Enflasyon son 13 yıllık tüm enflasyon oranlarını aştı
Güncelleme Tarihi:
2017 yılında enflasyon son 13 yıllık tüm enflasyon oranlarını aştı. Yüzde 11.92’lik yıllık enflasyon kasımdaki yüzde 12.98’lik rekordan dönse de 1 yılda enflasyonu arttıran yani zam gören tüm ürünler temel gıda ve ihtiyaç maddeleri. Ekmek, peynir, sebze, domates, bakliyat ile benzin, tuvalet kâğıdı, doğalgaz zamlandı. Ve bu 1 yılın enflasyonunu belirledi.
ENFLASYON, 2017’yi yüzde 11.92 ile son 13 yılın en yüksek yıllık enflasyonu ile kapattı. 2017 Aralık ayında enflasyon yüzde 0.63 olan piyasa beklentisinin
biraz üstünde yüzde 0.69 artarken, yıllık enflasyon yüzde 11.92’ye çıktı.
Merkez Bankası’nın ve güncellenen Orta Vadeli Program’da beklenti yıllık yüzde 9.8 enflasyondu. Bu aşıldı, 2018’in ilk çeyreğinde ise enflasyonda geçen yılın çok yüksek enflasyon verileri nedeniyle düşüş bekleniyor. Verilerde düşüş beklense de 1 yılda domates, limon, sabun, tereyağı, otomobil, patates, soğan, yoğurt, tuvalet kâğıdı çift hanenin üzerinde arttı. Bunun yanı sıra memur ve emekli ise 6 aylık enflasyon olan yüzde 5.69 çerçevesinde yüzde 4’lük toplu sözleşme zammının üstünde kalan yüzde 1.69 seviyesinde artış alacaklar.
Türkiye İstatistik Kurumu’nun (TÜİK) dün açıkladığı verilere göre üretici fiyatlarında da yükseliş sürdü. Yurtiçi Üretici Fiyat Endeksi Yİ-ÜFE 2017 Aralık’ta yüzde 1.37 arttı, yıllık artış yüzde 15.47 oldu. Bu da 11 yılın en yüksek üretici enflasyonu verisi.
Merkez Bankası’nın para politikası için takip ettiği çekirdek enflasyon göstergeleri de tarihi zirvelerinde. TÜİK’in işlenmemiş gıda, enerji, içki ve sigara ile altın hariç hesapladığı B çekirdek enflasyonu aylık yüzde 0.51 arttı ve yıllık yüzde 12.28’ye ulaştı. Yine TÜİK’in enerji, gıda, içki ve sigara ile altın fiyatlarındaki değişimleri göz ardı ederek hesapladığı C çekirdek enflasyonu da aylık yüzde 0.55 arttı ve yıllık yüzde 12.30’e çıktı. Bu ikisi de rekor seviyeler. Merkez Bankası’nın bu veriler nedeniyle hükümete ‘neden tutturamadık’ mektubu yazacak.
İSTANBUL’daysanız köprü zammı her daim gündeminiz olur. Son olarak yıl başında yüzde 25 zam geldi. Dün TÜİK’in açıkladığı verilere göre ise 2017’de köprü geçiş ücretlerine yapılan zam yüzde 47.3’ü buldu. Peki bu kadar yüksek artış yaşanırken ve günde sadece 15 Temmuz Şehitler Köprüsü ile Fatih Sultan Mehmet Köprüleri’nden yarım milyonu aşkın araç geçerken neden enflasyonu etkilemiyor? TÜİK enflasyonda hangi maddenin ne kadar ağırlığı olduğunu yani fiyat artışının enflasyonu nasıl etkileyeceğini yüzde rakamlarla veriyor. Mesela kira yüzde 5, otomobil yüzde 3.5’a domates yüzde 1’e, etin enflasyon içinde yüzde 2’ye varan ağırlıkları var, yani etkisi yüksek. Köprü geçiş ücretinin mi? Sadece yüzde 0.0003. Fiyat değişiminin etkisi hesaplarken TÜİK bu oranla çarpıyor ve ağırlığı düşük olduğu için etkisi de olmuyor. Enflasyona köprü ücretinden ne daha çok etki yapıyor derseniz oldukça ilginç… Mesela koli gönderme ücreti yüzde 0.0021, kontak lens yüzde 0.0100, kakaolu toz içecek yüzde 0.0052, film tabetme ücreti yüzde 0.0071, tiyatro yüzde 0.0100. Yani aslında devletin kasasını dolduran köprü geçiş ücreti zamları enflasyonu arttırmayarak makro dengelere de yardımcı oluyor.
BENZİN, motorin ve LPG zamları ile döviz kurlarındaki artışın en etkili olduğu ulaştırma gıdadan sonra yıllık enflasyonu en çok artıran grup. Ulaştırma grubunda yıllık enflasyon yüzde 18.24 bunun genel yıllık enflasyona etkisi 2.97 puan. Yani gıda ile başa baş gitmiş. Bu grupta en çok ne artmış dersek benzinli ve dizel otomobiller öne çıkıyor. Bir yılda hem vergi değişimleri hem de Euro ve dolar kurundaki yükselişler otomobil fiyatlarına ortalama 23-26 zam yapılmasına neden oldu. Benzin yüzde 9.6, mazot yüzde 14.1, LPG ise yüzde 21 zam gördü. Ayrıca metro, otobüs bileti, şehir içi ve dışı ulaşım yapılan yüzde 40’lara yaklaşan zamlar ile taksi ücretlerindeki yüzde 41.7’lik zam ulaştırma grubunu enflasyon hesabında ön sıralara çekti.
HER ÜRÜNDE ZAM VAR
ENLFASYON hesabında öne çıkan iki grup ulaştırma ve gıda olsa da diğer tüm gruplarda enflasyon 2016’ya göre arttı. 2017’de zam olmayan sektör yok. Sigaraya zam enflasyonu sarstığı için hükümet 2017 Temmuz’unda ve 2018 Ocak’ında zammı pas geçti sadece içki fiyatlarını arttırdı. Bu sayede işçi ve sigara grubunda yıllık enflasyon yüzde 2.86 arttı. Bunun genel enflasyona etkisi 0.17 puan oldu. Giyim ve ayakkabı yıl içinde çoğu ay kurtarıcı sektördü ama yıllık enflasyona etkisi 0.84 puan oldu. Konutta doğalgaz ve kira zamları etkili. 2018’de ise ilk zam elektriğe geldi. Ev eşyası grubu aslında enflasyonda en suçlulardan. Çünkü vergi indirimleri bu grupta aylarca talebi arttırdı. Bu grubun genel enflasyona artırıcı etkisi 1 puan. Lokanta ve oteller hem kurdan hem de gıdadaki artışın yansımasından kaynaklanıyor.
