Turizmde ‘İkinci Hamle’ arayışı
Güncelleme Tarihi:
Oluşturulma Tarihi: Mayıs 07, 2002 01:47
Turizm Yatırımcıları Derneği, Devlet Bakanı Kemal Derviş'e İkinci Hamle Projesi'ni anlatıp, 10 yıllık master plan ve kapsamlı bir teşvik sistemi önerecek.
1992'den beri teşvik edilmeyen Türk turizmi sektörde 1985-1992 arasında yaşanan büyümenin tekrarlanması için 10 yıllık master plan ve yeni bir teşvik sistemi istiyor. Sektörün tüm yapısını kapsayan bir teşvik teklifi hazırlayan Turizm Yatırımcıları Derneği (TYD), sözkonusu teklifi, Devlet Bakanı Kemal Derviş'e de anlatacak. ‘‘Turizmde İkinci Hamle Projesi’’ başlığı ile hazırlanan teşvik teklifi kısa sürede sektörün görüşleri de katılarak son halini alacak.
TYD Başkanı Tavit Köletavitoğlu, ‘‘2010 yılında 25 milyon turist 20 milyar dolar turizm geliri hedeflendiği söyleniyor. Ancak bunun için 1985-1992 dönemindeki gibi bir teşvik uygulanmalı. Aksi takdirde bu sözü edilen hedefler sözde kalır’’ dedi.
10 YILLIK PLAN
Önümüzdeki 10 yıl içinde uygulanacak bir master plan istediklerini anlatan Köletavitoğlu, bu defa yabancı sermayenin de gözetilmesini istedi. Türkiye'de teşvikler aleyhine kampanyalar yapıldığını vurgulayan Köletavitoğlu, ‘‘Bazıları AB ile uyum için teşviklerden vazgeçilmesi gerektiğini savunuyor. Ancak, bütün AB üyelerinin göstere göstere hem sektörlere hem de bölgelere destekler teşvikler verdiğini hepimiz biliyoruz’’ diye konuştu.
1991 sonu itibariyle turizm yatırımı için uygulanan teşviklerin kalktığını hatırlatan Tavit Köletavitoğlu, 1990'lı yıllar boyunca da turizme doğru bir bakış açısının hiç oluşmadığını savundu. Tavitoğlu, ‘‘Şu anda da turizmed işlerin çok yolunda olduğu sanılıyor. Hatta birileri İstanbul Yaklaşımı kapsamında Turizm sektörünü çıkarmayı bile önermiş. Bu bakış açısı sonderece yanlış’’ dedi.
DÜNYADAKİNİ İSTİYORUZ
Alarko Topluluğu Yönetim Kurulu Başkan Vekili Dr. Oktay Varlıer de rakip ülkelerde hangi teşvikler uygulanıyorsa o teşvikleri istediklerini belirterek, teşvik olmadan turizme yatırımın mümkün olamayacağını savundu. Varlıer, ‘‘Bugün 700-800 yataklı bir otel (arazi bedeli hariç) 30 milyon dolara mal olur. Bu otelin cirosu da işler iyi gederse yılda 7.5 milyon dolardır. Bu cironun yaklaşık 2.5 milyon doları vergi öncesi kár olabilir. Hesaba göre 30 milyon doların Türkiye'deki turizm yatırımında geri dönüş zamanı 12 yıldır. Bu durumda da turizm yatırımı yapılması pek mümkün olmuyor. Yabancılar da başka ülkelere yöneliyor’’ dedi.
Ener Holding Yönetim Kurulu Başkanı İsmail Işık ise, turizm yatırımlarında teşvik sisteminin en önemli unsurunun arsa-arazi temini olduğunu söyledi. Işık, ‘‘Çünkü tesisler için gerekli büyüklükte ve istenilen yerde arsaları sadece devlet üretebilir’’ dedi.
TYD Genel Sekreteri Nedret Koruyan ise turizm sektörünün teşvik edildiği dönemler ile edilmediği dönemlerin kıyaslanması halinde büyüme farklılığının çok çarpıcı olduğunu söyledi.
Rakip ülkelerde turizme hibe var
Turizm TYD'nin İkinci Hamle Projesi adlı çalışmasında Türkiye'nin turizmdeki rakipleri olan AB üyesi Portekiz, İspanya ve Yunanistan'da uygulanan teşviklere de yer verildi. Buna göre, Portekis turizm yatırımlarında yatırım bedelinin yüzde 20 ila 70'i kadar karşılıksız hibe veriyor. İspanya'da bu oran yüzde 20 ila 50 arasında, Yunanistan'da ise yüzde 25 ila 40 arasında değişiyor. Türkiye'de ise karşılıksız hibe hiç yok. Portekiz yatırım maliyetinin yüzde 75'ini 5-15 yıl vadeli, 1-5 yıl ödemesiz ve piyasa faizinin yüzde 14-30'u altında kredilendiriyor. Aynı konuda ispanya yatırımın yüzde 50'sini 4-20 yıl arası vadeyle kredilendiriyor ve kredi vadesinin üçte birini ödemesiz yapıyor. Yunanistan da yatırım bedelinin yüzde 40'ını uzun vadeli ve piyasa fazinin altında kredilendiriyor. Türkiye'de bu konuda da turizm yatırımları için hiçbir avantaj bulunmuyor. Sözkonusu ülkelerden Portekiz ve Yunanistan leasingli sübvansiyon teşviği de veriyor.
