada kaldı. Böylece Hazine, 2000'den bu yana ilk kez nakit bazda ödediÄŸi iç borç anapara ve faiz tutarından daha az anapara borçlanması gerçekleÅŸtirdi. Böylece Hazine'nin borç çevirme oranı 2003 yılında yüzde 92.8'e geriledi.2004 GELÄ°ÅžMELERÄ° UMUT KIRDIAncak, iç borcu çevirme oranındaki düşüş, bu yılın ilk çeyreÄŸinde devam etmedi. Hazine'nin nakit bazdaki projeksiyonlarına göre bu yılın ilk üç ayında nakit bazda 28.4 katrilyonu anapara, 12.1 katrilyonu da faiz olmak üzere 40.5 katrilyon liralık iç borç geri ödemesi gerçekleÅŸtirildi. Aynı dönemdeki iç borçlanmanın anapara tutarı da 38.4 trilyon lirayla geri ödemelerin yüzde 94.8'i düzeyinde oluÅŸtu. Hazine, 88.4 katrilyonu anapara, 35.4 katrilyonu faiz olmak üzere 123.8 katrilyon liralık iç borç servisi gerçekleÅŸtirilecek olan yılın kalan döneminde, anapara olarak 104.7 trilyon liralık iç borçlanma planlıyor. Böylece, nisan-aralık dönemindeki iç borç çevirme oranının yüzde 84.6 olması hedefleniyor. Bu projeksiyonlara göre yılın tümünde iç borçlarda yaklaşık 165 katrilyon liralık anapara ve faiz geri ödemesine karşılık, anapara olarak 143.1 katrilyon lira tutarında yeni iç borçlanma öngörülüyor. Bu geliÅŸmelerle 2004 yılındaki iç borçlarda çevirme oranının yüzde 87.1'e çekilmesi hedefleniyor.BORCU KÜÇÜLTMEYE YETMÄ°YORAncak borç çevirme oranının 2004 yılında öngörülen düzeye indirilmesi de iç borç stokunun reel olarak küçülme sürecini baÅŸlatmaya yeterli bulunmuyor. IMF'nin Türkiye ile ilgili yaptığı projeksiyonlara göre, stokun reel olarak aynı düzeyde kalması için bile iç borç çevirme oranının yüzde 80'i aÅŸmaması; GSMH'ye oranının sabit tutulabilmesi için de en fazla yüzde 85 olması gerekiyor.  Türkiye'nin 2003 sonu itibariyle milli gelirinin yüzde 81'i düzeyinde gerçekleÅŸen iç-dış toplam borç stokunun, orta vadede, "sürdürülebilir" düzey olan GSMH'nin yüzde 60'ına çekilebilmesi için ise iç borç çevirme oranının yüzde 70'lere çekilmesi gerektiÄŸi belirtiliyor.Â