Türkiye alkollü içkide çemberi sıkıyor, Avrupa’ya ’çocuklara dikkat’ yetiyor

TÜRKİYE’de sponsorluktan reklama, internetten satışa hapis cezasına kadar alkollü içkilerle ilgili son dönemde yapılan düzenlemeler ’gizli yasaklama’ olarak anılırken, AB’de ve dünyada Türkiye’dekine benzer uygulamalar olmadığı görülüyor. AB’de ’çocukların korunması’ ve ’aşırı tüketimin teşvik edilmemesi’ ilkeleri benimseniyor. Türkiye’de televizyonda alkollü içki reklamı çok uzun zamandır yasakken, Avrupa’da genel olarak serbest, bazı ülkelerde ise sadece saatlerle ilgili sınırlamalar göze çarpıyor. Yeni düzenleme ile Türkiye’de sinemalarda gösterilen reklamların film sonunda gösterilmesi gündeme getirilirken, üreticiler filmin ardından kimsenin sinema salonlarında kalmadığını söyleyip düzenlemenin yasaklama anlamına geldiğine dikkat çekiyorlar.

TWFD çerçevesinde reklamlar serbest

Avrupa Alkollü İçecekler Birliği (CEPS) tarafından 2007 yılında yayınlanmış raporda AB üyelerinin alkollü içki reklamları ve pazarlama faaliyetlerinde uymayı taahhüt ettikleri kurallar yer alıyor. Temel olarak AB ülkelerinde Avrupa Sınırötesi Televizyon Sözleşmesi (TWFD) kuralları çerçevesinde alkollü içki reklamları serbest. Tütün ve Alkol Piyasası Düzenleme Kurumu’na (TAPDK), Geleneksel Alkollü İçki Üreticileri Derneği’nin (GİSDER) verdiği görüş yazısında da aktarılan, AB’de uygulanan Avrupa Sınır Ötesi Televizyon Sözleşmesine göre temel ilkeler şöyle:

AB’de reşit olmayan reklamda oynayamaz

Alkollü içki reklamları, özellikle reşit olmayan küçüklere yönelik olmayacak ve alkollü içkilerin tüketimine ilişkin reklamlarda görünen kişiler reşit olmayan bir kişi izlenimi yaratmayacaktır:

Alkol tüketimi fiziksel bir etkinliğe veya araba kullanmaya bağlı sunulamaz, bunları içeremez.

Alkollü içki reklamlarında, alkolün tedavi edici özellikler taşıdığı veya uyarıcı, yatıştırıcı ve özel sorunların çözülmesine katkısı olduğu izlenimi verilemez.

Reklamlar aşırı alkol tüketimini teşvik edici biçimde düzenlenemez veya alkol kullanmamayı ya da az içmeyi olumsuz özellik olarak gösteremez.

Reklamlar, alkollü içki içindeki alkol düzeyinin yükselmesinin kaliteyi daha da artırdığı mesajı veremez.

Temel kural TWFD’ye uyarken, bunun çerçevesinde her ülkenin mevzuatında kendi koşullarına göre belirledikleri kurallar da bulunuyor. Reklamın neşeli veya hüzünlü olamayacağı gibi reklamın içeriğine müdahale eden, şeklini belirleyen kurallar yer almıyor.

Avrupa ülkelerinde alkollü içki reklamı uygulamaları

PORTEKİZ: Kısıtlamalara uyulması şartıyla TV ve radyoda reklam serbest, TV reklamları 21.30’dan sonra yapılıyor.

BELÇİKA: Devlet televizyonunda ticari reklam yapılması yasak. Radyoda yasak. Özel TV’lerde ise alkol düzeyi yüzde 20’nin üzerinde olanlar yasak.

ALMANYA: Tüm mecralarda içki reklamı serbest ama bazı kurallar var. TV ve radyolarda saat 23.00’ten sonra serbest.

