Tekstil ve hazır giyimde ‘STA’ endişesi

TÜRKİYE’nin, en eski ve güçlü ‘sanayi sektörü’ tekstilde Pakistan ile nihai imzaları atılacak Serbest Ticaret Anlaşması (STA) nedeniyle ‘Çin malı endişesi’ yaşanıyor.  Çünkü Pakistan, Çin ile de STA imzalamış bulunuyor. Sektör temsilcileri, endişelerini hükümete ve Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’a iletti. Anlaşmanın, Türkiye ile Gümrük Birliği anlaşmasını müzakereye açan Avrupa Birliği (AB) ile de ilişkileri olumsuz etkileyebileceği belirtiliyor. Trafik sapması sonucu Çin ve Bangladeş gibi ülkelerin ucuz tekstil ve hazır giyim ürünlerinin Pakistan üzerinden Türkiye’ye girişinin önü açılırsa tekstil ve hazır giyim fabrikalarının büyük bölümü kapanacak. Sektörü zora sokacak bir başka trafik sapmasının da Vietnam ile STA imzalayan AB üzerinden yaşanacağı bildiriliyor.

RAKAMLAR ORTADA

22 Mart 2016’da İslamabad’da STA Çerçeve Anlaşması’nın imzalanmasının ardından, Pakistan ile yapılacak nihai STA’nın tekstil ve hazır giyim sektörüne etkisinin son derece olumsuz olacağı sektör temsilcileri tarafından verilerle anlatılıyor. Türkiye’nin 2015 yılı itibariyle Pakistan’dan gerçekleştirdiği 310 milyon dolarlık ithalatın 216 milyon doları, yani yaklaşık yüzde 70’i tekstil ve hazır giyim ürünlerinden oluşuyor. Olası bir STA ertesinde tekstil ve hazır giyim ürünlerinde Pakistan’dan ithalatta çok hızlı bir yükseliş olacak. Çünkü Pakistan’ın başta Çin olmak üzere birçok Uzakdoğu ülkesi ile STA’ları var. Türkiye ile yapılacak STA, bu nedenle Çin ve Bangladeş menşeli ürünlerin Pakistan üzerinden trafik sapması yaratarak ülkemize giriş yapmasına sebep olacak.

EK VERGİ ÖNCESİ VE SONRASI

2011 yılında uygulamaya konan ek vergi öncesinde Pakistan, Türkiye’nin tekstil ürünleri ithalatında  yüzde 11’e yaklaşan pay almaktaydı. Bu tarihte başlanan ek vergi sonrası ithalatın toplam içindeki payı yüzde 4’e kadar düşmüştü. Türkiye-Pakistan STA’sı imzalanırsa, ek vergi uygulaması ile getirilmiş olan korunma önlemleri kaldırılmış olacak. Vergilerin sıfırlanması ile bu oran kısa sürede yüzde 11’lerin de üzerine çıkacak. Bahsi geçen trafik sapması gibi olumsuz faktörler de eklendiğinde özellikle tekstil ve hazır giyim sektöründe haksız rekabet koşulları sanayicimizi son derece menfi etkileyecek.Türkiye Tekstil Sanayii İşverenleri Sendikası Yönetim Kurulu Başkanı Muharrem Kayhan, “Türkiye’nin AB ile Gümrük Birliği anlaşması kapsamında AB’nin onayı alınmadan bu anlaşmanın imzalanması durumunda, AB’ye en fazla ihracat yapan başta tekstil ve hazır giyim sektörü gibi sektörler, AB’nin fiziki ve hukuki önlemleri ile de karşı karşıya kalacak. Çifte dönüşüm (Double transformation) ihracat kuralları uygulamasında son derece titiz davranan AB’nin, Türkiye’den gelen ihracatlarda ayniyat ve menşei kontrollerini ihracatçımıza zaman kaybettirecek şekilde yapması söz konusu olacak. AB ülkeleri hali hazırda zaten birçok konuyu bahane ederek, ihracatçımıza zorluklar çıkarmaya devam ediyor” dedi. 

TEKSTİL İTHALATINDAKİ EK VERGİ DEVAM ETMELİ

Tekstil sanayicileri, bu olumsuzlukların giderilebilmesi için önlem uygulanan ürünlerin ithalatında ek vergi uygulamasına devam edilmesini ya da Türk tekstil ve hazır giyim sanayisinin hassas sektör kabul edilerek STA kapsamı dışına alınmasını öneriyor. Buna göre böyle bir anlaşmada tekstil için 10 yıllık ‘hassas sektör’ ilan edilmesinin Türkiye ekonomisi için olumlu sonuçlar doğuracağı belirtiliyor. 

