TETAŞ, Danıştay’a uydu ‘nükleer’i iptal etti

TÜRKİYE Elektrik Ticaret ve Taahhüt A.Ş. (TETAŞ) Mersin Akkuyu’da nükleer santral kurulması için 24 Eylül 2008 tarihinde yapılan ve tek teklifin Türk-Rus ortaklığı Atomstroyexport-Inter RAO-Park Teknik’ten oluşan konsorsiyumdan geldiği nükleer santral ihalesini dün resmen iptal etti. İhalenin iptaliyle, Türkiye’nin yaklaşık 50 yıldır devam eden nükleer santral macerası yine sekteye uğradı. Son 15 yılda çıkılan 4’üncü ihale de başarısızlıkla sonuçlanmış oldu.
TETAŞ yönetimi karar verdi
Danıştay’ın yönetmeliğin bazı maddeleri için verdiği yürütmeyi durdurma kararının ardından Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı temyize gitmeyerek, ihale sonucuna ilişkin raporu TETAŞ’a iade etti. TETAŞ Yönetim Kurulu, yaptığı değerlendirmenin ardından dün ihaleyi iptal ettiğini duyurdu.
31’inci madde iptali
TETAŞ Genel Müdürü Hacı Duran Gökkaya imzasıyla dün yapılan açıklamada şunlar kaydedildi: “Nükleer Güç Santralı kurup işletecek ve TETAŞ’a elektrik enerjisi satacak Şirketin belirlenmesine ilişkin 24 Eylül 2008 tarihinde yapılan ‘yarışma’, bu yönde hazırlanan Şartnamenin 31. Maddesi doğrultusunda iptal edilmiştir.”
İhalenin iptaliyle, Türkiye’nin yaklaşık 50 yıldır devam eden nükleer santral macerası yine sekteye uğradı. Yeni süreçte TETAŞ, Danıştay’ın iptal maddeleri çerçevesinde yeni bir yönetmelik hazırlayacak. Bakanlık, ihale sürecini etkilememesi için hazırlanan taslağı Danıştay’ın görüşüne gönderecek. Uzmanlar, yönetmelik hazırlanması ve Danıştay’dan görüş alınmasının birkaç ay alabileceğine dikkat çektiler.
Yeni model gelebilir
Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Taner Yıldız, her fırsatta nükleer santral konusundaki kararlılıklarını vurgularken, iptal öncesi yaptığı açıklamada 3-4 ay içinde Sinop’ta nükleer santral yapımına ilişkin ihaleye çıkmaları gerektiğini söylemişti. Bu da enerji çevreleri tarafından yeni bir ihale modelinin getirilmesi olarak yorumlanıyor.
Hem Mersin, hem Sinop
Edinilen bilgilere göre, en kısa süre içerisinde hem Mersin Akkuyu hem de Sinop için yeni ihaleye çıkılması ve bu ihalelerin 2010’da sonuçlandırılması planlanıyor. Danıştay’ın yer tahsisi ve aktif elektrik enerjisi birim satış fiyatına ilişkin maddelere itirazının ardından bu maddelere özellikle dikkat edilmesi planlanıyor.
Modelle ilgili özeleştiri
Enerji ve Tabii Kaynaklar Eski Bakanı Hilmi Güler’in, “Türk tipi model” olarak tarif ettiği ihale modelinin değiştirilmesine kesin gözüyle bakılırken, yeni modelde kamunun içinde olabileceği bir yapının getirilmesi olasılığı da bulunuyor.

Madde 31 ne diyor

TEKLİFLER Açıldıktan Sonra Yarışmanın İptalinde İdarenin Serbestliği; “Teklifler açıldıktan sonra İdare, Yarışmayı iptal etmekte serbesttir. İdare, iptal nedeniyle herhangi bir yükümlülük altına girmez. Yarışmanın iptal edilmesi halinde, bu durum bütün İsteklilere yazılı olarak bildirilir ve iptal kararından itibaren 15 (on beş) gün içinde geçici teminatlar iade edilir. İstekliler yarışmanın iptal edilmesi nedeniyle her hangi bir hak iddiasında bulunamazlar.”

