Tekstilde 2009 ‘en kötü yıl’ oldu, intihar ve kapanan fabrikalar damgasını vurdu

KÜRESEL ekonomik kriz 2008’in son çeyreğinde kendisini hissettirmeye başladığında, en çok etkilenecek söktörlerden biri olarak tekstil ve konfeksiyon gösteriliyordu. Temel ihtiyaçlardan çok sonra gelen giyinmeyle ilgili giderleri tüketici bir süreliğine kesebilirdi. Öyle de oldu. 2008’de dünyada 15.9 trilyon dolar olan mal ticareti, 2009’da 12 trilyon dolara gerilerken hazır giyim bundan en çok etkilenenlerden oldu. Bir yıl sonrasının sezonuna çalışan sektör, perakendede büyük stoklarla yakalandı, üretim de önemli ölçüde daraldı. 2005’te dünyada kotaların kalkmasıyla Çin lehine dönen ticarette, Türkiye önemli bir değişim ve dönüşüm geçirerek kendini yeniden konumladı. Ekonomik krizin Türkiye’ye getirdiği avantaj, stoklarla yakalanan markaların satın alımlarını kısa vadede gerçekleştirmek ve tüketiciden gelen tepkiye çabuk yanıt verebilmek için yakın coğrafyada üretime yönelmesiydi. 2009’da Türkiye’de kimileri bu avantajı kullanırken kimileri de zaten pek yolunda gitmeyen işlerin tadı krizle iyice kaçınca üretimden çekilmek zorunda kaldı.
Gözler Denizli’deydi
Türkiye’de ekonomik krizi en çok hisseden şehirlerin başıda Denizli ve Bursa yer aldı. İşini kaybeden binlerce kişinin yanında tekstil, hazır giyim ve konfeksiyon sektörlerinde işverenlerin çığlığı da yükseldi. Denizli Basma ve Boya Sanayi’nin (DEBA) kapısına kilit vuran patronu Esat Sivri, “Anadolu Kaplanı değil, Anadolu eşeğiyiz. Bizim yaptığımız iş eşeklik. Param yok, borcum çok, iş arıyorum. Hâlâ eşek gibi çalışabilirim” diye isyan etti.
2009’da Denizli iki intiharla da sarsıldı. Biri, gök cisimlerine ve uzay bilimlerine olan ilgisi nedeniyle kamuoyunda “UFO’cu işadamı” olarak tanınan Funika Holding’in sahibi Osman Nuri Sözkesen’di. En kara haberler Denizli’den gelmişti ancak sektörü emsilcileri sorunun bütün Türkiye’nin sorunu olduğuna dikkat çekmişti.  1980’den 2007’ye kadar yıllık yüzde 24 ihracat artışla büyüyen hazır giyim ve konfeksiyon sektöründe ihracat, 2008’de yüzde 2, 2009’un ocak-kasım döneminde 2008’in aynı dönemine kıyasla yüzde 18.1 düştü ve 12.1 milyar dolara geriledi.

2010’da 2008 yılını yakalamayı umuyoruz

İSTANBUL Hazır Giyim ve Konfeksiyon İhracatçıları Birliği (İHKİB) Başkanı Hikmet Tanrıverdi, Dünya Ticaret Örgütü verilerine göre dünyanın 4’üncü büyük konfeksiyon tedarikçisi olan Türkiye için 2008’in son çeyreği ile 2009’un oldukça zorlu geçtiğini söyledi. İşçilik, elektrik, doğalgaz gibi maliyet faktörlerindeki yüksekliklerin devam ettiğini, yüksek faiz-düşük kur politikasının sektörün rekabet gücünü olumsuz etkilediğini vurgulayan Tanrıverdi şu tespitlerde bulundu: “2010 yılı için genel anlamda dünya ekonomisinin toparlanmasıyla, ihracatımızda iyileşme olacağını ve en azından 2008’deki 15.7 milyar dolarlık rakamın yakalanacağını umuyoruz. Pazarlar daraldı, üretim-kapasite kullanım oranları düştü ve bu ortamda üretim maliyetleri yüksek seyretti.”

Eskiye dönmek birkaç yıl alır

TÜRKİYE Giyim Sanayicileri Derneği (TGSD) Başkanı Ahmet Nakkaş, “Pazarlarımızdaki yavaş ve kademeli iyileşmeye bağlı olarak tekstil ve hazır giyim sektöründe 2008 yılı ihracat seviyelerine ancak birkaç yıl içinde yeniden ulaşılabilecek” dedi. Nakkaş, yeni dönem için firmalara şu tavsiyelerde bulundu: “Firmalar yeni dönemde iç ve dış pazarlarda yavaş ve kademeli genişleyecek bir talep ile karşılaşacak. İç ve dış pazarda rekabet artmaya devam edecek ve içeride üretim maliyetleri üzerindeki yükler sürecek.”

Bir moda haftası yok, iki moda   günü var

İSTANBUL’u moda başkenti yapma iddiası altında önemli girişimlerde bulunan sektör, bugüne kadar farklı fuarlar ile parçalanmış görüntü verirken, 2009’da moda günlerinde de ikiye ayrıldı. İHKİB ve Moda Tasarımcıları Derneği’nin (MTD) öncülük ettiği İstanbul Fashion Days, 26-29 Ağustos’ta gerçekleştirildi. Öte yandan 23-25 Ekim’de dünyanın en büyük moda organizasyon ve modellik ajanslarından IMG Fashion’ın danışmanlığında Baykam&RBM’nin düzenlediği Fashionable İstanbul by Avea uluslararası platformda dikkat çeken etkinlik oldu.

Rakamlarla tekstil ve konfeksiyon

Türkiye’nin toplam ihracatı yüzde 25 azalarak 100 milyar doları zor yakalayacak.
2008’de 15.2 milyar dolarlık hazırgiyim ve konfeksiyon ihracatı yapıldı.
Bu 2007’ye kıyasla yüzde 2 düşüş anlamına geliyor.
2009’un Ocak-Kasım döneminde  ihracattaki düşüş yüzde 18.1’i aştı.
2009’un yüzde 15-20 kayıpla, 13-14 milyar dolarla kapatılabilir.
2008’de 6.8 milyar dolarlık tekstil ihracatı yüzde 20 düşüşle 5.5 milyar dolar olacak.