TYD Başkanı Tavit Köletavitoğlu, ‘‘2010 yılında 25 milyon turist 20 milyar dolar turizm geliri hedeflendiği söyleniyor. Ancak bunun için 1985-1992 dönemindeki gibi bir teşvik uygulanmalı. Aksi takdirde bu sözü edilen hedefler sözde kalır’’ dedi.
10 YILLIK PLAN
Önümüzdeki 10 yıl içinde uygulanacak bir master plan istediklerini anlatan Köletavitoğlu, bu defa yabancı sermayenin de gözetilmesini istedi. Türkiye'de teşvikler aleyhine kampanyalar yapıldığını vurgulayan Köletavitoğlu, ‘‘Bazıları AB ile uyum için teşviklerden vazgeçilmesi gerektiğini savunuyor. Ancak, bütün AB üyelerinin göstere göstere hem sektörlere hem de bölgelere destekler teşvikler verdiğini hepimiz biliyoruz’’ diye konuştu.
1991 sonu itibariyle turizm yatırımı için uygulanan teşviklerin kalktığını hatırlatan Tavit Köletavitoğlu, 1990'lı yıllar boyunca da turizme doğru bir bakış açısının hiç oluşmadığını savundu. Tavitoğlu, ‘‘Şu anda da turizmed işlerin çok yolunda olduğu sanılıyor. Hatta birileri İstanbul Yaklaşımı kapsamında Turizm sektörünü çıkarmayı bile önermiş. Bu bakış açısı sonderece yanlış’’ dedi.
DÜNYADAKİNİ İSTİYORUZ
Alarko Topluluğu Yönetim Kurulu Başkan Vekili Dr. Oktay Varlıer de rakip ülkelerde hangi teşvikler uygulanıyorsa o teşvikleri istediklerini belirterek, teşvik olmadan turizme yatırımın mümkün olamayacağını savundu. Varlıer, ‘‘Bugün 700-800 yataklı bir otel (arazi bedeli hariç) 30 milyon dolara mal olur. Bu otelin cirosu da işler iyi gederse yılda 7.5 milyon dolardır. Bu cironun yaklaşık 2.5 milyon doları vergi öncesi kár olabilir. Hesaba göre 30 milyon doların Türkiye'deki turizm yatırımında geri dönüş zamanı 12 yıldır. Bu durumda da turizm yatırımı yapılması pek mümkün olmuyor. Yabancılar da başka ülkelere yöneliyor’’ dedi.
Ener Holding Yönetim Kurulu Başkanı İsmail Işık ise, turizm yatırımlarında teşvik sisteminin en önemli unsurunun arsa-arazi temini olduğunu söyledi. Işık, ‘‘Çünkü tesisler için gerekli büyüklükte ve istenilen yerde arsaları sadece devlet üretebilir’’ dedi.
TYD Genel Sekreteri Nedret Koruyan ise turizm sektörünün teşvik edildiği dönemler ile edilmediği dönemlerin kıyaslanması halinde büyüme farklılığının çok çarpıcı olduğunu söyledi.
Rakip ülkelerde turizme hibe var
Turizm TYD'nin İkinci Hamle Projesi adlı çalışmasında Türkiye'nin turizmdeki rakipleri olan AB üyesi Portekiz, İspanya ve Yunanistan'da uygulanan teşviklere de yer verildi. Buna göre, Portekis turizm yatırımlarında yatırım bedelinin yüzde 20 ila 70'i kadar karşılıksız hibe veriyor. İspanya'da bu oran yüzde 20 ila 50 arasında, Yunanistan'da ise yüzde 25 ila 40 arasında değişiyor. Türkiye'de ise karşılıksız hibe hiç yok. Portekiz yatırım maliyetinin yüzde 75'ini 5-15 yıl vadeli, 1-5 yıl ödemesiz ve piyasa faizinin yüzde 14-30'u altında kredilendiriyor. Aynı konuda ispanya yatırımın yüzde 50'sini 4-20 yıl arası vadeyle kredilendiriyor ve kredi vadesinin üçte birini ödemesiz yapıyor. Yunanistan da yatırım bedelinin yüzde 40'ını uzun vadeli ve piyasa fazinin altında kredilendiriyor. Türkiye'de bu konuda da turizm yatırımları için hiçbir avantaj bulunmuyor. Sözkonusu ülkelerden Portekiz ve Yunanistan leasingli sübvansiyon teşviği de veriyor.