Adım adım nükleer süreci

Dönemin Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Hilmi Güler, nükleer santral ihalesine bir ay kala “Bilgilendirme Toplantısı” düzenledi. Bu toplantıda şartname alan firma temsilcileri, “Küresel dalgalanma ortamında kredi bulamıyoruz, biraz daha süre lazım” talebini iletti.
Firmalar ayrıca, Hazine Garantisi verilmesini ve alım garanti süresinin uzatılmasını istedi. Ancak, bu talepler de karşılık bulmadı. Ancak, Güler ihale süresini uzatmayacaklarını bildirdi.
24 Eylül 2008’de yapılan ve 13 yatırımcının yeterlilik aldığı ihalede, tek teklif Rus Türk Konsorsiyumundan geldi.
İhalenin ardından tek teklifin geldiği ortamda yarışma olamayacağı ve ihalenin bir kez daha iptal edilebileceği tartışmaları gündeme oturdu.
19 Ocak 2009’da tek katılımcı olarak giren Konsorsiyumun 21.16 kilowatt saat/sentlik teklif verdiği ortaya çıktı. Bu teklif dünya standartlarına göre aşırı pahalı olduğu için eleştirildi.
Konsorsiyum TETAŞ’a ikinci bir teklif vererek, bu rakamı kilowatt saat başına 15.3-13.4 aralığına çekti. Ancak bu rakam da yeterince düşük bulunmadı.
ANKA Haber Ajansı 24 Nisan 2009 tarihinde “Nükleer Santralde Yüce Divanlık Skandal” başlığıyla geçtiği haberde, Komisyonun, “Rusya’daki en pahalı benzerinin bile iki katı para istiyor” sonucuna vararak olumsuz karar verdiğini iddia etti. Ancak haber yetkililer tarafından yalanlandı.
Fiyat ekseninde Rusya ile yapılan pazarlıklar sürerken, teklif geçerlilik süresi 24 Kasım’a kadar uzatıldı. Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Taner Yıldız, nükleerde kamu payı olabileceğini belirterek, “Modelle alakalı kamunun içinde olabileceği bir yapıyı getirmemiz gerekebilir” dedi.
Danıştay, ihale yönetmeliğinin üç maddesi için yürütmeyi durdurma kararı verdi.
Bakan Yıldız, geçtiğimiz hafta temyize gitmeyeceklerini açıkladı. Bunun ardından Bakanlar Kurulu’na gönderilmesi gereken nükleer raporu TETAŞ’a gönderilince, “ihale iptal edilecek” yorumları ağırlık kazandı. Sonuç da bu yönde oldu.

Yıldız: Nükleerde kararlıyız

ENERJİ ve Tabii Kaynaklar Bakanı Taner Yıldız, nükleer santralin yapımıyla ilgili kararlılığın aynı şekilde devam ettiğini bildirdi. Yıldız, Türkiye Müteahhitler Birliği’nin düzenlediği “Gündem 2009”  toplantısı öncesinde “Bundan sonra nükleer santral yapımına ilişkin yeni bir süreç başladı” dedi. Bu konuda farklı bir sürecin işleyebileceğine dikkat çeken Yıldız, kendilerinin nükleer santral kurulmasıyla ilgili programı iptal etmediklerini sadece TETAŞ Yönetim Kurulu tarafından yarışma sürecinin iptal edildiğini ifade etti. Yıldız, sözlerini şöyle sürdürdü:
Kararlılığımız eksilmedi
 “Gerek ülke olarak gerek hükümetin acil eylem planında ve hükümet stratejisinde nükleer santral yapımındaki kararlılık eksilmeden devam ediyor. Kanunun verdiği yetkiyi, süreci de dikkate alırsak, kamu iştirakleriyle beraber olabilecek şirketler veya şirketlerin alabilecekleri işlemler de dahil farklı bir sürece giriyoruz. İhaleyle olabilir, ihalesiz de olabilir, yarışma süreci olabilir, yarışma süreci de olmayabilir. Bununla ilgili görüşmelerimiz kendi içimizde devam ediyor. Özellikle devlet politikası haline gelmiş bir konuda, yasama, yürütme ve yargının hep beraberce davranıyor olabilmesi lazım ”
 Bir çok yöntem var
 Bundan sonraki süreçte bir çok yöntemin uygulanabileceğini söyleyen Yıldız,  “Kamu ortaklığı olabilir, kamu ortaklığı olmaksızın olabilir. Nükleer santral yapımıyla ilgili farklı modeller denenebilir ” dedi. Yıldız “Biz Rusya ile görüşmelerimizi kapatmış değiliz bu bir süreç onların bize verebilecekleri teklifler olabilir başka ülkelerin verebilecekleri teklif olabilir” dedi. 2010’un ilk çeyreğinde mutlaka belli kararlar almak, belli bir mesafe kaydetmek zorunda olduklarını ifade eden Yıldız, santrallerin kurulmasıyla ilgili sürecin devam ettiğini vurguladı.