AB STA’LARI DA OLUMSUZ ETKİLİYOR

Türkiye Tekstil Sanayii İşverenleri Sendikası Başkanı Muharrem Kayhan, tekstil açısından meselenin sadece Pakistan ile imzalanacak STA olmadığını belirterek Gümrük Birliği’miz bulunan Avrupa Birliği’nin (AB), üçüncü ülkelerle yaptığı STA’ların da sektörü olumsuz etkilediğini söylüyor. Kayhan şöyle konuşuyor: “Örneğin, 2 Aralık 2015’de AB-Vietnam STA’sı için müzakerelerin tamamlandığı duyurulmuştu. Resmi onay sürecinde olan anlaşmanın 2018’e kadar yürürlüğe girmesi bekleniyor. Vietnam STA’sı yürürlüğe girdiğinde, ucuz işgücü ile üretilen ürünler birlik üreticilerine rekabet şansı tanımayacak. Vietnam’da, sanayiciler çok önemli devlet destekleri alıyor ve bu sayede tüm dünyada en rekabetçi fiyatları verebiliyor. Sayın Bakan Zeybekçi’nin yılbaşı öncesi verdiği demeçte haklı olarak altını çizdiği, AB’nin üçüncü ülkelerle yaptığı STA’larda ‘taraf olmak istiyoruz’ demesini son derece olumlu karşılıyoruz.”

AB İLE GÜMRÜK BİRLİĞİ MODERNİZE EDİLİYOR

AB’nin, yaptığı STA’ların sayısı giderek artıyor. Bu sebeple Türkiye, Gümrük Birliği ile edindiği gümrük muafiyeti ayrıcalığını ve avantajını kaybediyor. Çünkü Türkiye, AB’nin STA imzaladığı ülkelerle, gümrük vergilerini sıfırlamak zorunda. Ancak aynı ülkelere ihracatta Türkiye’ye uygulanan gümrük vergileri sabit kalıyor. Avrupa Komisyonu, AB ile Türkiye arasındaki Gümrük Birliği anlaşmasının modernizasyonu için AB Konseyi’nden yetki talep etti. Gümrük Birliği modernizasyonu sağlandığında Türkiye, AB ticaret politikasının hazırlanmasına ve uygulanmasına dahil olacak. AB’nin üçüncü ülkeler ile STA müzakerelerine eş zamanlı taraf olması mutlaka sağlanmalı.

EK VERGİYİ TRAFİK SAPMASIYLA AŞTILAR

2011 yılı ek vergi uygulamaları sonrası bazı AB ülkelerinden Türkiye’ye ihracatta önemli artışlar dikkati çekmişti. Bu artışların ‘trafik sapması’ sonucu olduğu anlaşıldı. Üretim kapasitelerinin çok üzerinde Türkiye’ye ihracat yapan bazı AB ülkelerinin Uzakdoğu’dan getirdikleri malları trafik sapması marifetiyle ülkemize soktukları anlaşılıyor. Başta AB’nin yeni üyeleri olan Eski Doğu Blok ülkelerinden, Türkiye’ye bu şekilde ihracat yapılıyor. Şimdi AB’nin başka ülkelerle yapacağı yeni STA’lar, bu şekilde Türkiye’nin ithalatını artıracak. 

TRAFİK SAPMASI NEDİR?

Ticaretin normal seyrinin, ülkelerin farklı tarife ya da tarife dışı önlemler uygulaması sebebiyle yön değiştirmesidir. Gümrük Birliklerinde, üyeler arası ticareti engelleyen ya da kısıtlayan gümrük vergileri ve tarife dışı engeller (kota, tarife kontenjanı vb.) kaldırılarak ve Gümrük Birliği dışındaki ülkelere karşı ortak tarife uygulayarak malların yön değiştirmesi (trafik sapması) önlenir. STA’larda ise ticaret sapması menşe kuralının uygulanmasıyla önleniyor. Makedonya ve Malta gibi ülkeler, kendi üretimleri olmayan malları trafik sapmasıyla Türkiye’ye gümrüksüz ihraç ediyorlar. Bu durum yapılan tüm uyarılara rağmen devam ediyor.

VİETNAM ÜRÜNLERİ GÜMRÜKSÜZ GİRERSE

TÜRKİYE ile AB arasındaki mevcut Gümrük Birliği kurallarına göre AB ile STA imzalayan Vietnam’ın tekstil ürünleri de Türkiye’ye gümrüksüz girebilecek. Vietnam’ın ihracatının en büyük ikinci kaleminin tekstil ve hazır giyim olduğunu düşünürsek, Türkiye’ye yoğun bir şekilde Vietnam ürünlerinin ithalatının söz konusu olacağı tahmin ediliyor. Bu durumda Türkiye’nin sektör temsilcileri, devlet desteği ile üretilen Vietnam mallarıyla rekabet edemeyecek.

