Tekel'i aldı, şimdi yurtdışına taşıyacak

- Türkiye'de sigara pazarının büyüklüğü nedir?

Türkiye 110 milyar adetlik bir pazar. Yılda 5.5 milyar paket satılıyor. Dünyanın en büyük sekizinci pazarıyız.

- Pazar lideri kim?

İlk sırada yüzde 40 civarında bir payla Philip Morris var. Biz Tekel'i aldıktan sonra yüzde 35 pazar payına ulaştık ve ikinci sıraya yükseldik.

AT'ta Yönetim Kurulu Üyesi ve Kurumsal İlişkiler Direktörü olarak görev yapan Tuna Turagay, bürokrasiden gelme bir isim. Bir dönem TOKİ Başkanlığı da yapan ve son olarak Gümrük Müsteşarlığı Müsteşar Vekili olarak devletteki görevinden ayrılan Turagay, şimdi BAT ve Tekel'in yeni stratejilerini yönetiyor. Turagay ile BAT-Tekel birleşmesini, Tekel'le ilgili hedeflerini ve neler yapacaklarını konuştuk. Röportaj iki gün devam edecek.

- Tekel'in pazar payı ne durumda?

2003 yılında yüzde 58'di, şimdi yüzde 28'e kadar indi. İhale olmasaydı belki de yüzde 15'e inecekti. Şimdi biz bu gidişi terse çevirmeye çalışıyoruz. Çünkü bir kere kaybetmeye başlarsanız bu ömrü billah devam eder.

- Tekel markalarının isimlerini değiştirecek misiniz?

Hayır değişmeyecek.

- Kalite ve harmanlar değişecek mi?

Tekel'de yapacağımız şey şu: Mevcut harman tutulacak, herhangi bir değişiklik olmayacak. Ama paketlerin dizaynı değişecek, kalite artacak. Çünkü biz Tekel'i aldığımızda kalite konusunda sıkıntılarla karşılaştık. Bazen açarsınız paketi, elinizde kalır, sigara bir anda yanar, söner... İşte biz şimdi  uluslararası kalite standartlarımızı Tekel'e uyguluyoruz. Bu kalite problemlerini ortadan kaldıracağız. Bizim kalitemizle Tekel'in artılarını birleştirip iyi bir sinerji yaratacağız. Tüketiciler her pakette aynı kaliteyi bulacaklar.

- Ne zaman değişecek paket tasarımları?

2009 içinde değişmiş olacak.

- İhracat?

2009 planlarında var. Tekel Türkiye'ye mal olmuş bir marka. Biz öncelikle Tekel 2000 ve Tekel 2001 gibi markaları ihracata dönük bir dizaynla ihraç etmeyi planlıyoruz. Öncelikle bunları free shoplarda deneyeceğiz, özellikle çıkış free shoplarında.

AB ülkelerinde 3 milyon üzerinde Türk vatandaşı yaşıyor. Dolayısıyla bu ülkeler bizim için önemli pazarlar. Bu tarafta Türki Cumhuriyetler var, aynı geçmişi paylaşıyoruz. Türk tütününün kalitesini gayet iyi biliyorlar. O da bizim için bir avantaj. Konumumuz itibariyle Ortadoğu ile olan ilişkiler de ortada. Biz zaten Tire fabrikasını öncelikle ihracat merkezi olarak ilan etmiştik. 2006 yılından bu yana da hız verdik. Bu kapsamda Tekel ürünlerini de potansiyelini değerlendirerek ihraç etmeyi hedefliyoruz.

- BAT Türkiye'ye şimdiye kadar ne kadarlık bir yatırım yaptı?

Tekel'le birlikte toplam yatırım 2 milyar doları geçti. Bu yatırımlar önümüzdeki dönemde de devam edecek.

- Ne yapacaksınız?

Bir kere şunu söyleyeyim, yeni fabrika açmayacağız. Ama kapasite artıracağız, yeni makineler gelecek. Bir de zaten ihracat devreye girdiği zaman kapasiteyi artırmamız gerekecek.

