Temizel: Bu bütçe benim içime sinmedi

Maliye Bakanı Zekeriya Temizel, 1999 mali yılı bütçesinde 23.7 katrilyon liralık harcama, 18.1 katrilyon lira da vergi beklendiğini açıklayarak, faiz için 8.9 katrilyon lira ayrılmasını içine sindiremediğini söyledi.

Temizel bütçe tasarısının TBMM'ye sunulması nedeniyle düzenlediği basın toplantısında, Bütçe'nin 6 katrilyon 70 trilyon lirasının personel, 2.3 katrilyon lirasının diğer cari harcamalar, 1.4 katrilyon lirasının yatırım, 13 katrilyon 810 trilyon lirasınının da transfer ödeneklerinden oluştuğunu açıkladı. Faiz harcamaları, 8 katrilyon 890 trilyon lira pay alırken, sosyal güvenlik kuruluşlarına 2 katrilyon 55 trilyon lira ayrıldı.

HEDEF İKİYE ÇIKTI

Temizel, 1999 bütçesi hazırlanırken, bu yıldan farklı olarak enflasyonla mücadeleye ek olarak ikinci bir hedef daha belirlendiğini; bu hedefin de dünyadaki krize bağlı olarak reel sektör ile ihracatın finansmanı olduğunu söyledi. Bütçedeki en önemli verilerin ‘açık’ ve ‘faiz dışı fazla’ olduğunu vurgulayan Temizel, açık düşerken, faiz dışı fazlanın yükseldiğini açıkladı. Bütçe açığının GSMH'ye oranının, 8.1, faiz dışı fazlanın 3.9 olarak hedeflendiğini hatırlatan Temizel, ‘‘Açık, 7.1'e düştü. Faiz dışı fazla da 3.9'dan 4.6'ya çıktı.Bu da Türkiye'nin hâlâ borç ödeyebileceği anlamına geliyor’’ dedi. 1998 bütçesinde, personel ve faiz olmak üzere iki kalemde sapma olduğunu bildiren Temizel ‘‘Personel harcamalarında sadece ödenek eksik konulduğu için değil, 8 Yıllık Temel Eğitim dolayısıyla 56 bin öğretmen istihdam edildi’’ dedi. Temizel'in verdiği bilgiye göre, personel giderleri 7.3'den 7.7'ye, diğer cari kalemler 2.5'tan 3'e çıktı. Bu artışta, Suriye krizinin de etkisiyle savunma giderlerine ayrılan payın büyümesi rol oynadı.

YENİ YATIRIM YOK

1999 bütçesinde yatırımlara haksızlık yapıldığını söyleyen Temizel, şunları söyledi: ‘‘Ama burada temel belirleyici öncelikler oldu. Kendi yağımızla kavurulurken, nereden kısıntı yapacağımızı değerlendirdik. 1999'da yeni yatırım yok. Bu yıl bitebilecek enerji, tarım, sulama projeleri tamamlanacak. Dış finansmanı olanların yapılacağı tabiidir.’’

Seçim olursa geçici bütçe

Maliye Bakanı Zekeriya Temizel, toplantı bitiminde gazetecilerin sorularını şöyle yanıtladı:

Erken seçim yapılırsa bütçe ne olur?

Ne olacağı yasalarla bellidir. Geçici bütçe hazırlarız.

Seçim gerçeği karşısında, 1999'da yeni yatırım yapılmayacağı sözününz ne kadar gerçekçi?

Türkiye, seçim endişesiyle gereken önlemlerini almaz, popülist yaklaşımını sürdürürse, karşı karşıya kalacağı maliyet, seçimde ortaya çıkacak maliyetten her zaman fazla olur. O nedenle devlet, asla finanse edemeyeceği harcamalara 1999 yılında kalkışmayacaktır. Ne olursa olsun kalkışmaması gerekir ve kalkışmayacaktır.

Temizel, Türkbank'ın satışıyla ilgili bir soruyu yanıtlarken, bakanlık olarak konuyla ilgili incelemeleri, daha kasetler ortaya çıkmadan başlattıklarını, incelemelerin devam ettiğini kaydetti.

1999'da KİT'lere personel alınmayacak

Kamu İktisadi Teşebbüsleri (KİT) ve Bağlı Ortaklıkları, 1999 yılı faaliyetlerini, Genel Yatırım ve Finansman Programı hedefleri doğrultusunda, belirlenen ilkelere uygun şekilde yürütecekler.

Bakanlar Kurulu'nun KİT'ler ve bağlı ortaklıklarının, 1999 yılınıa ait Genel Yatırım ve Finansman Programı'na ilişkin kararı, Resmi Gazete'de yayımlandı.

Karar kapsamında, KİT'ler ve bağlı ortaklıkların, memur, sözleşmeli, daimi ve geçici işçi dahil personel alımları durduruldu.

Teşebbüs ve bağlı ortaklıkların eleman ihtiyacı, ana kuruluş içindeki veya bağlı ortaklık içindeki birimlerin ihtiyaç fazlası elemanlarının nakli suretiyle karşılanacak.

İhtiyacın bu şekilde karşılanmasının mümkün olmadığı zorunlu hallerde, ürün alımı yapan tarımsal kuruluşlar dışındaki teşebbüs ve bağlık ortaklıklardan, niteliği uygun olanlara öncelik verilerek, Devlet Personel Başkanlığı'nın izniyle, açıktan personel alınabilecek.

Ayrıca teşebbüs ve bağlı ortaklıklarca, yalnızca dönemsellik arz eden hizmetler ve yardımcı hizmetler için taşeron çalıştırılabilecek.