EK VERGİ OLMASAYDI İTHALAT 1.6 MİLYAR DOLARA ÇIKARDI

ADANA Sanayi Odası ve Kıvanç Tekstil Yönetim Kurulu Başkanı Zeki Kıvanç, şöyle konuştu: “Kapsamlı bir dosya hazırladık ve Sayın Ekonomi Bakanımıza ilettik. Eğer bu konuyu ciddiye almazlarsa tekstil fabrikalarımız kapanır. Bir süre sonra da konfeksiyon fabrikaları kapanır. Çünkü hazır giyim imalatı da Pakistan’a kayar. Bu mesele tekstil ile hazır giyim sektörünün ortak sorunudur. 2011 yılında Türkiye Pakistan’dan 600 milyon dolarlık tekstil ve hazır giyim ürünü ithal etti. Ek gümrük vergisi konulunca rakam 2016 sonu itibariyle 200 milyon dolara indi. Eğer ek vergi olmasaydı 2016 sonunda Türkiye’nin Pakistan’dan tekstil ve hazır giyim ithalatı 1.6 milyar dolara ulaşacaktı. Eğer Pakistan ile STA imzalanırken tekstil ve hazır giyim kapsamdan çıkarılmazsa Asya’nın bütün ucuz ürünleri Türkiye pazarını istila edecek.”

İTHALATIMIZ 2 YILDA 2 MİLYAR DOLAR OLUR

TÜRKİYE Tekstil Sanayii İşverenleri Sendikası Yönetim Kurulu Üyesi Nevzat Seyok, Pakistan ile STA imzalandıktan sonra özellikle tekstil ve hazır giyimin sıkıntıya gireceğini ancak, Pakistan’a ürün satacağını düşünen diğer sanayi sektörlerinin de o pazarda Çin ile rekabet edemeyeceklerini söyledi. Seyok şu görüşleri dile getirdi: “Bence, STA imzalanırsa, şu anda 200 milyon dolar civarındaki tekstil ve hazır giyim ithalatı kısa sürede 2-3 milyar dolara yükselir. Bunu neden emin olarak söylüyorum; Pakistan ile Çin arasındaki STA’dan sonra Çin’in Pakistan’a ihracatı 4 milyar dolardan 17 milyar dolara yükseldi. Sektörümüz 2011’de getirilen ek gümrük vergileri sayesinde büyüme yakalamıştı. Şimdi bu STA yürürlüğe girerse önce konfeksiyonda sonra da tekstilde ciddi istihdam kayıpları olur.”

TEKSTİL VE HAZIR GİYİM BÜYÜK ZORLUK YAŞAR

TÜRKİYE Giyim Sanayicileri Derneği (TGSD) Başkanı Şeref Fayat, hükümetin, inşaat taahhüt işlerinin ve beyaz eşya sanayicilerinin önünü açmak amacıyla Pakistan ile STA imzalamayı düşünmüş olabileceğini belirterek, “Ancak bu beklenti de hayal kırıklığı yaratabilir. Çünkü asıl mesele Pakistan’ın Çin ile STA imzalamış olmasıdır. Şu anda Pakistan, Çin’in elektronik eşya pazarı konumuna gelmiş durumda” dedi. Giyim sanayicileri olarak Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği (TOBB) Başkanı Rifat Hisarcıklıoğlu kanalıyla Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’a rapor gönderdiklerini de söyleyen Fayat şöyle devam etti: “Biz asıl Türkiye’nin, Pakistan üzerinden Çin’in pazarı haline gelmesinden endişeliyiz. Sanki bu STA’yı Pakistan ile değil de Çin ile yapıyoruz. O kadar kritik bir konu. 2011’de uygulamaya başladığımız ek vergiler sayesinde tekstil ve hazır giyim sanayimizde en az 200 bin ilave istihdam sağlandı. Konfeksiyonda da birçok marka yurt dışında üretimini azaltıp yurt içinde üretime yöneldi. Şimdi bu tablo tersine dönecek. Trafik sapması yoluyla Türkiye pazarına girecek Çin tekstil ve hazır giyim ürünleriyle rekabet şansımız kalmaz. Çin her sektörde çok büyük üreticidir ve hem bizim sektörümüz adına hem de diğer sektörler adına ciddi sıkıntı olacağını söyleyebilirim.”

DOKUMA VE DENİM SANAYİ SIKINTIYA GİRER

İSTANBUL Tekstil ve Hammaddeleri İhracatçılar Birliği (İTHİB) Başkanı İsmail Gülle, Pakistan ile STA’nın tekstil ve hazır giyim sektörünü çok olumsuz etkileyeceğinin aşikar olduğunu söyledi. Gülle, şöyle konuştu: “Zaten şu anda bile Pakistan’dan Türkiye’ye yapılan ithalatın çok büyük bölümü tekstil ürünlerinden ibaret. STA devreye girince özellikle denim ve dokuma doğrudan etkilenir. Mevcut tesisler sıkıntıya girer yeni yatırım da olmaz. Oysa Türkiye’de şu anda her zamankinden daha fazla yatırım ve istihdam ihtiyacı bulunuyor. Pakistan ile STA, aynı zamanda Çin ürünlerinin de kapısını açar. Biz sektörü yaşatmak için uğraşırken böyle bir anlaşma yanlış olur. Konuyu Bakanlık yetkililerine ilettik. STA yapılacaksa tekstil ve hazır giyim bunun dışında kalsın istedik. Ancak karşı taraf da özellikle bu konuda ısrarlı. Çünkü, Pakistan’da işsizlik çok yüksek ve istihdam yoğun sektör olarak tekstil ve hazır giyimi görüyorlar.”