Tehlikeli restleşme

Bankalar, Hazine ihalesine yine ilgi göstermedi. 154 trilyon liralık talep gelen ihalede Hazine net 5.6 trilyon liralık tahvili yüzde 79.98'den satıp, faizlerin yükselmesine karşı olmadığını gösterdi. Hazine ve bankalar arasındaki bu gerginlik borsayı 169 puan düşürdü, doları 6 bin lira yükseltti.

Hazine Müsteşarlığı ile bankalar arasındaki tehlikeli ve tatsız restleşme dünkü ihalede devam etti. Bankalar, dünkü ihalede de Hazine kağıdı almaya direndi. Dün 13 ay (392 gün) vadeli ihale yapmaya çalışan Hazine'ye 154 trilyon liralık teklif geldi. Hazine, yüzde 79.98'lik ortalamayla net 5 trilyon 600 milyar liralık satış yaptı. Hazine ihalesinden sonra Merkez Bankası Başkan Yardımcısı Şükrü Binay, Maliye Bakanlığı Hesap Uzmanları Kurulu'nun 56'ncı kuruluş yıldönümünde yaptığı konuşmada, yetersiz talebi piyasalarda dolar kuru ile faizler arasında denge oluşmamasına bağladı.

Hazine ihalesindeki sonuç, piyasalarda Cumhurbaşkanı Ahmet Necdet Sezer'in Telekom Yasası'nı imzalaması ve Liderler Zirvesi sonucunda Hububat Destekleme Alım Fiyatı ile ilgili sorunların çözülmesine rağmen tedirginliği artırdı. Dün borsa yüzde 1.51 gerilerken, dolar kuru 1 milyon 130 bin liraya dayandı. Bono ve tahvil piyasasının aktif menkullerinin oranları da 1-5 puan arasında yükseldi.

BU İLİŞKİ TEHLİKELİ

Bu hafta içinde iç borç geri ödemesi olmayan Hazine, dünkü satışıyla piyasalara birden çok mesaj verdi. Dünkü ihale öncesinde net satış miktarına yönelik bir açıklama yapmayan Hazine, bu tavrıyla gerekli görmesi halinde ihaleyi iptal edebileceğini ve bankaların faiz için ısrarcı olmamaları gerektiğini gösterdi. Bankalarsa, uzun vadeli riski üstlenmek istemediklerini, faiz oranının yüksek olması gerektiğini, iç borç takasında da ısrarcı davranacaklarını ihaleye ilgi göstermeyerek ifade etti.

Hazine Müsteşarlığı, bankaların bu tavrına karşı, düşük talep gelen ihaleyi iptal etmeyip 5.6 katrilyon lira gibi gereksiz satışı yaparak ‘‘Faizin yükselmesine karşı değiliz. Makul talepleri görüşelim’’ cevabını verdi. Hazine bu mesajı verirken, geçen hafta gerçekleştirilen 10 aylık bono satışında yüzde 72, altı aylık satışta yüzde 75 olan yıllık bileşik faizin yüzde 79.98'e çıkmasına müsaade etti.

HAZİRAN'DA 8 KATRİLYON

Hazine Müsteşarlığı dün yapılan ihale ile bu ayın iç borçlanma programını tamamladı. Mayıs ayının, IMF'nin gönderdiği, 3.9 milyar doların nakit ve moral desteği ile aşılmasından sonra sıra haziran ayına geldi.

Hazine, mayıs ayında 5 katrilyon 27 trilyon lira iç borç geri ödemesi gerçekleştirdi. Mayıs geri ödemesinin yaklaşık 4 katrilyon liralık kısmı piyasadan karşılandı. Bu miktarın borçlanılması yanında iç borç faizinde de bileşik oran üzerinden 17 puana ulaşan düşüş sağlandı. Ancak, dünküyle birlikte son iki ihalede, halka yönelik kamu menkul kıymeti satışı kesildi. Bankalar da ihalelere ilgi göstermedi.

