Tüketici krize döndü

DOLARIN 3 lirayı aştığı eylül ayında tüketici güven endeksi son 81 ayın en kötü seviyesini gördü. Ocak 2009’da 58.3 değerini alan endeks Eylül 2015’te 58.5 değerine geriledi. Tüketici güven endeksi 100 seviyesine göre ölçülüyor. 100’ün üzerinde değer tüketicinin güveninin iyi olduğunu, 100’ün altında olması ise tüketicinin güveninin kötü olduğunu gösteriyor. Eylülde gelen 58.5 endeks değeri ise Türkiye’nin en son küresel kriz döneminde gördüğü seviyeler. Dolarda 3 liranın aşılması, çatışmaların artması, siyasi belirsizlik tüm bunlar tüketicinin güveninin dibi görmesini sağlayan unsurlar olarak öne çıkıyor.
Türkiye İstatistik Kurumu’nun Merkez Bankası işbirliğinde gerçekleştirdiği Tüketici Güven Endeksi verileri ekonominin en önemli öncü göstergelerinden. Tıpkı sanayi üretimi verisi gibi büyümeye yönelik işaretler tüketici güven endeksi verisinden de elde edilebiliyor. Ağustosta da 62.4 ile 6 yılın en kötü verisi gelmişti. Eylülde ise bu biraz daha kötüleşti ve yüzde 6.1’lik düşüşle 6.5 yılın en kötü verisine ulaşıldı. Bu üçüncü çeyrek büyümesi için kötü haber. Harcamayan, geleceği için endişelenen tüketicinin güvenini geri kazanmak zor gibi görünüyor.

İŞSİZLİK ARTACAK

TÜİK verilerine göre tüketicilerin gelecek 12 ayda maddi durum beklentisi ağustosa göre yüzde 4.7 daha kötüleşti. Türkiye’nin ekonomik durumuna ilişkin beklentiler ise daha kötü. Türkiye’nin ekonomisi kötüleşecek diyen tüketicilerin oranı bir ayda yüzde 7.2 arttı. İşsizlerin artacağını söyleyen tüketicilerin oranındaki artış ise yüzde 2.6. Yüzde 10’u aşan işsizlik oranında tüketiciler iyileşme beklemiyor.

YÜZDE 30 FAKİRLEŞTİ

Buzdolabı, çamaşır makinesi gibi dayanıklı tüketim malı almayı düşünen tüketicilerin oranı yüzde 1 gerilerken bugünlerin tüketim malı almak için doğru zaman olmadığını söyleyen tüketicilerin oranındaki artış yüzde 14.7. Tüketici parasını harcamayı düşünmediği gibi tasarruf ihtimalinin de olmadığını vurguluyor. Tasarruf etme ihtimalinin olmadığını söyleyen tüketicilerin oranındaki artış yüzde 18.3. Ailesinin mali durumunun kötü olduğunu söyleyen tüketicilerin oranındaki artış ise yüzde 1.7. Son 9 ayda doların yüzde 30’un üzerinde değer kazandığı Türk Lirası’nın da bir o kadar değersizleştiği Türkiye’de kazancı günden güne eriyen tüketici oldukça güvensiz. Yüzde 30 fakirleşen tüketici harcamayı düşünmüyor.

Tüketici de önünü görmek ister

ALB Forex Araştırma Uzmanı Enver Erkan aynı kurumlar gibi bireylerin de önünü görebilmeye ihtiyacı olduğunu belirterek “Enflasyonda istenen geri çekilmenin sağlanamamış olması makroekonomik açıdan güven eksikliği yaratırken, siyasi belirsizliğin ve kısa vadede artan güvenlik risklerinin de tüketici beklentilerini aşağıya çektiğini görüyoruz. Son dönemde Türkiye’nin etrafını çevreleyen olumsuzluklar nedeniyle birçok önemli gösterge birbirine bağlı hale gelmiştir” dedi. Erkan FED faiz artırmasa bile döviz kurlarında Türk Lirası aleyhine oynaklığın devam edebileceğine dikkat çekerek şöyle konuştu: “Mevcut durum tüketici beklentilerini olumsuz etkilemektedir. Kurlardaki oynaklık, ithal mal fiyatlarındaki oynaklık üzerinden harcama eğilimlerini de etkileyecektir. Zaten kurlardaki oynaklığın fiyatlara yansıması enflasyona ekstra yukarı yönlü baskı olması demektir.”