1998 yılında taşeron çalıştıran teşebbüs ve bağlı ortaklıklarca, bu taşeronların yaptıkları hizmetler ve yıllık maliyeti, 31 Ocak 1999 tarihine kadar, Hazine Müsteşarlığı ile Devlet Personel Başkanlığı'na bildirilecek.

Demirel'in brüt maaşı 920 milyon

Cumhurbaşkanı Süleyman Demirel'in isteği üzerine maaş artşı sınırlı tutuldu ve yüzde 25 arttırılarak, aylık brüt maaşı 920 milyon liraya yükseltildi.

Cumhurbaşkanlığı bütçesi 19 trilyon liradan 25 trilyon liraya yükseltildi. Bütçe tasarısında Cumhurbaşkanlığı personel harcamaları 2 trilyon 341 milyar olarak yer aldı. Demirel'in isteği üzerine maaşına yüzde 25 zam yapıldı. Bütçede yapılması öngörülen zamla, Cumhurbaşkanı Demirel'in maaşı aylık brüt maaşı 690 milyon liradan brüt 920 milyon liraya çıkacak.

Yılbaşında yürürlüğe girecek yeni gelir vergisi oranlarına göre, Demirel'in 920 milyon lira brüt maaşından ilk iki ay yüzde 15 vergi kesintisi yapılacak. İlk aylarda 780 milyon lira alacak olan Demirel'in maaşı vergi diliminin yükselmesi nedeniyle giderek daha da azalacak. Memur maaş katsayısı artışı ile de maaşı yükselmeyecek olan Demirel milletvekillerinden daha az maaş alacak.

Eski Cumhurbaşkanları ve eski başbakanlar ile vefat edenlerin dul ve yetimlerinin aylıkları da Cumhurbaşkanı maaşına göre belirlendiği için bunlar da zam alacak. Demirel'in maaşına yapılacak zam nedeniyle ‘‘Kenan Evren, Semra Özal, Emel Korutürk, Atıfet Sunay, Bülent Ulusu, Naim Talu, Şehriyar Peker, Nigar Ürgüplü, Kamil Erim, Semiha Irmak, Gülten Günaltay’’de maaşları artacak.

Altı bakanlık bir diyanet etmedi

En büyük payları Milli Savunma ve Milli Eğitim bakanlıklarının aldığı bütçede, Diyanet İşleri'ne verilen ödeneğin, altı bakanlığın ödenek toplamının üstünde olması dikkat çekti. 172 trilyon 760 milyar lira ayrılan Diyanet işleri Başkanlığı; bu haliyle, Enerji, Çevre, Turizm, Sanayi ve Ticaret, Çalışma ve Orman bakanlıklarının toplamından yaklaşık 20 trilyon lira daha fazla ödenek aldı.

1999 Bütçesi'nde Cumhurbaşkanlığı için 24 trilyon 120 milyar lira ödenek ayrıldı Cumhurbaşkanlığı'nın bütçe ödenekleri, yüzde 25.8 oranında artırılırken, bu oranın en düşük oranlı ikinci artışı artışı oluşturduğu görüldü.

Milli Savunma Bakanlığı'nın ödeneği, yüzde 80.3 oranında arttırılarak, 2.505 katrilyon liraya çıkarıldı. Bakanlığın toplam bütçe içindeki payı, yüzde 9.4'ten, yüzde 10.6'ya çıktı.

2 katrilyon 130.3 trilyon lira ödenek ayrılan Milli Eğitim Bakanlığı'nın ödenekleri bu yıla göre yüzde 71.4 oranında artırıldı.

Üniversitelere 663 trilyon

Kaynak yetersizliği nedeniyle büyük sıkıntılar yaşayan üniversiteler, 1999'da da umduğunu bulamayacak. Bu yıl 600 trilyon lira ödenek isteyen ve 385 trilyon lira alabilen üniversitelere, 1999'da 663 trilyon lira verilmesi öngörüldü. Bütçeden en büyük payı 51.5 trilyon lira ile İstanbul Üniversitesi, en düşük payı ise yaklaşık 4 trilyon lira ile Kafkas Üniversitesi alacak. Üniversitelerin ödeneklerindeki artış oranı geçen yıla göre yüzde 70 düzeyinde gerçekleşirken, üniversiteler yine ödenek tekliflerinin yaklaşık yüzde 70'ini alabilecek.

SSK prim tavanı 143 milyon lira

Yeni yılda SSK prim tavanı 143 milyon 26 bin 500 liraya çıkacak. Halen 7 bin 750 olan memur maaş katsayısının yılbaşında 9 bin 700'e yükselmesiyle birlikte aybaşında 114 milyon 275 bin liraya yükselen SSK prim tavanı da Ocak'ta 143 milyon 26 bin 500 lira düzeyine ulaşacak. Bu şekilde tavandan prim ödeyen sigortalılardan halen 15 milyon 998 bin 500 lira prim kesilirken, bu rakam da yılbaşında 20 milyon 23 bin 710 lira olacak. Böylece maaşlarda 4 milyon 25 bin 210 liralık bir azalma meydana gelecek. Bu arada Ekim ayı başında 14 bin 745'e yükseltilen SSK emeklilik üst gösterge rakamının da Ocak'ta yeniden artırılması durumunda, bu defa SSK prim tavanı 143 milyon 26 bin 500 liranın da üzerine çıkacak. Öte yandan 1999 yılı bütçe tasarısında halen 200 milyon 625 bin lira olan kıdem tazminatı tavanının da Ocak'ta 278 milyon 595 bin lira olması öngörüldü.