ÇEKOSLOVAKYA: Tüm mecralarda reklam serbest ancak bazı kurallar var. TV reklamları saat 22.00’den sonra serbest.

İRLANDA: Yüksek alkollü içki reklamları TV’lerde yasak ancak düşük alkollü içki reklamı yapılıyor. Ayrıca satış sırasında da çocukların korunması için bir takım kurallar var.

LÜKSEMBURG: TV ve radyo reklamları aşırı alkol tüketimi ve motorlu araçlarda alkol tüketimini göstermeyecek şekilde ve ayrıca gençlere yönelik yapılamaz. Bunlar haricinde bir kısıtlama yok.

HOLLANDA: Alkollü içki reklamları bireysel markalar için serbest kurumsal markalar için yasaktır. TV’lerde ise saat 22.00’dan sonra reklam yapılabilir.

MACARİSTAN: TV’lerde saat 21.30’dan sonra reklam serbest. Sinemalarda ise saat 20.00’dan önceki filmlerde reklam yapılamıyor sonrası serbest. Gazete, dergi ve açık hava reklamlarında bazı kurallara uyularak serbest. Spor aktiviteleri dahil sponsorluk serbest.

İNGİLTERE: ITC kurallarına uyulması şartıyla TV’lerde serbest. Radyolar için ’Radio Authority’ denetiminden geçtikten sonra serbest. Sinema, dergi ve gazetelerde yine özdenetim kurallarından geçtikten sonra serbest. Sponsorluklarda ise kısıtlama yok.

BULGARİSTAN: TV’lerde saat 22.00’den sonra serbest. Radyolarda bira reklamı serbest ancak yüksek alkollü içkiler için saat kısıtlaması var. Bunun dışında reklam ve sponsorluk kısıtlaması olduğuna ilişkin bilgi bulunamadı.

AVUSTURYA: Ağır alkollü içki reklamı radyolarda yasak. TV de gönüllü kısıtlamalar var.

Komşuda reklam serbest

İTALYA: TV’lerde ve radyolarda 20.30’dan sonra reklam serbest, sponsorluk TV’lerde hariç her ortamda yapılabilir. Sinema, gazete ve dergilerde bir takım gönüllü kısıtlamalar yapılıyor.

FRANSA: TV’lerde tamamen yasak. Radyoda saat 17.00-20.00 arası serbest. Sinemada yasak. Gazetelerde de ’LOI Evin’ adlı özel yasa kurallarına uyulmak şartıyla serbest. Sponsorluk ise limitli serbest.

İSPANYA: TV’lerde yüzde 20 alkol oranının üzerinde olanlar yasak Bunun dışındakiler için saat kısıtlaması ile serbest. Sinemalarda 18 yaş altındakiler için gösterilen filmlerde yasak. Gazete ve dergide bazı reklam kuralları var. Sponsorlukta bir takım kısıtlamalar var.

YUNANİSTAN: Bir takım kısıtlamalar uyulması kaydıyla alkollü içkilerin tüm mecralarda reklamı serbest. TV ve Radyoda her marka için günlük sayı limiti var.



ABD: TV’lerde sert alkollü içki reklamlarında gönüllü kısıtlama var. Radyo, dergi, gazete ve sinemalarda tamamen serbest. Açıkhavada okul, hastane ve dua edilen yer kısıtlaması var.

AVUSTRALYA: TV’lerde gün ve saat kısıtlaması var. Sinemalarda çocuk filmlerinde yasak. Açıkhavada satış mesajı verilemiyor. Sponsorluk cumartesi günleri yayınlanan spor programlarında serbest.

BREZİLYA: TV’lerde saat 21.00’dan sonra serbest. Sinemalarda saat 20.00’den sonra yayınlanan filmlerde serbest. Çocuk filminde yasak. Açıkhava ve radyoda serbest. Spor aktivitelerinde sponsorluk serbest.

Arjantin, Bolivya, Ekvator, Peru gibi Güney Amerika ülkelerinde ise hemen hemen her türlü mecrada reklam serbest.