- Sigara yasakları pazarı ne kadar etkiler?

Türkiye'de yetişkinler arasında sigara içme oranı yüzde 37-38 civarında. Sigara yasaklarıyla birlikte bu oranın 4-5 puan civarında düşebileceğini tahmin ediyoruz. Zaten pazarda bundan sonra her sene bir miktar gerileme olur, pazarın artmasını beklemiyoruz.

- En çok kim sigara içiyor?

Dünyada en çok Çinliler sigara içiyor. Dünyadaki 5.4 trilyon adetlik ğazarın yüzde 39'u Çin'de. Rusya, ABD ve Endonezya gibi pazarlar da oldukça büyük.

- Tekel'i aldınız ama şimdi hiç şöyle diyor musunuz: Tam krizden önce aldık, biraz fazla da para verdik...

Artık geçmişe bakmıyoruz, geleceğe bakıyoruz. Tekel önemli bir değer. Bir açık artırma oldu ve aldık. Zaten onları düşünmeye başlarsanız o zaman hiçbir kararınızdan memnun olmazsınız. Biz Tekel'i aldığımız için çok mutluyuz. Hem Türk tütüncülüğü açısından önemli bir girişim yaptık hem Tekel ismi devam ediyor hem de bizim alıp iki sene sonra satalım gibi bir niyetimiz yok. Biz artık bu geminin içerisindeyiz ve uzun dönemli bir yatırımcıyız.

Biz Tekel'i alırken ekonomiye çok katkıda bulunduk. Bügünlere kalsaydı bu kadar rahat bir satış olmazdı.

Özelleştirme yatırımlarına bakın, Türkiye'nin en büyük beşinci ihalesi. Nakit ödeme olarak bakarsanız Türkiye'nin en büyük ikinci ihalesi. Biz 1 milyar 720 milyon doları peşin olarak kasaya koyduk.

- Özellikle önem vereceğiniz bir marka var mı?

Tekel 2000, Tekel 2001 ve Samsun 216 çok önemli markalar. Bunları öne çıkaracağız.

- İstihdam?

Aldığımızda 2 binin üzerinde personel vardı. Biz Tekel'e çok güzel bir paketle gitik. Çalışanlara, 'Size 6 aylık ikramiye veriyoruz, maaşınıza yüzde 10 zam yapıyoruz' dedik. Ben bizzat gittim bütün bunları işçilere anlattım, uzun uzun konuştuk. 'Bakın' dedik, 'buradan ayrılırsanız sizi başka yerlere gönderirler...' Ama onlar 'siz özel sektörsünüz, devlette çalışmanın her zaman bir garantisi var, devlet baba bize bakar' dediler. Biz çok anlattık ama sonuçta bize 350-400 kişi geçti.

- Üretimde zorlanmadınız mı ilk anda?

İlk günler bizim için gerçekten çok zor oldu. Fabrikaları çalıştıracak adam bulamadık. Bir günde adam yetiştirip de koyamıyorsunuz çünkü. Bir de stoklar çok azdı. O yüzden de çok zorlandık. Sizhemen pazara malı arzetmek zorundasınız yoksa pazar kaybedersiniz. Bir de 'bakın işte BAT Tekel'i aldı, Türk firmalarını öldürmek için pazara mal vermiyolar' gibi komplo teoileri de üretebiliyorlardı.

- Sorunu nasıl çözdünüz?

Emeklilerden bayağı bir adam aldık, 3-4 vardiya çalıştık. Sonra Ramazan geldi ve bizi kurtardı. Şimdi artık işler rayına oturdu.

- Kaç kişilik bir kadro var şu anda?

Şu anda 2 bin 200 kişi çalışıyor Tekel ve BAT'ta.

- Yeni istihdam olacak mı?

Kriz nedeniyle planlarda bir değişiklik yok. 1 ay önce 200 kişi aldık zaten. Biz daha da büyüyeceğiz. Türkiye'yi önemli bir ihracat noktası olarak görüyoruz. Ekonomiye bu yolla da katkıda bulunacağız.