Türkiye borcunu azaltamıyor
Güncelleme Tarihi:
Son iki yılda elde edilen faiz dışı fazla ve yeni borçlanmaların giderek düşen faiz oranları üzerinden yapılması paralelinde yaklaşık 21 puan gerileyerek 2003 sonunda yüzde 92.8'e kadar inen, Hazine'nin iç piyasadan yaptığı borçlanmanın aynı dönemdeki borç geri ödemesine oranını görteren iç borcu çevirme oranı, bu yılın ilk çeyreğinde yeniden artarak yüzde 95'e yaklaştı.
İç borç çevirme oranının yılın nisan-aralık döneminde yüzde 84.6'da tutulması, böylece yılın tümünde yüzde 87.1 düzeyinde oluşması hedefleniyor. Ancak, uygulanan ekonomik programa rağmen henüz reel olarak küçülme trendine giremeyen iç borç stokunun aşağı çekilebilmesi için çevirme oranının yüzde 70'lere inmesi gerekiyor.
DENGELER 2001'DE İYİCE BOZULMUŞTU
Hazine, finans krizi nedeniyle faizlerin aşırı biçimde yükseldiği 2001 yılında, anapara ve faiz olarak nakit bazda 68.1 katrilyon liralık iç borç geri ödemesi gerçekleştirirken, hem bu borcu çevirmek hem de büyüyen bütçe açıklarını finanse etmek için anapara olarak nakit bazda 77.6 katrilyon liralık yeni iç borçlanmaya gitmek zorunda kalmıştı.
Borçlanma dışı kaynakların yetersizliği ve aşırı yükselen faizler nedeniyle rekor düzeye ulaşan bu borçlanmayla, 2000 yüzde 75 olan çevirme oranı, 2001 yılında yüzde 114'e kadar çıkmıştı. IMF desteğiyle uygulanan ekonomik program kapsamında öngörülen faiz dışı fazla ve programın makro dengelerde sağladığı iyileşme sürecinde gerileme trendine giren iç borcu çevirme oranı, 2002 sonunda yüzde 108.9 düzeyine indi. Ancak Hazine 92.5 katrilyonluk iç borç servisi gerçekleştirdiği anılan yılda da nakit bazda 100.7 katrilyonla geri ödemelerden daha yüksek tutarda borçlanmaya devam etti.
2003'TEKİ İYİLEŞME
Geçen yıl ise nakit bazda toplam 145.3 katrilyon liralık geri ödeme gerçekleştiren Hazine'nin nakit bazdaki iç borçlanması ise anapara olarak 134.8 katrilyon lirada kaldı. Böylece Hazine, 2000'den bu yana ilk kez nakit bazda ödediği iç borç anapara ve faiz tutarından daha az anapara borçlanması gerçekleştirdi. Böylece Hazine'nin borç çevirme oranı 2003 yılında yüzde 92.8'e geriledi.
2004 GELİŞMELERİ UMUT KIRDI
Ancak, iç borcu çevirme oranındaki düşüş, bu yılın ilk çeyreğinde devam etmedi. Hazine'nin nakit bazdaki projeksiyonlarına göre bu yılın ilk üç ayında nakit bazda 28.4 katrilyonu anapara, 12.1 katrilyonu da faiz olmak üzere 40.5 katrilyon liralık iç borç geri ödemesi gerçekleştirildi. Aynı dönemdeki iç borçlanmanın anapara tutarı da 38.4 trilyon lirayla geri ödemelerin yüzde 94.8'i düzeyinde oluştu. Hazine, 88.4 katrilyonu anapara, 35.4 katrilyonu faiz olmak üzere 123.8 katrilyon liralık iç borç servisi gerçekleştirilecek olan yılın kalan döneminde, anapara olarak 104.7 trilyon liralık iç borçlanma planlıyor. Böylece, nisan-aralık dönemindeki iç borç çevirme oranının yüzde 84.6 olması hedefleniyor. Bu projeksiyonlara göre yılın tümünde iç borçlarda yaklaşık 165 katrilyon liralık anapara ve faiz geri ödemesine karşılık, anapara olarak 143.1 katrilyon lira tutarında yeni iç borçlanma öngörülüyor. Bu gelişmelerle 2004 yılındaki iç borçlarda çevirme oranının yüzde 87.1'e çekilmesi hedefleniyor.
BORCU KÜÇÜLTMEYE YETMİYOR
Ancak borç çevirme oranının 2004 yılında öngörülen düzeye indirilmesi de iç borç stokunun reel olarak küçülme sürecini başlatmaya yeterli bulunmuyor. IMF'nin Türkiye ile ilgili yaptığı projeksiyonlara göre, stokun reel olarak aynı düzeyde kalması için bile iç borç çevirme oranının yüzde 80'i aşmaması; GSMH'ye oranının sabit tutulabilmesi için de en fazla yüzde 85 olması gerekiyor. Türkiye'nin 2003 sonu itibariyle milli gelirinin yüzde 81'i düzeyinde gerçekleşen iç-dış toplam borç stokunun, orta vadede, "sürdürülebilir" düzey olan GSMH'nin yüzde 60'ına çekilebilmesi için ise iç borç çevirme oranının yüzde 70'lere çekilmesi gerektiği belirtiliyor.