Hazine, haziran ayındaki yaklaşık 8 katrilyon liralık iç borç geri ödemesini bu şartlar altında gerçekleştirecek. Mayıs ayında IMF'nin desteğiyle birlikte talepsiz ihalelere rağmen iç borç geri ödemesinde sorun çıkmadı. Haziran ayındaysa, Hazine'nin biraz daha fazla zorlanacağı görüntüsü ortaya çıktı. Hazine'nin gelecek ay iç borçlanmada elde edeceği sonuçları bankalarla yapılacak olan gönüllü borç takası üzerindeki görüşmeler belli edecek.

TAKAS FAKTÖRÜ

Niyet Mektubu ile IMF'ye bildirilen Türk Lirası cinsi iç borçların döviz cinsi kamu menkul kıymetleriyle değiştirilmesi ve bu şekilde iç borçlanmada rahatlama sağlanıp, vade uzatımının gerçekleşmesi için çalışmalar yürütülüyor. Bankalar, geçen hafta yapılan toplantıda Hazine'den, yaşanılan iki kriz ile birlikte kaybettikleri özkaynağın yerine konulabilmesinde destek talep etti. Bu nedenle faizin yüksek tutulması istendi. Ayrıca, takas işleminin bankalardaki aktif-pasif dengesini daha fazla bozmayacak bir vadede yapılması gerektiğinin altı çizildi. Bankalar, takas ile verilecek dolar menkullerinin bir yılık vadede olmasını da istedi.

Hazine ise iç borçlanma faizinin yüksek tutulması halinde, faiz sarmalından kurtulamayacak. Vadenin kısa tutulması, zaten sorun oluşturacağı bilinen mevcut iç ve dış borç yapısının daha fazla bozulmasına neden olacak. Ayrıca, bankaların takasa dahil edilmesini talep ettikleri 20-27 Haziran vadeli tahvilleriyle ilgili olarak Hazine'nin düşüncesi farklı. Hazine, takasa bu tahvillerin dahil edilmesine sıcak bakmadığını belli etti. Bu gelişmeler sonucunda, piyasalar yeniden gergin bir döneme girmek üzere hazırlanmaya başladı.

Hazine ihalesi borsayı da vurdu

İstanbul Menkul Kıymetler Borsası (İMKB), dün Hazine ihalesinden en fazla etkilenen piyasa oldu. İMKB-100 Endeksi, 169 puan düştü. Borsa dünkü seanslarında 10 bin 800 puan seviyesine kadar çekildikten sonra 402 trilyon liralık işlem hacmiyle 11 bin 60 puandan kapandı. İlk seansa yükselerek başlayan ve 11 bin 560 puan seviyesine kadar yükselen borsa daha sonraki kár amaçlı satışlarla 11 bin 200 seviyesine kadar çekildi. İkinci seans ise Başlayan satışlar borsanın 10 bin 758 puana kadar çekilmesi sonucunu doğurdu. İkinci seansın son yarım saatlik bölümünde hisse bazındaki alımlarla piyasa 11 bin puanın üzerinde kapanmayı başardı.

Merkez doları zor frenledi

Dün, Hazine ihalesine bağlı tedirginlik nedeniyle dolar kuru sabah saatlerinden itibaren yükselme eğilimindeydi. 1 milyon 120 bin liranın altındaki değrelerde yoğunlaşan kur, ihale sonrasında 1 milyon 130 binlira düzeyine yükseldi. Bu gelişme üzerine Merkez Bankası bir dolar satış ihalesi açtı. İhalede ortalama 1 milyon 128 bin liradan 60 milyon dolar satış gerçekleşti. Daha sonra Merkez Bankası dolar satış kuru 1 milyon 127 bin lira olarak açıklandı. Böylece Türk lirası dün, dolar karşısında yüzde 0.46 değer yitirdi. Bankalararası piyasada dün, bugün valörlü işlemlerde yine 1 milyon 130 bin lira dolar kurunun ağırlık kazandığı da dikkat çekti.