TEPAV: Kriz şiddetlenirse hem kur hem enflasyon yükselir

TEPAV'dan yapılan yazılı açıklamaya göre, TEPAV Finans Enstitüsü “Ekonomide Durum” başlıklı rapor yayınlamaya başladı.

Finans Enstitüsü Direktörü Prof. Dr. Fatih Özatay'ın gözetiminde 2 ayda bir yayınlanacak raporun ilk sayısında mevcut durumun yanı sıra ekonomideki olası gelişmelere ilişkin senaryolara da yer verildi.

Türkiye ekonomisinde yılın ikinci yarısında neler olabileceğini Avrupa'daki olası gelişmeler ışığında değerlendirmek gerektiğine işaret edilen raporda, bu gelişmelere TCMB'nin vereceği tepkilerin de belirleyici olacağı ifade edildi.

İyi senaryo

Raporda yer alan 1. senaryo, Avrupa'da krizin şiddetlenmediği, Yunanistan'ın euro bölgesinden çıkış olasılığının yükselmediği, İspanya'daki durumun ise daha kontrol edilebilir hale dönüştürüldüğü, Portekiz ve İtalya'dan da kötü haberler gelmediği varsayımları üzerine inşa edildi. Bu koşullar altında risk alma iştahında bir ölçüde düzelme bekleneceği belirtilen raporda, şunlar kaydedildi:

“Cari işlemler açığının normal kanallardan finansmanında Ağustos 2011–Mart 2012 döneminde yaşanan güçlük azalır. Döviz kuruna yukarıya doğru baskı hafifler, hatta ortadan kalkabilir. Petrol fiyatlarının mevcut düzeyine yakın bir yerde kalması halinde, bu gelişmeler enflasyonu düşürücü yönde çalışır. Yılın son çeyreğinde enflasyonda beklenen düşme daha belirgin hale gelir. Kredi hacminde Nisan ayında başlayan yükselme eğilimi güçlenir. Ekonomik büyüme yılın ilk yarısındaki düzeyinin üzerine çıkar. Ancak büyüme oranının Orta Vadeli Program'da 2012 için öngörülen yüzde 4'ü aşarak, yüzde 4,5-5 arasında olan potansiyel düzeyine ulaşması için bu gelişmeler yeterli olmaz; Avrupa'daki krizin göreli olarak hafifleyeceğine dair emarelerin ortaya çıkması gerekir.

Bu gelişmeler ışığında TCMB, enflasyonun 2013 hedefleriyle uyumlu olduğunun altını çizerek, para politikasını bir miktar gevşetir. Gerçek politika faizi olan ortalama fonlama maliyeti ile repo faizi arasındaki fark azalır. Avrupa'daki krizin hafifleyeceğine ilişkin işaretlerin ortaya çıkması halinde repo faizi tekrar politika faizi olabilir; farklı bir ifadeyle kısa vadeli piyasa faizinin iyice düşmesi beklenir. Bu gelişmeler sonucunda kredi talebi ve kredi arzı biraz daha canlanır. Cari işlemlerdeki iyileşme süreci sona erer.”

Söz konusu senaryoya göre, FED'in yeni bir miktarsal gevşemeye gitmesi, Türkiye'ye yönelik kısa vadeli sermaye girişlerini artırıp, döviz kuruna aşağıya yönelik baskı yapabilir. Bu da enflasyon açısından TCMB'yi rahatlatan bir gelişme olur. Bu durumda TCMB 2010'un sonlarında olduğu gibi kısa vadeli sermaye girişlerinin etkilerine yoğunlaşır. Ancak ekonomik büyüme oranı, potansiyel büyüme oranı olan yüzde 4,5-5 aralığının çok üzerine çıkma eğilimi göstermedikçe, 2010'un sonundaki ve 2011'in ilk yarısındaki kararları beklememek gerekir.

Kriz şiddetlenirse

Raporda, Avrupa'daki krizin şiddetlendiği varsayımı üzerine şekillendirilen 2. senaryoya göre oluşabilecek durum ise şöyle anlatıldı:

“Bir ilk yaklaşım olarak mevcut durumun biraz daha kötüleştiği ve İspanya için de euro bölgesinden çıkışın daha sıklıkla gündeme getirildiği bir durumu düşünelim. Bu koşullar altında oluşabilecek olası gelişmelerin, krizin şiddetlenmesi halinde daha keskinleşmesi beklenir. Bu durumda uluslararası risk alma iştahı ve yükselen piyasa ekonomilerine fon akımları azalır.

Bu koşullar altında döviz kuruna yukarıya doğru baskı oluşur. Aynı zamanda özellikle yatırım ve dayanıklı tüketim harcamalarının olumsuz etkilenmesi beklenir. Bu, kredi talebini azaltır. Hem riskin artması hem de dış piyasalardan borçlanma olanaklarının azalması kredi arzını sınırlar. Sonuçta kredi hacminin artış hızında yavaşlama beklenir.

Döviz kurunun artması enflasyonu yükseltir. Belirsizliğin artması ve kredi hacminin artış hızının azalması ile yurt içi talebin dizginlenmesi enflasyona olumlu etki yapar. Ama enflasyonu yükseltici etkiler ağır basar. Dolayısıyla, bir yandan büyüme oranının azaldığı, belki de ekonomik küçülmenin yaşandığı bir dönem yaşanırken, enflasyonun bir miktar yükseldiğine şahit olunabilir. Aynı ortamda cari işlemler açığının daha da azalması beklenir.

TCMB'nin bu senaryo altında işinin daha zor olduğu açık. Krizin şiddetlenme derecesine bağlı olarak hem lira cinsinden hem de döviz cinsinden likiditeyi artırıcı önlemleri öncelikle devreye sokması beklenir. Elbette enflasyonla mücadele arka plana geçer.”

“Olumsuz senaryonun gerçekleşme olasılığı daha yüksek”

TEPAV'ın raporunda bu senaryolardan ikisinin de gerçekleşme olasılığı olduğunun altı çizildi. Mevcut koşullar altında ikinci senaryonun yaşanması olasılığının biraz daha yüksek göründüğü ifade edilen raporda, “Bu durumda Avrupa'daki krizin ne kadar şiddetleneceği önem kazanıyor. Bu konuda henüz bir yargıya varmak için erken” denildi.